Ontvang nu dagelijks onze kooptips!

word abonnee
IEX 25 jaar desktop iconMarkt Monitor

Dreigende donderwolk boven markten

Dreigende donderwolk boven markten

Dreigende handelsoorlog, ramkoers met Iran, mogelijk ontslag van een speciale aanklager... De Amerikaanse president Trump blijft de gemoederen verhitten en hij heeft veel speelruimte.

Naderend vuur

Om met speciaal aanklager Mueller te beginnen, Trump heeft indirect het recht hem te ontslaan. Indirect, omdat volgens de meeste lezingen alleen degene die de aanklager benoemd heeft de aanklager kan ontslaan. Dat is onderminister van Justitie Rod Rosenstein.

De president kijkt niet op een ontslag meer of minder, dus het wegsturen van Rosenstein is niet ondenkbaar. Daarbij komt dat sommige prominente juristen menen dat Trump Mueller rechtstreeks mag ontslaan.

Waar bij andere gênante en discutabele dossiers Republikeinse Congresleden meestal achter Trump blijven staan, kan ontslag van Mueller een rode lijn zijn voor veel Republikeinen. Dat wil niet meteen zeggen dat Trump impeachment boven het hoofd hangt, maar Trump zal op z’n minst steun verliezen voor zijn stokpaardjes.

Handelsheisa

Op een ander punt gaf het Congres de laatste decennia steeds meer macht weg aan de president: handelsbeleid. Historisch gezien is het Witte Huis meer voorvechter van vrijhandel dan Capitol Hill.

Het Congres startte in de jaren dertig een handelsoorlog die de depressie verergerde en rekte. Sindsdien zijn handelsbevoegdheden langzaam richting het Witte Huis gegaan.

Voor zijn staal- en aluminiumtarieven gebruikte Trump sectie 232 van de Trade Expansion Act (1962), die het mogelijk maakt om via vage veiligheidsredeneringen het Congres te omzeilen. Het Congres kan Trump wel tegenhouden, maar dan moet het een wet aannemen die veto-bestendig is (twee derde meerderheid in Huis en Senaat). De kans hierop is klein.

Oorlogshitsers

Congresleden kunnen in eerste instantie ook weinig beginnen als Trump het in de oorlogsbol krijgt en besluit met (meer) scherp te schieten op Syrië of Iran. In het verleden permitteerden presidenten als Commander in Chief zich veel vrijheden.

De Grondwet legt het recht om de oorlog te verklaren bij het Congres, maar het Amerikaanse leger ging bijvoorbeeld zonder zo’n verklaring naar Korea en Vietnam. De War Powers Act van 1973 zou presidenten aan banden leggen. In het vervolg moest een president binnen 48 uur na inzet van troepen het Congres op de hoogte brengen. De president zou na zestig dagen de troepen moeten terugtrekken als het Congres niet instemde met verlenging.

Echter, presidenten trokken zich niet veel aan van de War Powers Act. Ook voelde blijkbaar niemand de aandrang om deze koers van presidenten juridisch aan te vechten: het Hooggerechtshof heeft zich er nooit over hoeven uit te spreken.

Terrorismebestrijding?

Na de aanslagen van 11 september 2001 werd het voor Amerikaanse leiders nog makkelijker om de volksvertegenwoordiging links te laten liggen. De Authorization for Use of Military Force against Terrorists (AUMF) opende de deuren voor eindeloze oorlogsvoering mits onder het mom van terrorismebestrijding. Oorlogen in Afghanistan en Irak rolden hieruit voort. Vanaf dat moment is Amerika permanent in staat van oorlog.

President Obama was op het moment dat hij het Witte Huis verliet de enige ‘tweetermijner’ ooit die elke dag van zijn presidentschap in oorlog was. In Obama’s laatste jaar gooiden Amerikanen 26.000 bommen op zeven verschillende landen (3 bommen per uur, 24 uur per dag). Trump zat al na negen maanden op dit aantal.

Overigens kan de president troepen ook zonder veel problemen in eigen land inzetten op basis van de Insurrection Act uit 1807. Deze verleent de president het recht om het leger binnenlands in te zetten om federaal recht uit te oefenen.

In 1878 is geprobeerd die bevoegdheden in te perken via de Posse Comitatus Act. Deze wet weerhield Eisenhower en Obama niet van troepeninzet in 1957 in Little Rock en bij grenscontroles in 2010. Trump doet het nu ook: Arizona, Texas en Californië zetten de Nationale Garde in aan de Mexicaanse grens op verzoek van de president.

Gedwongen vertrek

Wordt de president dan geen strobreed in de weg gelegd? Het Congres heeft wel instrumenten om het Witte Huis in toom te houden, zoals het al dan niet opzetten en financieren van overheidsorganen, goed- of afkeuren van presidentiele nominaties en internationale verdragen en het maken van de begroting (power of the purse).

Het ultieme wapen vis-à-vis de president is impeachment. Een meerderheid in het Huis moet de procedure in gang zetten. De rechtszaak vindt vervolgens in de Senaat plaats waar tweederde van de senatoren moeten stemmen voor afzetting. In het verleden is drie maal een impeachment-procedure gestart. Andrew Johnson werd in 1868 vrijgesproken evenals Clinton eind jaren negentig. Nixon stapte in 1974 zelf op om afzetting te voorkomen.

De kansen op impeachment zijn klein, maar ze zijn er wel. Het starten van de procedure is mogelijk als Democraten in november tijdens de midterms het Huis in handen krijgen. De kans daarop is reëel: zes keer lag de job approval rating van de president onder 50% tijdens de midterms in zijn eerste termijn.

De partij van de president verloor in het Huis daarbij gemiddeld 43 zetels. Democraten hebben 24 zetels winst nodig, maar het wordt veel moeilijker om de Senaat van kleur te veranderen. Uiteindelijk is daar tweederde meerderheid nodig om een afzettingsprocedure tot een succesvol einde te brengen.

Hoosbui

Trump zit dus nog wel even in zijn Oval Office. Het Amerikaanse presidentschap wordt weliswaar op allerlei manieren aan banden gelegd, maar tegelijk geeft de Grondwet de president ontzettend veel macht en gaven opeenvolgende presidenten hun ambt steeds meer gewicht en armslag.

Analisten die beweren dat de checks & balances van het Amerikaanse systeem Trump in bedwang houden als hij volledig over de scheef gaat, kunnen wel eens te optimistisch zijn. Zolang Trump president is, hangt een onzekere, grijze politieke wolk boven financiële markten die op ieder moment een hoosbui kan uitstorten.


Andy Langenkamp is senior politiek analist bij ECR Research en heeft zich gespecialiseerd in de repercussies van geopolitieke en politiek-economische ontwikkelingen op de financiële markten. De informatie in zijn artikelen is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.

Meld u aan voor de dagelijkse Beursupdate

Dagelijks een update van het laatste beursnieuws en beleggingskansen in uw mailbox!

 
Andy Langenkamp

Auteur:

Andy Langenkamp is senior politiek analist bij ECR Research en heeft zich gespecialiseerd in de repercussies van geopolitieke en politiek-economische ontwikkelingen op de financiële markten. Naast zijn columns voor IEX schrijft hij regelmatig voor andere nationale en internationale media, zoals Het Financieele Dagblad, Kn...

Reacties

18 Posts
| Omlaag ↓
  1. forum rang 4 theo1 25 april 2018 12:07
    Clinton en Obama konden volledig lam worden gelegd door een vijandig Congres. Onder Trump stelt het Congres ineens niks meer voor. Vreemd. Volgens mij kan het Congres gewoon iedere keer als het schuldplafond in zicht komt (en dat is ieder jaar wel een keer) aansturen op een shutdown. Dan is de president snel uitgepraat.
  2. [verwijderd] 25 april 2018 12:47
    Wat een ongelofelijk flut artikel van een Trump hater weer. Misschien eens wat minder CNN kijken en Washington Post lezen en met die gewonnen tijd eens op zoek gaan naar de waarheid? Trump doet het prima, economie draait als nooit tevoren, decennia lange brandhaarden zoals Noord Korea krijgt hij onder controle. Werkloosheid staat op all time lows, 90% vd Amerikanen gaat minder belasting betalen en de overheids financiën lijken langzaam op orde te komen. Banen stromen weer terug naar het binnenland en elke verkiezingsbelofte vervuld hij. Uit de openbaar gemaakte geheime memo's is inmiddels gebleken dat het Rusland onderzoek een complete hoax is en gebaseerd op een fake rapport betaald door Clinton. Afgelopen week is duidelijk geworden dat Comey en mc Gabe de FBI hebben misbruikt om de democraten politiek voordeel te geven en die kunnen binnenkort gevangenisstraf verwachten wegens o.a. meineed en dan gaat de sneeuwbal rollen en zijn Lynch en daarna Clinton aan de beurt. Impeachment is een natte droom van gefrustreerde democraten en slaat helemaal nergens op. Trump is een bijzonder portret maar met afstand de beste president ooit en zal zo ook de geschiedenisboeken in gaan. Ongelofelijk dat je als auteur zo slecht geïnformeerd bent.
  3. PjotrIEX 25 april 2018 13:29
    quote:

    Adek 2001 schreef op 25 april 2018 13:18:

    Weer zo'n papagaai artikel. Trump doet het gewoon goed.
    Weer een papegaai artikel? Ik vind het wel interessant om te lezen over het Amerikaanse rechtssysteem. Zie je gelijk dat het maar slecht werk. Heb nog niet eerder zo'n duidelijke onderbouwing over de macht van de Amerikaanse president gelezen om eerlijk te zijn.
  4. [verwijderd] 25 april 2018 14:35
    Andy Langenkamp adviseerde ook om puts te kopen als Trump president zou worden. Hel en verdoemenis is wat hij 2 jaar geleden voorspelde. Dat er een mega beurs rally volgde na de verkiezing gevolgd door ongekende economische voorspoed daar begrijpt hij allemaal niets van. Wat een dwaallicht deze auteur....
  5. Almagest 25 april 2018 15:05
    Wat heeft Mueller na één jaar onderzoek met alle mogelijke middelen nu eigenlijk gevonden over Trump's verkiezings-inmenging mbv Russische hackers? Volgens mij is het een excuus om het hele Trump leven door te spitten om die bananenschil te vinden die de gehoopte impeachment procedure in gang kan zetten.
  6. forum rang 4 theo1 25 april 2018 15:53
    quote:

    PjotrIEX schreef op 25 april 2018 13:29:

    [...]

    Weer een papegaai artikel? Ik vind het wel interessant om te lezen over het Amerikaanse rechtssysteem. Zie je gelijk dat het maar slecht werk. Heb nog niet eerder zo'n duidelijke onderbouwing over de macht van de Amerikaanse president gelezen om eerlijk te zijn.
    Ik vind het daarin juist niet erg goed. De Amerikaanse president heeft uitvoerend veel macht, maar wetgevend juist niet. Dat kan alleen via het Congres. Daarom is het dus niet gelukt om Obamacare af te schaffen.

    De president gaat over de uitvoering van de wet. Daarin kan hij best veel met executive orders en sommige wetten zijn ruim opgesteld, vooral als het om oorlog en vrede gaat. Dat is bewust. Als de kernraketten al vliegen heb je niet de luxe om een paar uur te gaan debatteren. Dan moet je NU reageren. Ook met terrorisme en militaire acties in het buitenland heb je uitvoerende ruimte nodig. Dat speelt in Nederland allemaal veel minder, maar de VS zijn in een andere positie. En de president bepaalt het buitenlands beleid. Daarin is het niet veel anders dan in Frankrijk. Maar ook daar zijn best wel noodremmen. De VS is geen dictatuur.

    En het Congres gaat over het budget. De president kan veel willen, maar als hij geen financiering krijgt, dan wordt het lastig. Daarom schiet het ook nog niet zo op met die muur bij Mexico. Als het Congres en de staten en de locale overheden niet meewerken, dan lukt dat gewoon niet. En bij het periodieke schuldplafond verhaal is een compromis tussen de partijen nodig. Dat is bij uitstek een kans om concessies af te dwingen. Dat weten de Democraten heel goed. En er is nog de Amerikaanse traditie van de filibuster. Ook daar geen woord over.

    Binnenkort zijn er verkiezingen voor de senaat. De Republikeinen hebben in de senaat maar een meerderheid van 1 stem en die gaan ze bijna zeker verliezen. Daarna wordt het al een heel stuk lastiger voor Trump. En bij de eerstvolgende tussentijdse verkiezingen voor het Huis van Afgevaardigden is de meerderheid ook in gevaar. Trump is niet populair. Als de Republikeinen het Congres verliezen krijgt Trump het moeilijk. En die kans is aanzienlijk.
  7. [verwijderd] 25 april 2018 16:14
    quote:

    theo1 schreef op 25 april 2018 15:53:

    [...]

    Binnenkort zijn er verkiezingen voor de senaat. De Republikeinen hebben in de senaat maar een meerderheid van 1 stem en die gaan ze bijna zeker verliezen. Daarna wordt het al een heel stuk lastiger voor Trump. En bij de eerstvolgende tussentijdse verkiezingen voor het Huis van Afgevaardigden is de meerderheid ook in gevaar. Trump is niet populair. Als de Republikeinen het Congres verliezen krijgt Trump het moeilijk. En die kans is aanzienlijk.
    Hoe kom je erbij dat Trump niet populair is? Trump doet het prima en wordt steeds populairder, ondanks de constante stroom media leugens en Trump bashing. Het Amerikaanse volk is gelukkig slim genoeg om deze goedkope leugens door te prikken en kijken naar feiten en resultaten. Leuk feitje: Trump is momenteel populairder dan Obama op hetzelfde moment in zijn presidentschap!
18 Posts
|Omhoog ↑

Meedoen aan de discussie?

Word nu gratis lid of log in met je emailadres en wachtwoord.