Do believe the hype

Elk jaar wordt door het Amerikaanse onderzoeksbureau Gartner de adoptie en de fase van ontwikkeling van nieuwe technologieën onderzocht. Dit doen ze door middel van de zogenaamde Gartner Hype Cycle.

Deze grafiek is ontwikkeld om bedrijven inzicht te geven in de meest veelbelovende technologische ontwikkelingen, en in welke fase van ontwikkeling deze zich bevinden.

Hiermee kunnen zij onderscheid maken tussen een mogelijke hype en daadwerkelijk nuttige commerciële toepassingen. Zo wordt het risico van slecht renderende investeringen op technologiegebied beperkt.

De Hype Cycle is een grafische representatie van diverse technologieën die zijn ingedeeld in de volgende vijf fases:

1. Technology Trigger
Een bepaalde technologische doorbraak zet de zaken in gang. Op dit moment is er vaak nog geen bruikbaar product en de commerciële toepassing is nog onduidelijk

2. Peak of Inflated Expectations
Een aantal succesverhalen zorgt voor een toenemende interesse, maar vaak blijken deze verhalen verkeerd af te lopen

3. Trough of Disillusionment
De interesse in de technologie neemt af en commerciële oplossingen zijn nog niet voldoende doorontwikkeld. Veel producenten van de nieuwe technologie haken af of moeten de deuren sluiten.

4. Slope of Enlightenment
Er komen meer voorbeelden van succesvolle toepassingen en de technologie wordt steeds beter begrepen. Ondernemingen krijgen beter inzicht in hoe ze de nieuwe oplossing in hun bedrijfsprocessen kunnen integreren.

5. Plateau of Productivity
De technologie wordt breed gedragen en kent inmiddels allerlei toepassingen.

Korte termijn vs. lange termijn impact

Roy Amarastelde ooit dat we op de korte termijn de impact van een technologie overschatten, terwijl we deze op de lange termijn juist onderschatten – de wet van Amara.

Een bekend voorbeeld hiervan is de ontwikkeling van online supermarkten. Ten tijde van de dotcom-bubbel eind jaren negentig, kwam internet-startup Webvan met een lumineus idee: online je boodschappen bestellen die dan later op dezelfde dag bij je bezorgd worden.

Investeerders waren meteen overtuigd van het idee. Het bedrijf ging in 1999 naar de beurs om meer kapitaal op te halen en beleggers investeerden in totaal $800 miljoen (!) in het bedrijf om distributiecentra uit te rusten met robots en de logistieke afhandeling vorm te geven.

Echter, de klanten bleven weg en in het jaar 2000 behaalde het bedrijf slechts een omzet van $200,000. Consumenten waren er simpelweg nog niet aan toe. In 2001 ging Webvan failliet.

Volwassen markt

Inmiddels is deze markt een stuk volwassener. In Engeland timmert Ocado al jaren aan de weg en e-commercegigant Amazon kocht vorig jaar het Amerikaanse Whole Foods Market om vol in te zetten op de online supermarkt van de toekomst.

Daarnaast zijn er diverse andere partijen actief, van lokale online supermarkten (zoals Appie in Nederland) tot logistieke dienstverleners als DeliveryHero en bezorgdiensten van maaltijdboxen zoals HelloFresh of MarleySpoon. Inmiddels is de markt voor online boodschappen veel verder ontwikkeld dan destijds voorzien.

Figuur 1. De Hype Cycle van 2017

In de meest recente Hype Cycle komen een aantal nieuwe technologieën terug, zoals quantum computing, machine learning, zelfrijdende auto’s, blockchain of virtual & augmented reality. Buzzwords als machine learning en zelfrijdende auto’s zitten momenteel in de fase Peak of Inflated Expectations, zegt Gartner.

Implicaties voor beleggers

Hoe gaan nu we nu als belegger om met deze nieuwe technologieën? Zijn het interessante investeringsmogelijkheden of hypes om juist over te slaan? Hier is natuurlijk ook onderzoek naar gedaan.

Figuur 2. De Hype Cycle voor beleggers

Ten eerste valt op dat er een behoorlijk verschil zit tussen de eerste ideeën over een nieuwe technologie en de échte zakelijke toepassingen. Een aantal jaren geleden was bijvoorbeeld Internet of Things een hot topic. Alle toekomstige producten zouden verbonden zijn met internet. De toekomstige koelkast kon zelf zien wanneer de melk op was en deze ook voor je bestellen.

In de praktijk zien we de toepassingen van deze technologie in heel andere sectoren. Vliegtuigmotoren bevatten tegenwoordig allerlei sensoren zodat de fabrikanten potentiële problemen eerder kunnen ontdekken en onderhoud plegen. Vliegverkeer is hierdoor veiliger geworden en vliegtuigen staan korter aan de grond.

Ook 3D-printing was tijdelijk onderdeel van een hype. Elk huishouden zou in de toekomst over een eigen 3D-printer beschikken. Bij een defect in onderdeel 307B van de wasdroger zou je dan thuis simpelweg dit onderdeel zelf kunnen printen en vervangen.

In de praktijk zal het waarschijnlijk nooit zover komen, maar de nieuwe FutureCraft 4D schoen van Adidas zal over een 3D-geprinte middenzool beschikken, die in massaproductie kan worden geproduceerd.

Picks-and-shovels methode

In de eerste fase waarbij er vaak nog geen voldoende doorontwikkelde producten zijn, is het vaak niet interessant om rechtstreeks in de technologie te beleggen, maar juist wel om een zogenaamde picks-and-shovels methodiek te gebruiken. Deze benaming komt uit de tijd van de goudkoorts.

Het daadwerkelijk vinden en verkopen van goudklompjes was zeer lastig, maar het verkopen van de emmertjes en de schepjes bleek een zeer lucratieve bezigheid. De emmertjes en schepjes van tegenwoordig zijn vaak sensoren, halfgeleiders of software aanbieders.

In de fase na de Peak of Inflated Expectations is het simpelweg bijna onmogelijk om geld te verdienen, maar in het zogenaamde Plateau of Productivity daarentegen wel. Vaak heeft er dan al consolidatie in de markt plaatsgevonden, waardoor er één of enkele structurele winnaars zijn ontstaan.

Wellicht is de kans op een mega-klapper verkeken, maar de grootste risico’s omtrent de belegging zijn ook achter de rug. Vaak groeit de onderliggende eindmarkt echter nog steeds met zo’n 10-15% per jaar en de winst van de betreffende ondernemingen zelfs met 20-25%.

Als het op beleggen aankomt, heb ik dan ook persoonlijk een duidelijke voorkeur voor de laatste fase.