Tracker Tips: Liquiditeit

We hebben een nieuwe columnist op IEX: Michael Mooijer van Fresh Funds. Deze ETF-expert neemt graag een kijkje onder de motorkap van Exchange Traded Funds (ETF’s) of trackers. Daarom zal hij in zijn columns op IEX aangeven waar je goed op moet letten bij deze beleggingsfondsen. 

ETF’s zijn transparant, makkelijk in gebruik, goed verhandelbaar en kostenefficiënt. Dit zijn allemaal voordelen, maar sommige van deze variabelen verdienen in mijn optiek enige toelichting. Ook de samenstelling en technische aspecten van trackers vragen de aandacht. In deze column neem ik liquiditeit onder de loep en enkele belangrijke begrippen die hiermee samenhangen.

Belegd vermogen onder beheer

Het moge duidelijk zijn dat liquiditeit een belangrijke factor is bij de keuze van een bepaalde tracker. Ten eerste geeft het belegd vermogen onder beheer aan wat de totale marktwaarde is van een ETF, ofwel het totaal aantal uitstaande stukken vermenigvuldigd met de koers van een tracker.

Veel professionele beleggers hanteren als vuistregel dat er minimaal honderd miljoen euro aan belegd vermogen onder beheer moet zijn. Dit lijkt een plausibel argument, maar laat ik even een paar dingen op een rijtje zetten.

Marktkapitalisatie

De échte liquiditeit bij een ETF ligt bij de onderliggende assets. De tracker is vaak gebaseerd op een index, zoals een AEX-index. De marktkapitalisatie van de AEX is bijvoorbeeld 868 miljard euro groot.

Je ziet in de praktijk wel eens dat er iets van 40 miljoen euro in een gerelateerde tracker zit, maar dit zou in theorie dus vele malen groter kunnen zijn. Dit heeft te maken met de mogelijkheid om de liquiditeit in de markt te hanteren.

Authorized Participant

De zogeheten Authorized Participant (AP) speelt een cruciale rol in het proces van creatie en aflossing (creation and redemption mechanism) van trackers. Elke aanbieder van ETF’s heeft één of meerder AP’s aangesteld die de toevoer van trackers kunnen dirigeren.

Zij hebben het exclusieve recht om nieuwe stukken op de markt te brengen of om het aantal uitgegeven stukken te reduceren. Een dergelijke actie hangt vaak samen een minimum hoeveelheid, bijvoorbeeld een tegenwaarde van een miljoen euro.

Een voorbeeld van een creatie is, dat een market maker in een AEX-tracker een door de handel ontstane short-positie wil indekken. Hij kan dit bijvoorbeeld doen door de onderliggende aandelen in de mand op de beurs te kopen en deze vervolgens te leveren aan de custodian bank.

In ruil voor de stukken, krijgt de market maker een aantal nieuwe ETF’s, waardoor per saldo het totaal uitstaande trackers toeneemt.

Market Maker

Een market maker is een beurshandelaar die de handel in trackers onderhoudt. Een market maker geeft tijdens de beurshandel continu bied- en laatprijzen af, waartegen beleggers en concullega’s kunnen handelen.

De market maker is cruciaal voor de liquiditeit, zeker als er in het orderboek van een ETF weinig koop- en verkooporders liggen. De market maker zal normaliter, in zijn hoedanigheid als liquidity provider, de rechten hebben van een AP om de liquiditeit in een tracker te begeleiden.

Bij panieksituaties in de markt kan het voorkomen, dat de market maker een grotere bid-offer spread laat zien óf dat de market maker tijdelijk niet in de markt ligt.

Handelsvolume

Aan de andere kant heb je de dagelijkse activiteit die via de handel op de beurs plaatsvindt. Die kan toe- of afnemen door veel of weinig volatiliteit in de markt. De trend nu is dat de beweeglijkheid op een historisch laag niveau is beland.

Door dit fenomeen zal ook de zogeheten flitshandel minder tranacties genereren. Men kan dus de indruk krijgen dat er weinig liquiditeit is, maar is in dit geval afhankelijk van geringe beroering in de markt.

Een goed voorbeeld is de SPDR S&P 500 ETF (SPY), de meest liquide tracker ter wereld, met 243 miljard dollar aan belegd vermogen onder beheer. Het gemiddelde handelsvolume per dag afgelopen twee maanden kwam op 67,6 miljoen stukken. De gemiddelde 30-daags volatiliteit lag in dezelfde periode op 7,74.

In dezelfde periode twee jaar geleden lag de 30-daags volatiliteit gemiddeld op 22,66. Het gemiddelde handelsvolume per dag in dat tijdsbestek kwam op bijna 170 miljoen stukken.

Over-The-Counter (OTC)

Deze term heeft betrekking op financiële transacties die niet via de beurs verlopen, maar direct tussen twee partijen worden afgesloten. Dergelijke trades worden niet altijd tijdelijk gerapporteerd, waardoor er niet volledige inzage is op het vlak van de omzet. Ook dit kan een vertekend beeld opleveren.

MiFID II

Vanaf 1 januari 2018 zal MiFID II in werking treden. Dit is een herziening van de in 2007 ingevoerde Europese richtlijn. Het doel van MiFID II is het efficiënter en transparanter maken van Europese financiële markten en het vergroten van de bescherming van beleggers. Deze nieuwe wet- en regelgeving zal ertoe bijdragen dat de liquiditeit in de markt toetsbaar wordt.

Conclusie

Bij het beoordelen van de liquiditeit van een ETF zijn een aantal factoren leidend. De meest belangrijke is de marktkapitalisatie van de index, die de tracker volgt.

Het is voor de professionele handel mogelijk, middels een Authorized Participant, om op een efficiënte en kostentechnische wijze in één keer een groot belang in een tracker op te bouwen. De aanbieder van de ETF kan u daarbij helpen om een AP te adviseren, die een voorraad heeft om die vraag te matchen.

Verder zal de gemiddelde dagvolume relatief hoger zijn, als er reuring is in de markt. Mijn advies hierbij is om bij de handel in ETF’s altijd met limietorders te werken. Bij weinig liquiditeit of panieksituaties in de markt, kan het zijn dat een bestensorder op een voor u niet acceptabele (gemiddelde) prijs uitgevoerd wordt.

Ten slotte zal door MiFID II het werkelijke dagvolume in een tracker beter te controleren zijn, waardoor de liquiditeit voor beleggers transparant wordt.