Aandelen: waakzaamheid geboden

Januari was een klap in het gezicht voor veel beleggers, met name de nieuwkomers, want de beurzen doken 5% of meer naar beneden. Gelukkig volgde het koersherstel in februari. Sommige beurzen tekenden met de ingang van maart nieuwe records op, andere markten aarzelen om definitief uit te breken.

Er zit twijfel in de markt. Beleggers voelen zich niet meer op hun gemak en krijgen hoogtevrees op de aandelenmarkten. Dat hoeft natuurlijk niet te verbazen. Diverse signalen en indicatoren wijzen op een oververhitte situatie op de beurzen. Het kan ook moeilijk anders.

Deze stierenmarkt viert zijn vijfde verjaardag en komt bijna in de top-3 van langste beursrally’s uit de geschiedenis binnen. Ook qua kracht hoeft deze bullmarket niet meer onder te doen voor de historische normen, met een winst van 147% voor de Dow Jones sinds de bodem in maart 2009.

Dat kunt u zien op de volgende spreidingsdiagram.

Klik op de grafiek voor een grote versie. Bron: Barclays.

Stijgingspotentieel slinkt

Uiteraard zal u in de voorgaande grafiek ook wel opmerken dat het nog een pak beter kan. In de jaren vijftig hadden we al eens een stierenmarkt van zeven jaar en de beursrally van de jaren negentig duurde bijna tien jaar!

Ter verduidelijking: een stierenmarkt blijft intact zolang een index niet meer dan 20% daalt vanaf een toppunt. Er is met andere woorden nog ruimte aan de bovenzijde, maar de lucht op de markten wordt alsmaar ijler: lees, het stijgingspotentieel slinkt met de aanhoudende rally.

Ooit stopt de muziek met spelen. En de geschiedenis leert dat het dan snel terug naar beneden kan. De vraag is natuurlijk wanneer de muziek stopt?

Alarmsirenes

Dat blijft een moeilijk gegeven om te bepalen. Op vlak van waardering spelen we vandaag al in reservetijd. Vorige week wees ik u al op de forse waardering van de beurs, meer bepaald de marktkapitalisatie ten opzichte van het bruto binnenlands product (Warren Buffett’s favoriete indicator).

Maar ook een andere vergelijkbare ratio loeit de alarmsirenes. De Tobin Q-ratio meet de totale marktkapitalisatie van beursgenoteerde ondernemingen ten opzichte van de vervangingswaarde van de activa van de niet-financiële beursgenoteerde ondernemingen.

Dat is een hele brok om te weten of de faire waarde van de ondernemingen afwijkt van de beurskoersen. Een stand boven 1x wijst op de bereidheid tot het betalen van steeds meer verwachtingswaarde en goodwill voor een aandeel.

Klik op de grafiek voor een grote versie

Spagaat

De bovenstaande grafiek, afkomstig van Ed Yardini, laat duidelijk zien dat de actuele stand van de Tobin Q-ratio, alsook de aangepaste versie, sinds het vierde kwartaal van 2013 boven de grens van 1x zit.

In het verleden, met name in de jaren zeventig, was de huidige stand al voldoende voor onheil op de beurs. Uiteraard kunnen excessen langere periodes duren, zoals u kunt zien tijdens de technologiebubbel rond de eeuwwisseling.

Dat is ook meteen de spreidstand waar aandelenbeleggers zich vandaag in begeven. Enerzijds lopen de waarderingen en duraties op, maar dat betekent nog niet dat we aan de vooravond van een stevige beurscorrectie staan.

Het kan nog jaren duren vooraleer de beursrally knakt, en de waarderingen kunnen nog fors oplopen vooraleer er sprake is van een bubbel in aandelen. Anderzijds zien we dat de beursrally het steeds moeilijker krijgt om de sterke stijging van 2013 te herhalen.

Wees waakzaam

Ik vind daarom dat waakzaamheid aan de orde is. Beleggen is immers een inschatting maken van de toekomst, in combinatie met een gezonde dosis kansberekening. Naarmate de beursrally aanhoudt, krimpt de effectieve levensduur van de stijging. Dat is logica zelve.

Helaas werkt logica niet altijd bij aandelen: rationaliteit en de beurs gaan zelden hand in hand. Toch ben ik sinds de start van 2014 voorzichtiger geworden. Ik adviseer beleggers om her en der al wat van de stevige winsten van tafel te nemen, zonder volledig uit de markt te gaan.

Ik kijk liever even de kat uit de boom, want het kan van hieruit eender welke kant op. Mijn langetermijnblik op de beurs blijft positief, maar ik ben niet blind voor de toenemende uitdagingen voor de aandelenmarkten.

Pas wanneer ik een duidelijke uitbraak zie op verschillende niveaus, is de kust weer veilig voor aandelen. Tot die tijd is waakzaamheid geboden.