Europese verkiezingen: dit zijn de opmerkelijkste plannen van 9 partijen

De komende drie dagen kunnen burgers uit de hele EU naar de stembus om een nieuw Europees Parlement te kiezen. Wij zijn vandaag aan de beurt. Hoewel dit doorgaans geen market moving event is, hangt er wel degelijk veel van af, ook voor beleggers. We zetten voor de Europese verkiezingen de belangrijkste plannen op een rij van de 9 partijen die volgens de peilingen minimaal een zetel zullen bemachtigen.

Anders dan veel ons omringende landen, lijken de Europese verkiezingen in Nederland nauwelijks te leven. Dat doet het ergste vrezen voor het opkomstpercentage in ons land, dat in 2019 met 41,8% al niet hoog was.

Toch staat er - ook voor beleggers - veel op het spel: de digitale euro, de energietransitie, regeldruk voor bedrijven, handelsverdragen, bescherming van de chipindustrie en andere vitale sectoren tegen buitenlandse invloeden, de verdere ontwikkeling van de bankenunie, regelgeving rond crypto's en de omgang met grote techbedrijven, om maar wat heikele thema's te noemen.

Opvallend: veel partijen maken scherpe keuzes

Net als in de landelijke politiek tekent zich al jaren een verschuiving af van het politieke midden naar de flanken. Dat zien we niet alleen aan de opmars van partijen aan de linker- en rechterkant van het politieke spectrum, maar ook in de verkiezingsprogramma's. Partijen deinzen er niet voor terug om scherpe keuzes te maken. Over sommige onderwerpen zijn partijen hopeloos verdeeld. Denk bijvoorbeeld aan de digitale euro, kernenergie, de begrotingsregels en de rol van de ECB. Die grote tegenstellingen maken het besturen van de Europese Unie er straks, nadat de stemmen zijn geteld, waarschijnlijk niet eenvoudiger op. Maar ze zorgen er wel voor dat er voor u écht iets valt te kiezen.

Desondanks zijn er ook onderwerpen waarvoor brede steun lijkt te zijn. De meeste partijen willen graag flink investeren in een Europees HSL-netwerk, als alternatief voor korte vluchten. Een belasting op kerosine lijkt een gelopen race, evenals regulering van de cryptomarkt. Ook vinden vrijwel alle partijen dat de EU meer moet investeren in eigen industrieën, vooral in vitale sectoren, zoals de farma- en chipsector.

Nek-aan-nekrace PVV en GroenLinks-PvdA

Volgens een recente peiling van Ipsos voor EenVandaag ziet het er naar uit dat de PVV en GroenLinks-PvdA de grootste worden. Het zou weleens een nek-aan-nekrace kunnen worden. De PVV is op koers om 9 zetels in de wacht te slepen van de 31 die aan Nederland worden toegewezen. GroenLinks-PvdA hijgt de partij van Geert Wilders in de nek, met 8 zetels. Op enige afstand volgt de VVD, met 5 zetels. D66, Volt en het CDA krijgen naar verwachting ieder 2 zetels en de SP en nieuwkomers NSC en BBB ieder 1. Forum voor Democratie, de Partij voor de Dieren, 50Plus en ChristenUnie-SGP keren waarschijnlijk niet terug. Met naar verwachting 9 verschillende afvaardigingen in het Europees Parlement wordt het speelveld opnieuw sterk versplinterd.

Getalsmatig heeft Nederland niet veel in de melk te brokken. Het Europees Parlement krijgt straks maar liefst 720 zetels (15 meer dan nu). Hier tegen afgezet vallen de 31 Nederlandse zetels in het niet. Maar dat betekent niet dat de Nederlandse Europarlementariërs geen invloed kunnen uitoefenen in de fracties waar ze in opgaan.

9 Europese verkiezingsprogramma's op een rij

IEX heeft de verkiezingsprogramma's van de negen kanshebbers op een zetel doorgespit. Dat was een flinke klus: veel partijen lopen over van ambitie, wat leidt tot lijvige programma's. Hierna inventariseerden wij van elke partij de belangrijkste plannen op gebieden die voor u als belegger van belang zijn, zoals de financiële sector, digitalisering en de energietransitie. In het onderstaande overicht hebben we ze overzichtelijk voor u op een rij gezet, op volgorde van grootte van de partijen in de peiling.

PVV

Slechts 8 pagina's telt het verkiezingsprogramma van de PVV. Daarmee is het met afstand het kortste programma van alle deelnemende partijen. Op de cover prijkt niet de bij veel kiezers waarschijnlijk vrij onbekende lijsttrekker Sebastiaan Stöteler, maar Geert Wilders, die de partij heeft opgericht en nog altijd het enige lid is.

Hoe beknopt het programma getiteld Nederland op 1 ook is, voor de kiezer is glashelder waar de partij voor staat: minder asielzoekers, minder Europa, meer soevereiniteit voor Nederland, meer geld naar defensie en het klimaatbeleid op de schop.

Die visie maakt de partij kenbaar in weinig omfloerste bewoordingen. 'Wij kiezen voor realisme in plaats van eurofiele dromen. De expansiedrift van de ongekozen eurocraten in Brussel is ongekend. De Unie moet steeds maar groter, steeds weer machtiger. Het wordt tijd dat aan die trend een einde komt', zo valt te lezen.

Hoe de partij deze doelen wil bereiken is daarentegen niet helemaal duidelijk, want het is zoeken naar concrete maatregelen.

De belangrijkste voorstellen voor de Europese verkiezingen van de PVV 

• Vetorecht voor alle lidstaten blijft overeind
• Zeggenschap terughalen naar de lidstaten
• Stikstofregels mogen woningbouw niet platleggen
• Klimaatbeleid mag niet leiden tot een hogere energierekening
• De afdracht van Nederland moet fors omlaag
• Er moet een einde komen aan de transfers van rijke landen in het noorden naar armere landen in Zuid- en Oost-Europa.
• De EU-begroting moet fors omlaag.
• Geen bijdrage van Nederland aan gezamenlijke schulden of fondsen buiten de EU-begroting om.
• Belastingheffing blijft een nationale bevoegdheid.
• Fel tegen invoering digitale euro.
  
  

GroenLinks-PvdA

GroenLinks en de PvdA hebben nu voor het eerst een gezamenlijke lijst en een gezamenlijk programma. Maar na de verkiezingen wordt het ieder voor zich. De gekozen politici van GroenLinks sluiten zich aan bij de Groenen/EVA, en die van de PvdA bij de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (S&D). Wie bij welke bloedgroep hoort, ziet u hier.

In het verkiezingsprogramma getiteld 'Sterker met elkaar'
staan veel plannen die multinationals aan banden leggen. Dit moet leiden tot een 'groen en sociaal Europa'.

De belangrijkste voorstellen voor de Europese verkiezingen van GroenLinks-PvdA

Wonen

• Huisvesting wordt een recht. Gedwongen huisuitzettingen zonder aanbod van een alternatieve woning worden verboden.
• Een Europees Crisisplan moet de wooncrisis te lijf gaan.
• Speculatie op de woningmarkt door investeerders als Blackstone aan banden leggen via wetgeving.
• Steden die regels maken voor vakantiehuur via platforms als Airbnb en Booking moeten worden ondersteund.

Werken

• Er moet een Europese wet komen waarin het recht om onbereikbaar te zijn na werktijd wordt vastgelegd.
• Voor sectoren waar dat kan, wordt het recht om deels thuis te werken wettelijk vastgelegd.
• Een minimumloon van minimaal 60% van het mediaan loon in heel Europa.
• De crisisheffing voor fossiele bedrijven die na de Russische inval in Oekraïne werd ingevoerd, wordt uitgebreid. Ook de farmasector en supermarktketens komen ervoor in aanmerking, om woekerwinsten af te straffen.
• Europese minimumwinstbelasting van 18%.

Klimaat en energietransitie

• In 2035 moet de Europese elektriciteitsvoorziening CO2-neutraal zijn en in 2040 de hele economie.
• Bindende afspraken over afbouw fossiele energie. Rijkste lidstaten moeten hierin voorop lopen en solidair zijn met landen die minder goed in de slappe was zitten.
• Fossiele subsidies van lidstaten moeten in 2025 zijn afgeschaft. Alle andere milieuschadelijke subsidies uitfaseren voor 2027.
• Geen Europees geld meer naar fossiele infrastructuur, inclusief LNG-terminals.
• Verbod op reclames voor fossiele energie, gokken, alcohol en fastfood.
• Stimuleren zonne-energie
• Contracts for difference (CFD's) voor nieuwe projecten voor wind op zee. Dat moet bescherming bieden tegen verliesgevende exploitatie én overwinsten.
• Bouwen aan een Europees supernet voor groene stroom.
• Alle kolencentrales in de EU uiterlijk in 2030 dicht.
• Geen geld voor kerncentrales; wel voor groene waterstof.
• Ondersteuning voor producenten van zonnepanelen, warmtepompen en batterijen.
• De European Investment Bank (EIB) moet meer kapitaal tegen een lagere rente beschikbaar stellen voor groene investeringen.
• Werken aan verduurzaming of afbouw van vervuilende sectoren, zoals de staal- kunstmest- en bio-industrie.

Digitalisering

• Strenge eisen over zuinig gebruik energie en water voor datacentra
• Duurzaamheidsstandaarden invoeren voor digitale toepassingen.
• Via regelgeving gebruik van data en rekenkracht voor kunstmatige intelligentie (AI), online advertenties, video's, games, slimme apparaten, software en cryptomunten aan banden leggen.
• ICT-producten krijgen een verplicht milieulabel.
• Bevorderen ontwikkeling ultra-efficiënte chips, maar nieuwe toepassingen moeten niet leiden tot explosie van energie- en grondstoffenverbruik.

Corporate governance

• Ander bestuursmodel voor bedrijven: niet gericht op aandeelhouderswaarde, maar op maatschappelijke en ecologische waarde.
• Alle stakeholders (werknemers, consumenten, omwonenden en natuur) krijgen een formele stem of rol in het ondernemingsbestuur, via de Raad van Commissarissen of aandeelhouderschap.
• Invoering belasting op financiële transacties, die speculatieve handel tegengaat en geduldig beleggen stimuleert.
• Snelle verkoop van aandelen extra belasten, evenals de inkoop van eigen aandelen. Lagere belasting voor verkoop van aandelen na een langere tijd.
• Langetermijnaandeelhouders krijgen een zwaardere stem en loyaliteitsdividend.
• Grote institutionele aandeelhouders en vermogensbeheerders moeten naast een positief rendement ook positieve impact van hun beleggingen op de maatschappij nastreven.
• Bedrijven met meer dan 100 werknemers moeten een winstdelingsregeling invoeren die is gekoppeld aan de winstuitkering voor aandeelhouders. Worden aandeelhouders extra beloond, dan werknemers ook.
• Beloningen voor managers koppelen aan het behalen van duurzaamheidsdoelen.
• Bonussen begrenzen op 20% van het vaste salaris.
• Brussel moet waar nodig bedrijven kunnen opbreken.

Financiële sector

• Voor een volwaardige bankenunie
• Vergroening financiële sector: banken, verzekeraars, pensioenfondsen en vermogensbeheerders moeten de emissies die voortvloeien uit hun leningen en investeringen in lijn brengen met de Europese klimaatdoelen.
• Financiële instellingen moeten aansprakelijk kunnen worden gehouden voor schenden van klimaatnormen en mensenrechten.
• Banken moeten substantieel meer eigen vermogen aanhouden ten opzichte van leningen die ze verstrekken.
• Banken moeten zich via een Europees depositogarantiestelsel verzekeren tegen bankruns. Zo draait de bankensector zelf op voor mogelijke verliezen en faillissement en wordt spaargeld veiliggesteld.
• Aanpakken van blootstellingen aan nationale obligaties op bankbalansen.
• Falende banken worden afgewikkeld.
• Grote banken worden opgeknipt. Scheiding tussen de nutsactiviteiten (betalen, sparen en lenen) en risicovolle handelsactiviteiten.
• Extra belasting op winsten van banken die alleen aan aandeelhouders denken en spaarders niet mee laten profiteren.
• Online advertenties voor investeringen, financiële producten en praktijken van finfluencers aan banden leggen.
• Onder voorwaarden positief over digitale euro als alternatief voor bitcoin en stablecoins.
• Voor voltooien kapitaalmarktunie.
• Strenge regulering cryptomarkt.

Bedrijfsleven

• Gezamenlijke inkoop van medicijnen en vaccins, zoals bij de coronapandemie gebeurde.
• Oprichten Europese digitale toezichthouder met serieuze tanden, die toezicht houdt op Big Tech-bedrijven.
• Brussel moet makkelijker kunnen optreden tegen killer acquistitions, waarbij techgiganten kleinere concurrenten opkopen.

ECB

• Een lagere rente voor leningen voor duurzame investeringen.
• De ECB stopt de steun aan fossiele activiteiten.

Financiën EU

• Begrotingsregels sterker baseren op indicatoren als welzijn, sociale voorzieningen, zorg onderwijs en klimaattransitie.
• Inkomsten vergroten door extra belastingen bij multinationals, zoals een belasting op vervuiling en overwinsten of financiële transacties.

Vervoer

• Investeren in Europees netwerk van snelle treinen en vrachttreinen
• Invoeren Europese kerosinetaks en een veelvliegerstaks.
• Schrappen vluchten van minder dan 750 kilometer waarvoor de trein een alternatief is.
• Nieuwe vrachtwagens, bussen, landbouwvoertuigen en mobiele machines zijn uiterlijk in 2040 uitstootvrij.
• Nieuwe motoren, bromfietsen en scooters zijn dat uiterlijk in 2035 en nieuwe stadsbussen uiterlijk in 2030.

VVD

De VVD heeft na GroenLinks-PvdA de meeste zetels in het Europees Parlement, maar door de opmars van de PVV moet de partij waarschijnlijk een plaatsje opschuiven. Wat vooral opvalt in het verkiezingsprogramma getiteld Voor een slagvaardig Europa, is dat de VVD sterk inzet op een goed ondernemingsklimaat. Bescherming van het Europese bedrijfsleven, vermindering van regeldruk en maatregelen tegen bevoordeling van Europese bedrijven door andere lidstaten staan hoog op het prioriteitenlijstje.

Een ander speerpunt is begrotingsdiscipline. Op het gebied van klimaat en de energietransitie heeft de VVD niet de ambitie om sneller te gaan dan nu is afgesproken. Wel wil de partij een slimmere verdeling van energiebronnen over Europa.

De belangrijkste voorstellen voor de Europese verkiezingen van de VVD

Bedrijfsleven

• Het buitenlandbeleid moet assertiever en pro-actiever worden. Geen subsidies naar entiteiten uit landen waar we onafhankelijk van willen worden.
• Voorstander van strategische handels- en investeringsverdragen met opkomende landen zoals Brazilië, Argentinië, India, Indonesië, Bangladesh en Nigeria
• Voor een investeringsverdrag tussen de EU en Taiwan
• Strengere wetgeving voor bedrijven uit andere landen die willen investeren in vitale sectoren en infrastructuur binnen de EU, zoals energiecentrales, defensiebedrijven, ziekenhuizen, telecombedrijven en havens.
• Verminderen regel-, rapportage- en compliancedruk voor bedrijven.
• Maatregelen tegen oneerlijke concurrentie binnen de EU, door bijvoorbeeld staatssteun.

Digitalisering

• Meer geld voor uitvoering Chips Act.
• Ontwikkelen en implementeren van clouddiensten en standaarden binnen de EU, om onafhankelijk te worden van andere landen en bedrijven.
• Netneutraliteit: partijen als Netflix en Spotify moeten niet hoeven te betalen voor bandbreedte.
• Investeren in een robuuste digitale infrastructuur (bijvoorbeeld 5G/6G, kabels)
• Dwingende wetgeving om Chinese apparatuur uit de kern van het Europese telecomnetwerk te weren.
• Investeren in verdere ontwikkeling van quantum-technologie.

Klimaat en energietransitie

• Investeringen in kernenergie verder stimuleren.
• Vasthouden aan 55% CO2-reductie in 2030 ten opzichte van 1990 en 100% klimaatneutraliteit in 2050.
• Doorontwikkelen beprijzing CO2-emissies door middel van handel in emissierechten: de vervuiler betaalt.
• Afschaffen belastingvrijstelling voor lucht- en scheepvaartbrandstoffen
• Invoering Europese kerosinebelasting. Opbrengst investeren in verduurzaming van de lucht- en scheepvaart.
• Hernieuwbare energiebronnen concentreren zich op verschillende plekken: ene land krijgt windparken op zee, andere kernenergie of grootschalige zonneparken.
• Verdere ontwikkeling van ‘slimme steden’.

Vervoer

• Automobilisten bepalen zelf wie gebruik mag maken van hun eigen voertuigdata
• Uitrol laadinfrastructuur in heel Europa: meer laadpalen en waterstofpunten.

Financiën EU

• Stabiliteits- en Groeipact hervormen, maar 3%-begrotingstekortnorm en 60%-staatsschuldquote blijven het uitgangspunt.
• Mogelijkheid om te lenen via het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM) koppelen aan concrete begrotingsafspraken.
• Grotere rol voor de Europese Rekenkamer.
• Als meer geld nodig is, moet eerst worden gekeken naar besparingen en hervormingen binnen eigen begroting. Geen nieuwe Europese potjes met nieuw geld.

ECB

• De ECB mag niet op de stoel van de politiek zitten.

Financiële sector

• Voor voltooien interne markt voor financiële diensten en kapitaalverschaffing. Belemmeringen om als particuliere beleger in de hele EU te investeren moeten worden weggenomen.
• Steun voor Green Bond Standard om greenwashing tegen te gaan.
• De VVD is positief over innovaties, ook wat betreft crypto en de digitale euro.
• Digitale euro: privacy is belangrijk en voorkomen van programmeerbaarheid.
• Voor regulering cryptomarkt.
• Voor verdere verdieping bankenunie. Voorwaarde Europees depositogarantiestelsel is dat de Nederlandse belastingbetaler niet opdraait voor falend beleid van een bank of overheid in een andere lidstaat.
• Oprekken mandaat EIB: ook investeringen in defensie en kernenergie mogelijk maken.
• Tegen Financial Transaction Tax.

D66

Dat D66 een groot voorstander is van Europese samenwerking, is geen geheim. De partij verschilt hierin van de wat kritischer VVD. Toch maken beide partijen deel uit van dezelfde fractie: Renew Europe, waarin liberale en liberaal-democratische partijen zijn opgenomen.

In een vuistdik verkiezingsprogramma van maar liefst 99 pagina's (getiteld Nieuwe energie voor Europa) doet de partij allerlei voorstellen uit de doeken om de Europese banden verder aan te halen. Zo wil D66 toewerken naar een Europese Defensie Unie en het vetorecht voor lidstaten afschaffen.

De belangrijkste voorstellen voor de Europese verkiezingen van D66

Financiële sector

• Voltooien Europese kapitaalmarktunie
• Financiële instellingen moeten klimaat- en milieurisico's meewegen in hun investeringsbeleid.
• Invoering Europees duurzaamheidskeurmerk voor financiële producten: u ziet zo in één oogopslag de impact van een product op de leefomgeving en het klimaat
• Steun voor invoering digitale euro
• Prospectusverplichting voor cryptovaluta

Klimaat en energietransitie

• In 2040 is Europa klimaatneutraal en in 2050 klimaatpositief.
• Vanaf 2045 is het gebruik van fossiele brandstoffen verboden
• Afbouw fossiele subsidies en uiteindelijk een verbod op winning van fossiele brandstoffen in 2045.
• In de EU geen vergunningen meer afgeven voor fossiele activiteiten. Bestaande vergunningen afbouwen of ombouwen naar niet-fossiel.
• Voor oprichting Europees fonds om bedrijven te helpen met de energietransitie.
• Voor een Europese CO2-heffing, die de nationale heffingen vervangt.
• Voor afspraken over verduurzaming productieketen van de technologie-industrie, waaronder kobalt- en lithiummijnen.
• In 2050 een volledig circulaire economie.
• Voor een Europese belasting op grondstoffen.
• Voor een groene Europese industriepolitiek>

Financiën EU

• Landen kunnen een ontheffing krijgen op de richtlijn voor het maximaal toegestane begrotingstekort, als het te kort het gevolg is van publieke investeringen in onderzoek en innovatie.

Digitalisering

• Vanaf 2025 alleen nog vergunningen voor klimaatneutrale datacenters.
• Voorstander van European Chips Act: dit moet leiden tot een grotere eigen productiecapaciteit voor computerchips.
• Voor oprichting van een Europees centrum voor AI, waar wetenschap en bedrijfsleven bij elkaar komen.
• Invoering Europese digitaks: een belasting op digitale technologie

Bedrijfsleven

• Sterkere bevoegdheid Europese Commissie om marktonderzoeken te doen.
• Brussel moet harder kunnen ingrijpen, ook opknippen van bedrijfsstructuren.
• Er moet een Europese coördinatie van staatssteun komen.
• De Europese Commissie moet prijsbepaling van basisbehoeften onderzoeken, zoals medicijnen, energie en voedsel. Doel: overwinsten tegengaan.
• Voor een Europese suikertaks.

CDA

Met het verkiezingsprogramma getiteld 'Een fatsoenlijk Europa' profileert het CDA zich als een partij die normen en waarden hoog in het vaandel heeft staan. De partij zet zich ook neer als een middenpartij: verwacht geen extreme maatregelen.

De belangrijkste voorstellen voor de Europese verkiezingen van het CDA

Klimaat en energietransitie

• Grote vervuilende bedrijven stimuleren om te vergroenen door middel van normen, prijsbeleid en subsidies.
• Verminderen gebruik van fossiele brandstoffen
• Voor een brede energiemix van kernenergie, wind op zee, zonne-energie, duurzame biomassa, aardwarmte, waterstof, aquathermie, getijdencentrale, en andere schone brandstoffen.
• Lidstaten bepalen zelf hoe ze de energietransitie invullen.
• Voor een Europese heffing op kerosine.
• Investeren in uitbreiding en integratie van het Europese elektriciteitsnet.

Vervoer

• Investeren in een Europees spoor, als duurzaam en betaalbaar alternatief voor vliegen.
• Flink inzetten op de uitrol van elektrische laadstations.

Bedrijfsleven

• Havens, luchthavens en energiesystemen moeten in Europese handen blijven.
• Meer mijnbouw in de EU zelf en meer recyclen

Digitalisering

• Er moet een einde komen aan anonimiteit op sociale media zoals Facebook of X. Gebruikers moeten traceerbaar zijn voor opsporingsdiensten, maar privégegevens wel zoveel mogelijk beschermen.
• Investeren in Europese alternatieven voor cloud- en communicatiediensten
• Voor een internationale heffing voor grote techbedrijven. De opbrengst wordt ingezet voor streng toezicht

Financiële sector

• Verdere stappen zetten tot een kapitaalmarktunie, om zo toegang tot financiering te vergemakkelijken.
• Voor voltooiing Europese Bankenunie, op voorwaarde dat het Europese depositogarantiestelsel niet tot een 'onevenredig risico' voor Nederlandse belastingbetalers leidt. Dat betekent: eerst een gezonde Europese bankensector.
• Het CDA is 'op dit moment' geen voorstander van de digitale euro.

Financiën EU

• Betere controle op de uitgaven, onder toezicht van nationale rekenkamers en de Europese Rekenkamer.
• De Europese begrotingsregels blijven intact (3% begrotingstekort en 60% staatsschuld)
• Het CDA is tegen een gezamenlijk schuldinstrument (euro-obligaties).

Volt

Net als D66 is Volt een sterk pro-Europese partij. Sterker nog: de partij maakt deel uit van een brede Europese beweging. Met een ambitieus verkiezingsprogramma, getiteld Moonshot hoopt de partij de Europese samenwerking de komende vier jaar verder te versterken. Het uiteindelijke doel is een federaal Europa.

De belangrijkste voorstellen voor de Europese verkiezingen van Volt

Financiële sector

• Voor voltooien banken- en kapitaalmarktunie.
• Voor introductie van een Europese depositoverzekering en door staatsobligaties gedekte waardepapieren om banken veiliger activa te verschaffen ter dekking van veilige deposito’s.
• Hogere kapitaalvereisten voor banken

Financiën EU

• De eurozone voltooien en een nieuwe Europese minister van Financiën machtigen om een jaarlijkse begroting op te stellen
• Duidelijke regels bij begrotingstekorten en hervormingsvereisten.

Bedrijfsleven

• Er moet een minimumbelastingtarief van 22% komen voor bedrijven in de hele EU
• Bedrijfswinsten moeten worden belast daar waar ze worden gemaakt.
• Bijdrage aan Horizon Europe (een pot geld voor Europese onderzoeks- en innovatieprojecten) verdrievoudigen tot €300 miljard.
• Grote investeerders verplichten om minimaal 5% te investeren in start-ups.

Klimaat en energietransitie

• Een klimaatneutrale economie in 2040 en klimaatneutrale energiesector in 2035
• Einde aan subsidies voor fossiele brandstoffen.
• Emissiehandelssysteem uitbreiden.
• Snellere vergunningen voor hernieuwbare energie
• Volledige uitfasering van steenkool in 2030.
• Geen nieuwe vergunningen uitgeven voor boren naar fossiele brandstoffen.

Vervoer

• Investeren in een betaalbare en onderling verbonden HSL-treindienst als alternatief voor luchtvervoer.
  
  

SP

Het verkiezingsprogramma 'Mensen voorop, niet het kapitaal' ademt een socialistisch gedachtengoed. In het voorwoord belooft de SP de kiezers een 'visie voor Europa voorbij het kapitalisme'. Multinationals worden flink gemuilkorfd, als het aan de partij ligt.

De belangrijkste voorstellen voor de Europese verkiezingen van de SP

Bedrijfsleven

• OV, volkshuisvesting en energiesector moeten onder democratisch bestuur en -toezicht komen.
• EU-landen moeten gezamenlijk de strijd aangaan tegen belastingontwijkende kapitalistische multinationals.
• Verbod op brievenbusfirma's
• Inzetten voor wereldwijde minimumbelasting voor miljardairs.
• Grote bedrijven moeten indien nodig kunnen worden opgeknipt.
• Afdwingen dat producten langer meegaan en recyclebaar zijn.
• Productie van cruciale goederen moet zoveel mogelijk lokaal worden georganiseerd.
• Stoppen met stimuleren van productie van goederen die vooral voor de export bestemd zijn.
• Alleen EU-subsidies als deze bijdragen aan maatschappelijke doelen.
• Een verbod op overnames van bedrijven door buitenlandse hedgefondsen.

Financiële sector

• Tegen invoering van een digitale euro.
• Financiële markten en speculatieve producten inperken.
• Tegen banken op Europese schaal.
• Tegen een bankenunie en een Europees depositogarantiestelsel.
• Banken moeten worden gesplitst in speculatieve zakenbanken en banken voor nutsfunctie (sparen en lenen).
• Lidstaten krijgen de vrijheid om banken in overheidshanden te brengen of om een eigen nationale betaal- en spaarbank op te richten.
• Invoering van een belasting op flitskapitaal.
• Beleid tegen witwassen en financiering van terrorisme meer focussen op het grootbedrijf.

Financiën EU

• Eurolanden die in problemen komen niet langer redden met belastinggeld in ruil voor harde bezuinigingen.
• De EU moet afstand nemen van knellende begrotingsregels. Meer autonomie voor individuele landen.
• De EU moet een plan maken voor het geval de euro het niet redt.
• De SP zou de monetaire unie graag willen opbreken in regio's die beter passen bij elkaar.

Duurzaamheid en klimaat

• De EU moet stoppen met fossiele subsidies.
• De vervuiler betaalt: een CO2-belasting met een Europees minimumtarief.
• Er moet een heffing komen op kerosine en stookolie

Vervoer

• De EU moet investeren in uitbreiding van het aantal treinverbindingen. Bouw een breed netwerk hogesnelheidstreinen.
  
  

NSC

De titel van het verkiezingsprogramma Beperk en versterk laat zien dat NSC zich niet in een kamp (pro- of anti-Europa) wil laten duwen. Op sommige terreinen zoekt de partij Europese samenwerking; op andere terreinen is NSC terughoudender. In het programma is ook een uitgebreide paragraaf opgenomen over het bestuur van de EU; de kroonjuwelen van de partij die is opgericht door oud-CDA-politicus Pieter Omtzigt.

De belangrijkste voorstellen voor de Europese verkiezingen van NSC

Financiën EU

• Tegen een schulden- en transferunie waarbij zorgvuldige landen, zoals Nederland, het tekort moeten oplossen van andere landen.
• Tegen nieuwe Europese fondsen die worden gefinancierd met leningen.
• Handhaven van begrotingsdiscipline van alle lidstaten
• Geen Europese belastingen.
• NSC pleit voor een gematigde EU-begroting, gericht op kerntaken.
• Tegen invoering van eurobonds

ECB

• De ECB moet zich uitsluitend richten op haar mandaat: beperken van inflatie. Opkopen van schulden en najagen van klimaatdoelstellingen horen daar niet bij.

Bedrijfsleven

• NSC is tegen een gemeenschappelijk minimumnloon. Landen moeten hun eigen sociale regelingen behouden.
• Er moeten meer medicijnen in Europa worden geproduceerd
• Er moet met spoed een plan komen voor energie- en voedselzekerheid

Vervoer

• Ook NSC is voor een Europees HSL-netwerk, dat betaalbaar en toegankelijk is, met betere verbindingen.

Klimaat en energietransitie

• Voor BTW op vliegtickers, accijns op kerosine en een afstandsafhankelijke vliegbelasting voor intercontinentale vluchten
• Afbouw belastingvoordelen gebruik fossiele brandstoffen in Europees verband. De opbrengst gebruiken voor stimulering van investeringen in duurzamere energie.
• Meer geld naar onderzoeks- en innovatiepotje 'Horizon Europe' binnen de bestaande EU-begroting.
• Stimuleren nieuwe technologieën energietransitie, zoals waterstof en geothermie.
  
  

BBB

Dat de BoerBurgerBeweging (BBB) kritisch is over klimaatmaatregelen, mag duidelijk zijn. De stikstofwetgeving is de partij al jaren een doorn in het oog. In Europa is klimaat een hot item. Niet voor niets kopt het verkiezingsprogramma van de BBB 'Er staat veel op het spel'. Om bedrijven een bepaalde richting in te sturen verkiest BBB meestal de wortel boven de stok: liever stimuleren dan oplegggen.

De belangrijkste voorstellen voor de Europese verkiezingen van de BBB

Financiën EU

• Heffen van belastingen moet een nationale bevoegdheid blijven. BBB is tegen een Europese belasting op financiële transacties.
• De partij is voor handhaving van begrotingsregels en strenger handhaven als die regels worden overtreden.
• Er moeten geen nieuwe gemeenschappelijke schulden worden aangegaan, waarvan de risico's door economisch stabiele landen worden gedragen.
• BBB is ook tegen een transferunie, waarbij zwakke landen langdurig steun krijgen van sterkere landen.

ECB

• De ECB moet zich richten op haar kerntaak: bewaken van prijsstabiliteit. BBB is net als NSC kritisch over grote opkoopprogramma's en wil dat deze snel worden afgebouwd.
• Ook klimaatdoelstellingen (bijvoorbeeld aankoop van groene obligatie) vormen volgens de BBB geen taak van de ECB.

Energie en klimaat

• BBB is tegen wettelijke klimaatdoelstellingen en pleit voor realistische streefcijfers, met ruimte voor een politieke belangenafweging. Weettelijke doelen zetten volgens de partij de deur verder open voor klimaatrechtszaken, zoals Shell en ING al hebben ondervonden.
• De energietransitie moet geleidelijk plaatsvinden. De energievoorziening moet betaalbaar, beschikbaar en betrouwbaar blijven.
• BBB wil dat blijvend wordt geïnvesteerd in onderzoek en ontwikkeling van nieuwe en verbeterde duurzaamheidstechnieken.
• Bij nieuwe technieken de markt financieel ondersteunen in plaats van dwingende voorschriften.
• Bij de keuze voor de energiemix geen technologieën op voorhand uitsluiten.
• Winning gas in Noordzee stimuleren.
• Centrale rol voor kernenergie.
• Minder inzetten op zonne- en windenergie. Windparken in de Noordzee onmiddellijk stoppen.
• De EU moet het delven en verwerken grondstoffen voor groene technieken stimuleren.

Bedrijfsleven

• Essentiële productieprocessen en strategische sectoren binnen Europa houden.
• Eigen farmaceutische productie moet worden uitgebouwd.
• Steun voor European Chips Act.
• 'Horizon Europe' richt zich teveel op verduurzamingsdoelen. Er moeten bredere onderzoeks- en ontwikkelingsfondsen komen waar meer bedrijven van kunnen profiteren.
• Dit geldt ook voor de Europese Net-Zero Industry Act, dat investeringen in groene technologie stimuleert door middel van belastingvoordelen. Er moet een vergelijkbaar initiatief op andere terreinen komen.
• Er moeten snelle pragmatische oplossingen komen voor handelsgeschillen met China, de belangrijkste handelspartner van de EU.
• Er moet een uniforme en scherpe investeringstoets komen voor investeringen van buiten de EU in vitale infrastructuur.
• Er moeten scherpere regels komen om te voorkomen dat technologische kennis in buitenlandse handen valt.
• De toelatingsprocedures bij het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) moeten worden versneld.

Financiële sector

• BBB is kritisch over invoering digitale euro.
• Wat betreft de Europese kapitaalmarktunie: regels voor financiële instellingen vereenvoudigen en harmoniseren.
• Ook harmonisatie van nationale regelgeving, zoals faillissements- en ondernemingsrecht
• BBB pleit voor afgestemde nationale depositogarantiestelsels. De partij wil voorkomen dat de Nederlandse belastingbetaler garant staat voor spaarder in een ander euroland.
• Grote beleggers, pensioenfondsen en banken moeten worden geactiveerd om te investeren in de defensie-industrie.

Digitalisering

• Voor uitrol van Europese cloud-infrastructuur, maar uitkijken met protectionisme.
• Steun voor Europese onderzoek- en innovatieprogramma's op het gebied van AI.

Vervoer

• Uitbreiding en betere aansluiting Europese spoorinfrasctructuur.