Centrale banken zitten klem

Rente vormt de belangrijkste schakel binnen het financiële systeem. De rente bepaalt de kosten voor lenen, het rendement op sparen en vormt een belangrijk onderdeel van het totale rendement van veel beleggingen. Rentetarieven zeggen bovendien ook het een en ander over de economische en financiële activiteiten binnen een land.

Justin Blekemolen is beleggingsspecialist bij LYNX en spreekt 1 juli op de IEX Beleggersdag.

Simpel gezegd is de rente de prijs die u betaalt om geld te lenen, of, omgekeerd, de betaling die u ontvangt wanneer u geld uitleent. Men dacht lange tijd dat de rente niet onder de nul procent uit zou kunnen komen. Wie wil er tenslotte geld betalen om het om het uit te mogen lenen? In 2012 zagen we echter de eerste tekenen die erop wezen dat dit toch wel mogelijk was.

Gratis geld

In dat jaar verlaagde de centrale bank van Denemarken namelijk voor het eerst de beleidsrente tot onder de nul procent. In 2014 en 2016 volgden de ECB en de Bank of Japan, om de negatieve gevolgen van de kredietcrisis te bestrijden. Ironisch genoeg zat destijds vooral de lage inflatie de centrale banken dwars.

Met enorme opkoopprogramma’s voor obligaties werden staatsleningen tot grote hoogtes gedreven in de hoop de economische groei en inflatie aan te wakkeren. Dit zorgde de afgelopen jaren letterlijk voor gratis geld, nadat de rentes van veel Europese staatsobligaties onder de nul procent terecht waren gekomen.

Beleggers hebben geruime tijd mogen genieten van dit monetaire beleid, en dat blijkt ook wel uit de bovengemiddelde rendementen die we in het afgelopen decennium hebben gezien op de aandelenmarkten. Zo steeg de S&P 500 tussen 2012 en 2021 met gemiddeld 14,7% per jaar. Om dit in perspectief te plaatsen: het langjarige gemiddelde (sinds 1965) ligt op ongeveer 10,5%.

Inflatie

Nu de rentes fors zijn gestegen, dient u het komende decennium misschien wel rekening te houden met lager dan gemiddelde rendementen. Het jaar 2022 lijkt vooralsnog alvast een aardige bijdrage te leveren aan deze voorspelling.

De lage rente en ongekende prijsstijging van aandelen, vastgoed en obligaties hebben in het afgelopen decennium gezorgd voor vermogensinflatie. Tijdens de coronapandemie werd dit effect versterkt door supply chain-problemen. Consumenten wilden geld uitgeven, maar het aanbod was (te) beperkt. Deze ontwikkeling zorgde begin 2021 al voor prijsstijgingen en de alsmaar stijgende olie- en gasprijzen hebben dit effect versterkt: het inflatieprobleem was geboren.

Inflatiebestrijding

De Amerikaanse centrale bank (Federal Reserve) heeft de inflatie gedurende lange tijd verkeerd ingeschat. Deze fout willen ze herstellen door nu snel de rente te verhogen. Dit brengt wel het risico met zich mee dat de economische groei zal vertragen of de economie zelfs in een recessie zal belanden.

Bij de laatste vergadering op 15 juni is de beleidsrente verhoogd tot 1,50% en de verwachting is dat de rente tegen het einde van het jaar ruim boven de 3% uitkomt. Verschillende economen waarschuwen echter dat dit niet voldoende zal zijn; er is nog altijd geld in overvloed. Ondanks alle economische onrust om ons heen, hoge inflatie, stijgende rentetarieven, recordhoge benzineprijzen en een dalende aandelenmarkt, blijven de consumentenbestedingen robuust. Het consumentenvertrouwen neemt daarentegen rap af.

Bovendien is de neutrale reële rente nog altijd zwaar negatief. Verminder de rente van 1,5% maar eens met een inflatie van 8,5% en u komt uit op een negatieve rente van -7,0%. Die reële rente moet dus omlaag, maar een te snelle stijging van de beleidsrente zal de economie in een recessie doen belanden.

Obligatiemarkt

De Fed denkt dat de inflatie tegen het einde van dit jaar tot 5,2% is gezakt. Maar de Fed heeft haar krediet wat betreft voorspellingen al lang verspeeld. Het valt dus maar te hopen dat dalende olie- en gasprijzen de inflatie snel omlaag zullen brengen. Tot die tijd blijft de obligatiemarkt de Federal Reserve waarschuwen: ‘Verhoog de rente, of wij doen het voor jullie’.