Ontvang nu dagelijks onze kooptips!

word abonnee
IEX 25 jaar desktop iconMarkt Monitor

Marcel komt van Mars...

...Ik kom van Venus. Ik heb er even over moeten nadenken of ik nou liever van Venus of van Mars zou willen komen, maar ik ben uiteindelijk voor Venus gezwicht. Niet omdat vrouwen daar naar verluidt vandaan komen, nee, meer omdat die rode planeet mij wat dor overkomt. Een beetje saai, terwijl ik juist van wat meer turbulentie hou.

Hoe het ook zij: ik kom van Venus en Marcel komt van Mars. Als hij het met die verdeling niet eens is, heeft hij pech gehad: dan had hij zelf deze column maar moeten schrijven.

Waar ik over zit te bazelen? Over de discussie die momenteel gaande is tussen Marcel Tak en mijzelf. Marcel heeft zich in een drietal columns opgeworpen als beschermheer van de obligatiehouders, waarbij zijn stelling is dat in een democratie de burgers verantwoordelijk zijn voor het beleid van de politici en dat om die reden de belastingbetaler - en niet de obligatiehouder - moet opdraaien als de overheid financieel in de problemen komt. Een beetje het de-vervuiler-betaalt principe.

Vervuiler betaalt
Eigenlijk heb ik twee problemen met dit verhaal. Ten eerste is de koppeling tussen de vervuiler en de betaler door de eurozone op losse schroeven komen te staan. De rekening van sjoemelende Grieken wordt niet (alleen) betaald door de Griekse belastingbetaler, maar ook de niet-Grieken mogen garant gaan staan.

Hetzelfde geldt ten aanzien van Ierse banken. Ik heb geen stem gekregen in de besluitvorming om de banken te redden en heb bovendien geen enkele mogelijkheid het wanbeleid te straffen door de Ierse regering weg te stemmen.

Marcel reageert hierop door te zeggen dat de creatie van de euro in dit geval het politieke besluit is waardoor de Europeanen voor de kosten moeten opdraaien. Prima. Wanneer mag ik dan tegen die euro stemmen? Hoe ‘straf’ ik dit slechte beleid? Je kunt moeilijk stellen dat omdat de creatie van de eurozone een politiek besluit is, dit tot lengte van dagen betekent dat de belastingbetaler ervoor moet opdraaien.

Als de euro over 100 jaar nog bestaat, is er geen belastingbetaler meer in leven die ooit voor dat systeem heeft kunnen kiezen, maar kan het nog steeds zo zijn dat bijvoorbeeld Nederland mede moet opdraaien voor de kosten van verkeerde Duitse besluiten. Het principe de-vervuiler-betaalt gaat gewoon niet op.

Beleggen is risico nemen
Mijn tweede punt is echter belangrijker. Beleggen, in welke vorm dan ook, betekent risico nemen. Uiteraard heb je risicomijdende beleggers, maar het is belangrijk vast te stellen dat ze alleen risico in relatieve termen mijden, dus bijvoorbeeld minder risico nemen dan door aandelen te kopen. Dat neemt het onderliggende risico uiteraard niet, nooit weg.

Er is geen 'veiligheid' en hoe eerder en duidelijker iedereen dat weet, hoe beter het wat mij betreft is. Waarom zouden we obligatiehouders de hand boven het hoofd moeten houden? Sinds wanneer zijn die gevrijwaard van een eigen inschatting van de risico’s van hun beslissingen? In dat geval, stap vol in die Griekse obligaties, zou ik zeggen: de belastingbetaler betaalt toch wel.

Je moet dat niet eens willen, want dat betekent dat de rente voor alle Europese staatsobligaties gelijk zou zijn. Geen signaalwerking, geen afstraffing, niets. Dat brengt me bij het idee van de eurobonds, wat precies dat laatste hoopt te bewerkstelligen. Geen ‘speculatieve aanvallen’ op zwakkere broeders, geen differentiatie. Het is gladstrijken van een symptoom, niet een oplossing van het onderliggende probleem.

Onvolledig systeem
Het onderliggende probleem is bovendien niet de spanningen op de financiële markten, het onderliggende probleem is politici die een onvolledig systeem hebben gelanceerd, hopende dat het wel goed zou komen. En beleggers kunnen zich wat mij betreft niet vrijwaren van de verantwoordelijkheid dat ze die analyse niet zelf hebben gemaakt voordat ze massaal in Europese obligaties zijn gestapt.

Maar goed. Ik vermoed dat Marcel het ondanks deze argumenten anders zal blijven zien. We kunnen eindeloos blijven heen en weer schrijven, maar dat schiet uiteindelijk weinig op. Marcel ziet het gewoon anders dan ik het zie. Vandaar ook mijn stelling dat ik van Venus kom, en hij van Mars.


Lukas Daalder is werkzaam als Strateeg bij Robeco. De informatie in zijn columns is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Hij heeft momenteel (al dan niet gedekte) longposities in Fortis en ING. Bovendien heeft hij posities in meerdere open-end beleggingsfondsen van onder ander de ING, Robeco, ABN Amro en Fidelity. Elk AEX- of AMX-fonds beschouwt hij als een potentieel interessante belegging, alles wat hij schrijft moet vanuit die optiek worden gelezen.

Lukas Daalder is CIO voor Robeco Investment Solutions en is sinds 2009 werkzaam bij Robeco. Hiervoor was hij werkzaam bij IMC marketmakers, Bank Oyens van Eeghen, Amstgeld en Rabobank. Hij begon zijn carrière in de beleggingssector in 1992, na afronding van zijn economische studie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is daarnaast bekend als vaste columnist van het Financieele Dagblad.

Meld u aan voor de dagelijkse Beursupdate

Dagelijks een update van het laatste beursnieuws en beleggingskansen in uw mailbox!

 
Lukas Daalder

Auteur:

Lukas Daalder is CIO voor Robeco Investment Solutions en is sinds 2009 werkzaam bij Robeco. Hiervoor was hij werkzaam bij IMC marketmakers, Bank Oyens van Eeghen, Amstgeld en Rabobank. Hij begon zijn carrière in de beleggingssector in 1992, na afronding van zijn economische studie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is daa...

Recente artikelen van Lukas Daalder

  1. Best of the week: social media
  2. Vooruitblik 2011: Geen rechte lijn
  3. Obligatiemarkt versus QE2

Reacties

23 Posts
Pagina: 1 2 »» | Laatste | Omlaag ↓
  1. MrGlass 13 december 2010 16:24
    Tsja, ik snap Marcel hierin ook niet. Maar als ik 100% in de obli's zou zitten zou ik ook een beetje zenuwachtig worden.

    Ik kan me nog herinneren dat ik in 2000 een BBC documentaire zat te kijken waarin de tekortkomingen van de Euro belicht werden (jawel, meer dan één). Helaas is er in 10 jaar niets, maar dan ook helemaal niets verbeterd in een van oorsprong slecht in elkaar geflanst idee.
  2. [verwijderd] 13 december 2010 18:03
    Dag Lukas,

    Grappig begin van je column. Je zit nog dichter bij de waarheid dan je mogelijk zelf vermoedt. Ik bedoel dan natuurlijk dat Mars-Venus verhaal. In 2001 schreef ik een column over het monetaire beleid op Mars. Ik ken de situatie daar dus een beetje…
    www.iex.nl/Column/2535/Economische-vo...

    Wat betreft de andere argumenten. Je vraagt je af hoe het wanbeleid van riekenland en Ierland te straffen. Dat is heel eenvoudig. Door van “onze” regering te eisen dat er harde, keiharde maatregelen tegen de eurozondaars worden genomen. Jammer voor de bevolking in die landen, maar dat hebben ze toch echt aan henzelf te danken. Zij moeten hun eigen politici maar ter verantwoording roepen.

    Het eurobesluit is natuurlijk al lang geleden genomen, en daar hebben we geen invloed meer op. Maar dat is geen argument de daaruit voortvloeiende verplichtingen en verwachtingen te negeren. Het is als in een huwelijk. De trouwdatum kan al heel lang geleden zijn, maar de verplichtingen, ook de morele, die daaruit voortvloeien blijven geldig. Als je dat niet wilt moet je scheiden. Dat is ook wat ik als alternatief voor de eurozone zie. Als we dit hele gedoe niet meer willen, daar kan ik me zelfs nog wat bij voorstellen, dan moeten we ermee ophouden. Maar laten we geen, in mijn ogen, rare dingen verzinnen als mogelijke bijdrages bij schuldherstructurering. Nogmaals, dat doen we ook niet als Amsterdam, Maastricht of Groningen er een zooitje van maken.

    Wat betreft het beschermen van de obligatiehouder. De obligatiehouder mag er juist wel vanuit gaan dat de belastingbetaler voor het falen van de overheid staat. Ik zou bijna zeggen, wie anders? Net zoals de obligatiehouders van een bedrijf verwacht dat de aandeelhouders voor alles opdraaien. Pas als het echt niet anders kan, en het bedrijf failliet gaat, komen de obligatiehouders (deels) in beeld. In het geval van een land is een faillissement heel arbitrair. Het is gemakkelijk om te zeggen, ook weer vanwege politieke motieven, laat de obligatiehouders maar betalen. We ontzien de belastingbetaler. Ik vind dat de omgekeerde wereld! Pas als het echt niet anders kan (ik zeg dus niet “nooit”), moeten obligatiehouders hun bijdrage leveren.
    Tot slot naar MrGlass. Ik bezit geen staatsobligaties, uitgezonderd een plukje Griekse leningen. Die kocht ik omdat ik berekende dat zelfs een forse herstructurering van Griekse schuld bij de huidige koersen nog een beter rendement oplevert dan een Nederlandse staatslening. In dit opzicht ben ik dus min of meer een speculant, en accepteer ik volledig de risico’s. Ik zal wel moeten! Ik verdedig in deze niet mijzelf, maar de serieuze grote beleggers in Europees staatspapier (gen speculanten) die belegden op basis van de gedachte dat de euro een serieus project was, dat gedragen zou worden, in voor en tegenspoed, door de gehele EU.

    Met vriendelijke groet,
    Marcel Tak
  3. forum rang 4 New dawn 13 december 2010 19:33
    Uit een overeenkomst vloeien verplichtingen voort.

    Maar een land heeft kennelijk de mogelijkheid om bepaalde verplichtingen die voorvloeiden bv uit het verdrag van Maastricht niet na te komen.

    Moraal, nederlandse goedwillendheid en gehoorzaamheid hebben totaal geen invloed in een groter systeem waar de deelnemers hun eigen weg gaan.

    Kan zo'n systeem overleven ?

  4. [verwijderd] 13 december 2010 19:50
    Jullie hebben beiden gelijk. Interessant is de vraag of een politieke keuze ook de keuze is van de burgers. Precies de reden dat de democratie soms kraakt. Soms heeft de burger een globaal belang (hij vindt bijvoorbeeld dat zijn overheid meer werk moet maken van duurzaamheid), maar is de regering teveel met zijn nationale politiek bezig (de reden dat een klimaattop mislukt).

    En andersom gebeurt het ook. Politici die keuzes in EU verband maken, terwijl ze officieel Nederlandse burgers vertegenwoordigen. Er is dus niet altijd een directe link tussen (volks)vertegenwoordiger en vertegenwoordigde.

    Daarom ben ik het in principe eens met Lukas dat een politieke keuze niet altijd de keuze is van burgers. Bovendien is een obligatiehouder iemand die bewust risico's neemt. Anders moet ie zijn geld maar in een oude sok stoppen.

    Het argument van Marcel geldt natuurlijk weer wel in de (uitzonderlijke) situatie wanneer een land onder druk van burgers bepaalde bezuinigingsmaatregelen niet doorvoert. We hebben allemaal de stakingen in Griekenland gezien. In het meest extreme geval zou je dan kunnen zeggen dat de burgers keuzes maken die schadelijk zijn voor de obligatiehouders.

    Om bij de oplossing te komen denk ik daarom aan een tussenvorm. Enerzijds MOET er 1 obligatiemarkt komen. Je hebt dan dus geen Griekse of Nederlandse, maar gewoon Europese obligaties.

    Deze obligaties worden vervolgens met een opslag of afslag doorgeleend aan EU landen. Stel dat een land dus weinig begrotingsdiscipline aan de dag legt, dan kun je die nog steeds een flinke financiele prikkel geven. Je zou vooraf een staffel (boeterente) moeten maken voor overschrijdingen tekorten boven de 3% BNP. Het voordeel is nu dat je van het speculatieve element af bent en tegelijk de prikkels van de markt doorbelast aan de veroorzaker.

    Daarnaast zouden credit default swaps alleen gekocht mogen worden door degene die ook de onderliggende obligaties bezit. Ik kan immers ook alleen een inboedel verzekeren als het huis ook van mij is. Ook daarmee voorkom je speculatie.
  5. [verwijderd] 13 december 2010 20:00
    "Je vraagt je af hoe het wanbeleid van Griekenland en Ierland te straffen. Dat is heel eenvoudig. Door van “onze” regering te eisen dat er harde, keiharde maatregelen tegen de eurozondaars worden genomen. Jammer voor de bevolking in die landen, maar dat hebben ze toch echt aan henzelf te danken. Zij moeten hun eigen politici maar ter verantwoording roepen."

    En hoe zou "onze" regering dat kunnen afdwingen? Praten helpt niet, thee ook niet. Geweld uiteraard wel, maar gaan 'onze jongens' als ze klaar zijn in Afghanistan dan een herstructurerings missie in Athene uitvoeren? Lijkt me van niet...
  6. [verwijderd] 13 december 2010 20:45
    Het is mij -Venusiaan die ik ben- totaal onduidelijk waaraan jij de rechten denkt te kunnen ontlenen die jij de obliagtiehouders toedicht. Tuurlijk mag niet elk land zo maar defaulten, maar waarom worden obligatiehouders opeens gevrijwaard van de gevolgen van verkeerde beslissingen? En waar is de scheidslijn tussen belegger en speculant? Toen ik mijn Griekse obligaties vorig jaar kocht was ik nog een belegger en nu ben ik speculant?? Waar ligt de grens? Bij 200 basispunten? 500?

    Dit kan je gewoon niet serieus menen, in mijn -wederom- Venusiaanse ogen.

    Dus nee, de obligatiehouder mag NIET verwachten dat hij eindeloos maar risicovrij een bonus mag ontvangen. Da's volledig onlogisch en is noch in het verleden, noch in de toekomst gegarandeerd.

    Lukas -Venusiaan- D.
  7. [verwijderd] 13 december 2010 21:21
    Dag Lukas,

    Als Marsman is het mij wel duidelijk.
    Die rechten heeft de obligatiehouder uit hoofde van het contract. De Staat heeft de verplichting om op de vervaldag rente en aflossing te betalen. Dat is het uitgangspunt. Alleen in het uiterste geval, als het echt niet anders kan, is er een situatie voorstelbaar dat de Staat zich niet aan zijn verplichtingen houdt. Maar allereerst is de belastingbetaler aan zet.

    Dat was ook de insteek van mijn column. Vaak wordt beweerd dat de belastingbetaler ten onrechte opdraait voor het wanbeleid, terwijl de obligatiehouder wordt ontzien. Ik vind dat dit wel klopt. Nogmaals, alleen in het uiterste geval (ik zeg dus niet "nooit") is de obligatiehouder de klos. Maar wat mij betreft dan alleen als de EU "failliet" gaat. Zolang we de mogelijkheid openlaten van een afzonderlijk faillissement van de lidstaten is de euro gedoemd te mislukken.

    We worden het kennelijk niet eens. Maar het levert in ieder geval wel een interessante discussie op.

    Groet,
    Marcel

  8. MrGlass 13 december 2010 21:54
    Herstructurering is inderdaad een laatste redmiddel. Maar alle artikelen die ik lees wijzen erop dat Griekenland het gewoonweg niet gaat redden met alleen maar budget aanpassingen.

    En wat de politiek betreft, ik wil stemmen voor de partij die óf 100% voor óf 100% tegen de euro is. Helaas zijn er zijn maar weinig partijen in NL die uit de euro willen stappen. Alleen de PVV wil dat voor zover ik weet en daar wil ik uit principe niet op stemmen. De keuze voor een partij is dan ook altijd een compromis helaas.

    En zelfs al zou er een partij zijn die voor 100% voor de euro zou gaan, dan nog is NL een splintertje in de hele Eurozone.

    Het enige dat ik kan doen is goud kopen. Dat doe ik dan ook :-)
    (Daar kan geen haircut iets aan veranderen)
  9. forum rang 5 The Third Way... 13 december 2010 22:43
    Voor wie het alweer vergeten is, de westerse staat pretendeert principieel (ok, moral hazard geldt helaas zelfs hier: pretendeerde) risicovrij te zijn. Daarom werd dat de benchmark, de zgn risicovrije rentevoet. Indien we dit soort discussies voor het eerst hebben, is dat een teken van de tijdsgeest.

    Wie hoor je trouwens zeggen dat het schandalig is dat een westerse staat het zo ver laat komen, dat er iets is van nationale trots en schaamte? Hoe anders dan einde jaren negentig in Azie: dit overkomt ons nooit meer! De mouwen werden opgestroopt en de buikriem werd aangesnoerd (wat niet hetzelfde is als 1 flatscreen tv minder, wat wij hier trouwens slecht vinden: consumeren is het devies). Zie het resultaat. Onze ook morele crisis hier is synoniem voor de opkomst van de nieuwe wereldorde van aldaar. Vraag eens aan de oudere Engelsen hoe zoiets voelt. Als we niet oppassen is het waarschijnlijk dat het zo later in de geschiedenisboeken zal staan.

    Daarom heb ik al eerder aan het begin van deze discussie aangegeven dat Marcel Tak nog in de oude wereld leeft, terwijl Lukas Daalder blijkbaar al de nieuwe wereldorde aanvaard heeft. Tja, wie heeft er gelijk...

    O tempora, o mores.

  10. jan de japanner 13 december 2010 23:10
    Ik ben ook van "een overeenkomst is een overeenkomst", maar de omstandigheden zijn verre van "normaal" en ik zie er geen bezwaar in om daar onconventionele oplossingen voor te vinden. Ook dat is een kwaliteit van een economisch systeem. Zo komen we nergens. Terecht stelt Daalder de vraag: "Waar ligt de grens? Bij 200 basispunten? 500?"
    Kijk eens naar Maarten77 (laatste deel). Dat is een echte bijdrage aan deze discussie.
    Jan de J.
  11. sidharta 13 december 2010 23:59
    Wat mij betreft loopt de belegger alle risico.
    Dus beleg ik in aandelen dan loop ik risico op het bedrijf,
    Beleg ik in staatsobligaties dan loop ik risico op de staat.
    je hebt de vrijheid om wel of niet obligaties te kopen.
    Dus om wel of niet risico te lopen.
    Dat we de schulden opbouwen is wellicht een democratische ding te noemen. Dat we garanties moeten krijgen als we ze zelf financieren gaat dan te ver en zal uiteindelijk een oplossing van het probleem in de weg zitten. Oplossingen voor een probleem worden nooit gevonden op het niveau waarop ze zijn ontstaan. Er valt net zoveel voor te zeggen om beleggers in ondernemingen garanties te verschaffen. Zonder ondernemers geen winsten, geen belastinginkomsten etc. Dus is een garantie voor aandelenbeleggers op hun investeringen doeltreffender dan garanties voor de staat.Tenzij je ervan overtuigd bent dat de staat op lange termijn geld gaat verdienen. (in plaats van herverdelen)
  12. forum rang 4 New dawn 14 december 2010 11:07
    Uit een obligatiecontract vloeien rechten en plichten voort.

    Maar een staat kan altijd wanprestatie leveren en het contract niet nakomen.

    Allerlei redenen:

    Door zware economische redenen spreekt de staat dan over overmacht.
    Men wilde wel nakomen maar kon het niet.

    Argentinië kwam zijn schuldcontracten bv niet na. Een staat, vergeet niet, maakt zijn eigen wetten en kan ze ten eigen voordeel juridisch aanpassen.

    Rusland had in de vorige eeuw een revolutie. De communisten proclameerden dat schuldcontracten aangegaan door het tsaristische regime niet door hun werden overgenomen.

    -O-

    Door middel van monetaire politiek kan een staat veel meer geld in omloop brengen en zo op die manier de obligatiehouders schaakmat zetten. Zij voldoen dan aan hun verplichtingen en presteren, maar de obliagtiehouder zijn obligatie heeft zwaar aan koopkrachtwaarde ingeboet. Veel Zuid-Amerikaanse landen deden dit in het verleden en het bekende voorbeeld van de laatste jaren is natuurlijk Zimbabwe. (voormalig Rhodesië)
  13. [verwijderd] 14 december 2010 14:52
    Beste Lukas,

    Vragen uit de weg gaan is het laatste wat ik wil. Dit is een brede discussie met veel aspecten en veel vragen. Die kunnen we hier niet allemaal behandelen. Misschien eens een discussiebijeenkomst organiseren?

    Wat betreft de verantwoordelijkheid van de houder van obligatiehouders, die heeft hij eigenlijk alleen ten opzichte van zichzelf. In tegenstelling tot belastingbetalers (en aandeelhouders) kan hij geen invloed uitoefen op het beleid. Hij moet uiteindelijk afwachten of de Staat zo netjes is het uitgeleende geld terug te betalen.

    Maar nogmaals, het gaat er mij niet om dat nooit, onder geen enkele voorwaarde obligatiehouders pijn mogen lijden.

    Het gaat er mij ten eerste om dat belastingbetalers eerder en meer pijn moeten lijden. En dat vind ik geen leuke conclusie, want ik ben uiteraard zelf ook belastingbetaler!

    Ten tweede gaat het mij erom dat als we een muntunie willen, en tegelijkertijd de mogelijkheid open laten dat afzonderlijke landen daarin failliet gaan, we beter kunnen stoppen met de muntunie. Dat zal overigens niet eens een politiek besluit hoeven zijn, want de markt dwingt dat dan wel af, zolang de suggestie bestaat dat afzonderlijke landen failliet kunnen gaan.

    Groet,
    Marcel
  14. [verwijderd] 14 december 2010 15:08
    Het lijkt me niet terecht om de obligatiehouder te redden, maar het logisch gevolg is wel dat een obligatiehouder dan ook een hogere rente wil ontvangen vanwege het afstempel-risico. Die rente zou normaliter ergens tussen beleggingsrendement (risicovoller) en spaarrente (minder risico) moeten liggen. Obligatiehouders die bijna double digit rente willen ontvangen maken dus blijkbaar enorm rendement als ze beleggen ;-)
  15. [verwijderd] 14 december 2010 15:42
    Beste mensen,

    Ook nog even een vraag van mij.

    Vinden jullie dat artikel 12 gemeenten (die steun van de overheid krijgen), eigenlijk ook niet "gered" moeten worden. Dus dat de banken en/of beleggers die geld aan deze gemeenten hebben uitgeleend (deels) naar hun geld moeten fluiten. Hier geldt toch ook dat bewoners van de ene gemeente er niets aan kunnen doen dat de andere gemeente financiele problemen heeft. Toch geldt ook hier dat zij moeten bijdragen om de andere gemeente overeind te houden

    Met vriendelijke groet,
    Marcel Tak
  16. [verwijderd] 14 december 2010 16:32
    Mijn antwoord is duidelijk: als belegger ben je verantwoordelijk voor de beslissingen die je neemt. Vanaf dag 1. Ook op gemeentelijk niveau, ook als je tips aanneemt van een tennisleraar.

    Dat obligatiehouders alleen verantwoordelijk zijn ten opzichte van zichzelf is wat mij betreft echt niet van deze wereld. Ik vraag me zelfs af of het van mars is... ;-)

    En niemand zit op defaults te wachten, dat mag duidelijk zijn.

    En daarmee stop ik ermee.
23 Posts
Pagina: 1 2 »» | Laatste |Omhoog ↑

Meedoen aan de discussie?

Word nu gratis lid of log in met je emailadres en wachtwoord.