Ontvang nu dagelijks onze kooptips!

word abonnee
IEX 25 jaar desktop iconMarkt Monitor

De moeizame strijd tegen klimaatverandering

Waarom de opwarming van de aarde zo moeilijk te stoppen is

Het klimaat verandert. De toename van temperatuur, de link tussen temperatuur en broeikasgassen en de toename van het CO2 niveau in de atmosfeer laten geen ruimte voor twijfel.

Dat dit ging gebeuren wisten we al heel lang. In 1965 ontving de toenmalige president van de VS, Lyndon Johnson, een rapport hierover van een aantal vooraanstaande wetenschappers. Zij voorspelden dat, als gevolg van de verbranding van fossiele brandstoffen: "In 2000 de toename van CO2 in de atmosfeer ongeveer 25% zal zijn", en dat dit, "Vrijwel zeker significante veranderingen in temperatuur tot gevolg zal hebben".

Het rapport leest, ook ruim 50 jaar na dato, nog steeds als een lucide overzicht van het probleem. In een tijd dat het debat nog niet gepolariseerd was konden zij hun rapport besluiten met een korte discussie van geo-engineering technieken om klimaatverandering tegen te gaan.

CO2 emissies zijn op recordhoogte

Anno 2017 moeten wij constateren dat onze pogingen om de uitstoot van CO2 te verminderen tot nu toe bar weinig hebben uitgericht. Wereldwijd lijken CO2 emissies sinds drie jaar niet verder door te stijgen maar een snelle daling, hard nodig om maar enigszins in de buurt te komen van de maximaal twee graden opwarming, lijkt nog ver weg.

(tabel)

Daarbij blijft het aandeel fossiele brandstoffen in de wereldwijde energiebehoefte hardnekkig hangen rond de 80%. Het aandeel zon en wind is weliswaar snel gestegen maar nog steeds slechts ongeveer 1,5%. Dat de publieke perceptie van dit aandeel veel hoger is, geeft aan hoezeer wij het probleem onderschatten.

Ondertussen worden de gevolgen van klimaatverandering steeds duidelijker. Het zal de komende decennia in het middelpunt van de belangstelling blijven staan en een grote invloed hebben op bedrijven en investeringen. Daarbij zullen luchtvaartmaatschappijen net zo goed tegen de grenzen van de groei aanstoten als oliemaatschappijen.

Waarom is het zo moeilijk de uitstoot van CO2 terug te dringen?

Er zijn verschillende redenen waarom het zo moeilijk is om klimaatverandering tegen te gaan. 

  • De voordelen van reducties in CO2 zijn wereldwijd en lange termijn; de kosten zijn hier en nu.

Dat zal bestuurders altijd in de verleiding brengen de echt pijnlijke maatregelen nog maar even uit te stellen (wat blijft zijn de fraaie beloftes).

De bedreiging van het aanpakken van klimaatverandering komt naar mijn mening niet zozeer van het ontkennen van klimaatverandering maar van het – expliciet of impliciet – vooropstellen van de eigen korte termijn belangen.

  • Het teruglopen van de vraag leidt tot lagere prijzen van een grondstof.

Kolenproducenten hebben gedurende langere tijd de vraag overschat wat leidde tot een overaanbod. De resulterende lage prijzen maken het moeilijker het verbruik verder te verminderen.

  • Sommige landen hebben een groot belang bij de continuering van hun olie- en gasproductie.

Waar moeten landen als Saoedi-Arabië en Rusland hun geld anders mee verdienen? Energie intensieve industrieën migreren geleidelijk aan naar landen met lage kosten voor energie.

Een significant en groeiend deel van Saoedi-Arabië's olieproductie wordt gebruikt voor lokale industrie zoals petrochemie en aluminium smelters. Dit soort landen trekken zich niets aan van internationale verdragen.

  • Mensen in ontwikkelingslanden hebben wel andere dingen aan hun hoofd.

Als hen gevraagd wordt hun problemen te ranken staat klimaatverandering onder aan de lijst (ver onder veiligheid, voedselvoorziening, onderwijs en gezondheidsvoorzieningen). Het staat voor de meeste landen onder aan de lijst, met uitzondering van de meest ontwikkelde landen.

Lagere kosten voor renewables: een sprankje hoop?

Meer kennis en schaalvergroting leiden tot lagere kosten voor alternatieven voor fossiele brandstoffen. Zoals zij dat ook het afgelopen decennium voor zon en wind gedaan hebben.

Dit is wat de Duitse Energiewende tot een succes heeft gemaakt; niet de reducties in emissies (die waren er ook niet) maar de reducties in kosten ten gevolge van de grote vraag naar zon en wind. De rekening werd betaald door de Duitse consument die zijn elektriciteitsrekening in tien jaar tijd met 50% zag stijgen.

De uitdaging nu is om die grote vorderingen in zon en wind te laten volgen door vergelijkbare vorderingen in de opslag van energie. Het is het enige sprankje hoop dat we hebben in de aanpak van klimaatverandering: technologische vooruitgang. Alleen als het schone alternatief ook goedkoper is zal het werkelijk de wereld overnemen.

Nog niet

En zover zijn we nog lang niet. Als we rekening houden met het effect van belastingen (op fossiele brandstoffen), subsidies (voor renewables) en de kosten van back-up (gerelateerd aan de discontinuïteit van renewables) dan zijn die fossiele brandstoffen nog steeds veel goedkoper.

De komende energietransitie gaat dan ook veel geld kosten: voor Nederland schat Milieudefensie dit bedrag op 300 miljard euro).

Ook voor fossiele brandstoffen is er technologische vooruitgang en zijn er kostenverlagingen. Het aandeel schalieolie en -gas (de grote recente technologische doorbraak in de wereld van fossiel) in de wereldwijde energiebehoefte stijgt vele malen sneller dan dat van zon en wind. En het heeft geleid tot een veel lagere olieprijs.

Met zon en wind alleen redden we het niet

Klimaatverandering is te belangrijk om al onze eieren in het ene mandje van zon en wind te leggen. Aan het begin van een lange en moeizame weg is het niet duidelijk welke combinatie van technologieën het meest succesvol zal blijken.

Dus moeten we technologieën stimuleren zonder dogmatisch te zijn. Of het nu zon, wind, CCS (Carbon Capture and Storage), nieuwe technieken voor nucleaire energie, biobrandstoffen/massa, energieopslag of het efficiënter gebruik van energie betreft. We zullen ze waarschijnlijk allemaal nodig hebben.

Laten we daarbij kosten en leveringszekerheid niet uit het oog verliezen. Het zich alleen richten op de vermindering van emissies, zonder rekening te houden met de concurrentiepositie van het bedrijfsleven, zal uiteindelijk resulteren in een verlies van steun voor de energietransitie.

Maak werk van een betekenisvolle CO2-belasting. Het is de manier om oliemaatschappijen serieus bezig te doen gaan met CCS. En het is een probaat middel om kolen er uit te werken, zoals recent weer duidelijk werd in de UK waar het aandeel kolen in de elektriciteitsvoorziening gedaald is tot ongeveer 5%.

Vertel de mensen een eerlijk verhaal

Wij zijn beter in het formuleren van fraaie doelstellingen en verdragen dan in het concreet bereiken van resultaten. Nederlandse gemeentes volledig van gas los in 2030? Dat is net zo kansloos als het beperken van de globale temperatuurstijging tot 1,5 graad. Onrealistische doelen die niet worden gehaald leiden alleen maar tot cynisme en populisme.

Wees eerlijk en maak duidelijk dat dit pijnlijk zal zijn. Een verandering van levensstijl zal inhouden: minder of niet meer vliegen, minder auto rijden en minder vlees eten. Geef niet de indruk dat we een heel eind komen met een stel zonnepanelen op het dak en een elektrische auto voor de deur.

Geo-engineering

Geo-engineering biedt niet meer dan een noodoplossing. Het nadoen van grote vulkaanuitbarstingen, het daardoor geïntroduceerde materiaal in de stratosfeer verhoogt de reflectiecoëfficiënt is echter technisch en financieel wel goed haalbaar.

Kostenschattingen lopen uiteen van 10 tot 20 miljard dollar per jaar voor een programma dat de opwarming van de aarde met 1 graad beperkt. Het grote taboe om dit te bediscussiëren is begrijpelijk: voordat men het weet vermindert het de animo om emissies te reduceren. Toch zal die discussie er komen.

Bedenk daarbij wel dat het slechts symptoombestrijding is. Het afsterven van koraalriffen zal het niet voorkomen. En goed rentmeesterschap is het niet.


Jilles van den Beukel is geofysicus. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.
Volg Van den Beukel ook via Twitter: @JillesAppelscha

Meld u aan voor de dagelijkse Beursupdate

Dagelijks een update van het laatste beursnieuws en beleggingskansen in uw mailbox!

 
Jilles van den Beukel

Auteur:

Jilles van den Beukel is geofysicus en energie specialist bij HCSS (the Hague Centre for Strategic Studies). Sinds 2016 schrijft hij over de olie- en gasindustrie op zijn blog JillesonEnergy.

Reacties

29 Posts
Pagina: 1 2 »» | Laatste | Omlaag ↓
  1. P.H.J. 26 juli 2017 10:27
    "De toename van temperatuur, de link tussen temperatuur en broeikasgassen laten geen ruimte voor twijfel.". Pardon?? De laatste 20 jaar geen gemiddelde temperatuur stijging (wel stijging CO2) en hoe hard die link is wordt ook zeer betwijfeld, zelfs door wetenschappers die voor IPCC werken! (ps klimaat veranderd als sinds het klimaat bestaat, dat wordt door niemand betwijfeld)
  2. [verwijderd] 26 juli 2017 10:51
    quote:

    PHJ schreef op 26 juli 2017 10:27:

    De laatste 20 jaar geen gemiddelde temperatuur stijging (wel stijging CO2) en hoe hard die link is wordt ook zeer betwijfeld, zelfs door wetenschappers die voor IPCC werken!
    Welk wetenschappelijk onderzoek heeft als resultaat dat de laatste 20 jaar er geen gemiddelde temperatuur stijging is?

    Welke IPCC wetenschappers twijfelen over de link?
  3. EdVdiE 26 juli 2017 11:59
    Klimaat veranderd, kan ik mee eens zijn. Maar als de mens hiervoor verantwoordelijk is, waarom doen we dan niks aan de mens zelf. Geboortebeperking lijkt me dan een van de eerste dingen waar we voor moeten gaan. Niemand heeft het daarover. Groei wereldbevolking gaat alleen maar sneller en sneller of is daar de CO2 ook de oorzaak van ?
  4. Woudsehoeve 26 juli 2017 12:12
    Wat een onsamenhangend slecht verhaal, met verkeerde fieten, slechte aannames en bizarre voorstellen (nucleair, vulkaan uitbarstingen nadoen, Bio massa)

    "Als we rekening houden met het effect van belastingen (op fossiele brandstoffen), subsidies (voor renewables) en de kosten van back-up (gerelateerd aan de discontinuïteit van renewables) dan zijn die fossiele brandstoffen nog steeds veel goedkoper."
    uuhhhh als we de maatschappelijke kosten voor de samenleving mee nemen zijn de fossiele brandstoffen al een hele tijd een stuk duurder. ( waar haalt hij het vandaan, Aandelen Shell??)

    Technische mogelijkheden tot energie besparing zijn nu al volop beschikbaar (vele vormen van isolatie, en ook het verwarmen met een warmte pomp), daar moeten we niet op wachten.

    Op dit moment hebben we voornamelijk te maken met een onwillige regering die bang is de juiste maatregelen te nemen waardoor ze minder kiezers krijgen en minder belasting inkomsten. CO2 belasting en het stilleggen van de kolencentrales zijn de "low hanging fruits" van deze tijd. Krijgen de bedrijven de tijd om windmolens, zonnepanelen (hier en in zonnige landen), en andere vormen van duurzame energie opwekking te bouwen (en verder te ontwikkelen). Ze staan te trappelen met heel veel geld opzak.

    "Een verandering van levensstijl zal inhouden: minder of niet meer vliegen, minder auto rijden en minder vlees eten. Geef niet de indruk dat we een heel eind komen met een stel zonnepanelen op het dak en een elektrische auto voor de deur."
    Dat gaat dus niet gebeuren, maar dat is ook niet nodig, we zijn heel goed instaat alle benodigde energie duurzaam op te wekken.
  5. P.H.J. 26 juli 2017 12:54
    @Kees, over de pauze: judithcurry.com/2014/09/01/how-long-i... is een goed startpunt.
    En Hans Labohm is bijvoorbeeld 1 van de wetenschappers betrokken bij IPCC die zeer skeptisch is over de inhoud van de IPCC rapporten.
    Verder Marcel Crok, Myron Ebell, William Harper, Judith Curry, John Holdren, Roger Pielke jr., Steven Koonin, Lamar Smith, Freemon Dyson, Werner Kirstein, Ross McKittrick, Michael Bastasch, Arthur Rörsch, Kenneth Richard, ...
  6. [verwijderd] 27 juli 2017 02:45
    Hoofdoorzaak blijft de exponentiële groei van de wereldbevolking. 7 miljard mensen nu vragen nu eenmaal minder van onze planeet dan 50 miljard mensen straks. We kunnen verduurzamen wat we willen, maar zolang de wereldbevolking fors blijft groeien zal dat weinig effect hebben. Nog los van het feit dat de elektriciteit van elektrische autos ergens vandaan moet komen, evenals lithium voor de batterijen. Windmolens worden helaas ook niet van wind gemaakt, zonnepanelen niet van zonnestralen... Voor niets gaat de zon op, de rest kost ons helaas (veel) duurzaamheid.
  7. [verwijderd] 28 juli 2017 10:08
    De klimaatverandering (voorheen politiek geheten "de opwarming van de aarde") is voor 95% een politiek onderwerp en voor 5% wetenschappelijk.
    Op alle natuurverschijnselen (neerslag, vulkanenuitbarstingen, hittegolven, stormen, het klimaat, enz.) heeft de mens geen invloed.
    De hoofdoorzaak van de huidige klimaatverandering is het (on)gunstige samenspel van verhoogde zonnenactiviteit en de stromingsfase van de wereldzeeën.
    In Jesus tijd was het hier warmer. In Engeland werd toen wijn verbouwd. Ook in de middeleeuwen hebben we een warme fase gehad (12/13-de eeuw).
    In Zwitserland vindt men tegenwoordig fossielen uit die tijden terug die vrijkomen bij de terugtrekkende gletsjers.
    CO2 heeft geen, een uiterst gering positief of een uiterst gering negatief effect op het klimaat.
  8. [verwijderd] 28 juli 2017 12:04
    Al Gore = politiek.
    Telkens verschijnen weer nieuwe bewijzen dat CO2 geen meetbare invloed heeft op het klimaat. Ikzelf heb aan één bewijs genoeg.
    Echter, het aanvoeren van bewijzen heeft geen zin, omdat de politieke klimaat"wetenschap" geen oog heeft voor wat de ander te zeggen heeft.
    Het doorgaan met het maken van ondeugdelijke modellen is té lucratief.
  9. [verwijderd] 28 juli 2017 12:17
    Leuk om dat rapport uit 1965 terug te lezen, dat overigens niet zozeer over CO2 ging maar over luchtvervuiling, wat een direkt meetbaar effect heeft op gezondheid mensen.

    In de appendix ging het wel over CO2. De voorspelde 25% stijging kwam uit (het is ook een redelijk lineair proces). Maar de voorspelde 1-4 graden opwarming bleef achterwege. Slechts een halve graad warmer in een halve eeuw.
  10. [verwijderd] 28 juli 2017 12:57
    @LIBER8: De spijker op de kop. We moeten ons inzetten voor zaken die we kunnen beinvloeden zoals schone lucht.
    In China komt er elke maand een kolencentrale bij.
    Dat is zeer positief voor het milieu ware het niet dat ze de uilaatgassen niet zuiveren, waardoor steden als Peking onder een vieze smogdeken komen te liggen.
    CO2 is onzichtbaar, ruikt niet en is voedsel voor planten.
    Duitsland blaast meer CO2 de lucht in dan ooit te voren sinds ze met hun energieovergang begonnen zijn. Des te meer een bewijs dat het niet om CO2 gaat, maar om politiek.
  11. mok 28 juli 2017 22:25
    Een geweldig stuk! Helder uiteen gezet. Die kritische geluiden bij de reacties slaan de plank volledig mis en zijn gebaseerd op logica van de straathoek. Het niveau Trump die roept "het zou 20 graden moeten zijn, maar het is fucking koud". Als we van die randdebielen kiezen in de politiek, komt er nooit iets van CO2 reductie terecht. Ik heb er ook een hard hoofd in, eigenlijk net als de auteur van het stukje. Als we voor feiten staan, komen we tot de conclusie dat de voorspellingen kloppen. Maar dan zijn we te laat. Het realisme dat koraalriffen reddeloos verloren zijn is een goede opmerking. Ik ben bang dat er nog veel andere schokkende veranderingen gaan komen in het klimaat. Ik denk bijvoorbeeld dat het Amazone gebied op termijn een woestijn wordt, net als de Sahara. Ik ben zelf een aantal jaren geleden terug geweest naar een gletsjer in Oostenrijk, om tot de schokkende ontdekking te komen dat deze in 30 jaar tijd bijna volledig verdwenen was. Ik ben bijna zover dat ik het gewoon accepteer. Laat maar zo, lekkere warme zomers in Nederland, geen probleem.
  12. [verwijderd] 29 juli 2017 00:02
    Gesproken als een ware gelovige.

    Ik ben meer van het wetenschappelijk bewijs.

    Helaas is de wetenschap nog (lang) niet zover dat ze kunnen modelleren wat precies de impact is van een hogere CO2 concentratie in de lucht. Laat staan van wat het effect is van een reductie van CO2 uitstoot door mensen.

    Je kan dan wel een hoop geld uitgeven om dat doel te bereiken (lagere CO2 uitstoot), maar als je niet weet wat het effect daarvan is.

    Terwijl er nu nog dagelijks vele mensen (te vroeg) sterven door directe aanwijsbare milieuvervuiling.

    Is dat dan slim beleid?

    En kun je niet beter accepteren dat het klimaat kan veranderen - logisch gezien de historie van de aarde - en zorgen dat onze infrastructuur daar tegen bestand is?
  13. [verwijderd] 29 juli 2017 22:17
    Jilles van den Beukel is een geophysicus dus geen plantkundige nog aardrijkskundige. CO2 is een natuurproduct en heel belangrijk met het vormen van zuurstof die we zuigen. Plant productie gaat ongeveer 4 omhoog van 40 ppm naar 2000ppm CO2. Planten doet aan klimaat matigen. Dus scheuren met je auto is goed voor de gezondheid. Niet NO2 wat met de verbranding mee gaat nog stof delen. Kiezen voor schoner stikstof vrije benzine en filters kost niet veel. Groningen gas heeft veel stikstof ongeveer 14%.
    De noordelijke halfrond mengt nagenoeg niet met het zuidelijke halfrond dus CO2 concentratie behoort dus te verschillen welk niet zo is. Dus het moet: of de zon zijn of Moeder Aarde. Warmt van de zon koelt af aan de andere kant van de Aarde dus dat zal weinig toegevoegde warmte geven of de zon moet warmer raken. Dus Moeder Aarde staat te verwarmen, dus wat borrelt? Jilles behoord getallen te geven over de hoeveelheid aardbevingen en dat zit op 1400 ongeveer per dag met 250 boven de Richter schaal 5. 5 = ongeveer gelijk aan 20.000 barrels aan verbranding. 6=200.K, beving 7=2 miljoen vaten. Dan heb ik het niet over de naschokken. De aardbevingen behoord Jilles te weten dat veel gassen vrij komen zoals H2S en dat met water maakt zwavel zuur. 75% van vulkanische uitbarstingen is onder water dus dat koraalriffen verzuren kan nagenoeg niet uit de lucht komen.
    Het stelt mij teleur dat Jilles schrijft op financieel website maar zijn bek zegt dat hij niet als professionele belegging advies kan dienen. Put your money where your mouth is = ver zoek.
  14. [verwijderd] 30 juli 2017 09:19
    @mok: Uit satelietbeelden blijkt dat de aarde de laatste jaren steeds groener wordt. Dat is onmogelijk te ontkennen.
    Om woestijnvorming tegen te gaan moeten we 2 dingen doen, zorgen voor voldoende CO2 en zorgen dat er continu dieren zijn die de grond blijven bemesten. Planten houden water vast, waardoor woestijnvorming geen kans krijgt.
    Je hebt het over Trump. Dat is een politicus. Laten we het hebben over de wetenschap en niet over politiek.
    Je hebt het over logica van de straathoek.
    Laat ik eens een paar namen noemen:
    Noam Chomsky, Ivar Giaever nobelprijs winnaar in de fysica,
    Freeman Dyson de beroemde wis- en natuurkundige en rechterhand van Richard Feynman.
    Leg eens je oor te luister bij deze mensen van de straathoek. Je steekt er veel van op.
  15. [verwijderd] 30 juli 2017 10:45
    Dit is niet de eerste keer dat de politiek een wetenschapsgebied kaapt en dicteert. We kunnen er iets uit leren. Eerder hebben we de vethype gehad. De politiek nam de wetenschap over en dicteerde dat fabrikanten minder vet moesten gebruiken, want (science was settled) van vet krijg je een hartaanval.
    Gevolg: fabrikanten vervingen vet door zoet en het aantal hartaanvallen steeg. We weten nu veel meer over de werking van vet in het lichaam, maar nog steeds hoor ik professoren het oude riedeltje oprispen. Er wordt nog steeds onderzoek naar gedaan en dat is prima, maar de prof houdt het voor slechte wetenschap.
    Als we over enige jaren weer richting de volgende kleine ijstijd gaan, zal nog steeds het oude CO2 riedeltje te horen zijn. Ik maak me daar over geen illusies.
  16. [verwijderd] 30 juli 2017 13:31
    bdj, dank je wel voor de introductie, leuk om ander te horen wat sluit met mijn school. Ik woon aan de Zuid Atlantische Oceaan in Kaapstad met eigen strand en ik heb over de laatste 30 jaar geen verhoogde zeespiegel gezien en de generatie voor mij ook niet. Natuurlijk is daar een groot verschil van ongeveer 1,5 meter tussen zomer en winter. Jullie dijken waar ik aan meebetaal zeggen ze: moet omhoog. Niemand praat over de tektonische plaat waar Nederland is op gemaakt, zakt die, schuif ie er onder, Zweden gaat omhoog? niks en ook niks wordt daar over geluld inclusief Jilles van den Beukel de geophysicus van Shell en daarom werkt ie niet meer voor hun en kan niet met zekerheid zeggen dat je 'moet' of 'mag' investeren, kortom kakelen als kip zonder kop.

    Hi Euler u zei; .....Gevolg: fabrikanten vervingen vet door zoet en het aantal hartaanvallen steeg. We weten nu veel meer over de werking.... u mag bijvoegen: zoet = de grootste oorzaak dat moeslims sterven vanwege keerrozes van de lever en geeft hun overleving kans rond 54 jaar, dit dan volgens Egyptische toerbegeleiding.
  17. [verwijderd] 30 juli 2017 21:18
    quote:

    kees_t schreef op 26 juli 2017 10:51:

    [...]

    Welk wetenschappelijk onderzoek heeft als resultaat dat de laatste 20 jaar er geen gemiddelde temperatuur stijging is?

    Welke IPCC wetenschappers twijfelen over de link?

    Richard Tol(auteur van werkgroep I, II en III IPCC) maar ook Patrick Moore, oprichter van greenpeace, en vele andere.

    U denkt dat lithium delven, de Noordzee volstouwen met windmolen(en ondertussen lekker doorgaan met gasboren, limburg niet helpen met het mijnafval, en staatsbosbeheer er lekker op los laten kappen) etc goed is voor het klimaat? Denk toch zelf eerst eens logisch na, of verdiep u in meerdere inzichten van andere, maar klakkeloos de media volgen is wel erg makkelijk. Vroeger zou ik me laten verleiden het allemaal breed uit te gaan leggen, maar ik heb deze strijd al lang opgegeven...
29 Posts
Pagina: 1 2 »» | Laatste |Omhoog ↑

Meedoen aan de discussie?

Word nu gratis lid of log in met je emailadres en wachtwoord.