TA-educatie: Hoofdschouder

De belangrijkste manier om te bepalen wat de koers gaat doen, is te kijken naar het voorafgaande koersverloop. Door te bepalen in wat voor trend (op, neer of zijwaarts) de koers beweegt, kunnen aannames gemaakt worden over het te verwachten toekomstige koersverloop.

Naast het beoordelen van trends, kunnen beleggers ook informatie halen uit het signaleren van koerspatronen. Deze koerspatronen zijn vaak voorkomende en formaties die ook iets zeggen over het verdere koersverloop. Een paar bekende voorbeelden zijn:

• het hoofdschouderpatroon
• de vlag
• de broadening-formatie
• de driehoek
• de dubbele bodem of top
  
  

Hoofdschouderpatroon

Vandaag ga ik dieper in op het hoofdschouderpatroon. Het hoofdschouderpatroon (SHS) is een figuur op de grafiek die het meest voorkomt aan het begin of aan het eind van een trend. Anders gezegd luidt dit patroon vaak een verandering van de trend in.

Deze formatie kan in normale vorm voorkomen, maar ook in omgekeerde vorm waarbij de schouders en het hoofd naar onderen wijzen. Het patroon bestaat uit een linkerschouder, een hoofd en een rechterschouder.

Het patroon wordt overigens pas bevestigd zodra de steun- of weerstandslijn (de neklijn) die onder of over de schouders loopt wordt gebroken.

Hoofschouderpatroon in de AEX

Klik op de grafiek voor een grote versie

Koersverloop

Op de grafiek hierboven van de AEX is vanaf begin 2015 duidelijk een patroon van lagere toppen en bodems zichtbaar.:

• In augustus 2015 is een lagere bodem gevormd, de linkerschouder (S1).
• Hierna vormde de koers nog een lagere koersbodem: het hoofd.
• Na het verlaten van de dalende trend, volgt een positief signaal. De index veert hard op en vormt zo de rechter schouder (S2).
  
  

Wanneer uiteindelijk de neklijn breekt, wordt het SHS-patroon bevestigd en voltooid. Het omgekeerd hoofdschouderpatroon kan goed gebruikt worden om een koersdoel te berekenen. Overigens is er in 2014 een continuatie-hoofdschouderpatroon gevormd, waarvan het koersdoel 500 gehaald is.

De waarde van het herkennen van dit patroon ligt in het te verwachten koersverloop nadat het patroon is bevestigd. Zodra de neklijn is gebroken, kan een grotere stijging (of daling) in de richting van de uitbraak worden verwacht.

Koersdoel bij 570

Als algemene regel kan worden aangehouden dat het koersdoel van dit patroon kan worden berekend door de hoogte van het hoofd tot de neklijn op te tellen of af te trekken van het uitbraakniveau. Dat levert dan een koersdoel rond 570 op. Dat ligt slechts een fractie van de top uit 2007 rond 564.

Hier zijn nog wat kenmerken van het hoofdschouderpatroon:

• Er kunnen aan beide zijden van het hoofd ook meerdere schouders worden gevormd, maar de schouders dienen in omvang altijd kleiner te zijn dan het hoofd.
  
  
• De neklijn kan horizontaal liggen, maar mag ook schuin zijn.
  
  
• Idealiter voldoet de ontwikkeling van het volume binnen het patroon aan bepaalde voorwaarden. Dit is echter niet noodzakelijk om een valide signaal te krijgen. Er kunnen ook valse signalen optreden. Zodra vlak nadat de neklijn is gebroken, de koers weer terugkeert in het patroon, wordt het signaal geneutraliseerd en is het patroon niet meer geldig. Vaak volgt dan een sterke beweging in de omgekeerde richting van het patroon.
  
  
• De SHS-formatie kan ook voorkomen als continuatiepatroon. Hierbij wordt bijvoorbeeld in een stijgende trend tijdens een consolidatiefase een omgekeerd SHS-patroon gevormd, waarbij na een uitbraak de stijgende trend weer wordt hervat.
  
  

Samenvattend, het hoofdschouderpatroon is een veel voorkomende figuur dat zeer bruikbaar is voor het bepalen van het toekomstige koersverloop. Voor beleggers zijn vooral de uitbraakniveaus van belang, omdat die mooie instapniveaus geven met een duidelijk vooraf te bepalen koersdoel.

Hoofschouderpatroon in de FTSE

Klik op de grafiek voor een grote versie

Omgekeerde hoofdschouder

Aan de hand van de grafiek van de FTSE 100-index hie, nog een situatie waarin het patroon een bodem vormt. Het gaat hier eveneens om een omgekeerd hoofdschouderpatroon. Op deze grafiek is vanaf medio 2015 duidelijk een patroon van lagere toppen en bodems zichtbaar.

De index beweegt dus in een dalende trend.  In augustus 2015 wordt nog een lagere bodem gevormd, die uiteindelijk de linkerschouder (S1) zal vormen. Hierna vormt nog een lagere koersbodem en wordt zo het hoofd (H) gevormd. In het herstel wat begin 2016 volgt, wordt de dalende trend verlaten.

De correctie die na dit herstel vanaf eind april plaatsvindt wordt opgevangen voordat de vorige bodem van het hoofd wordt bereikt. Beleggers durven nu dus op een hoger niveau weer in te stappen. Na het verlaten van de dalende trend, is dit het tweede positieve signaal.

Hierna veert de index hard op en wordt zo de rechterschouder (S2) gevormd. Wanneer uiteindelijk de neklijn breekt, wordt het SHS-patroon bevestigd.

Dit artikel is geschreven door Tostrams-analist Wouter Slot.