IJzererts in correctiemodus

IJzererts tartte vorig jaar de wetten van de zwaartekracht met een klim van 80%. Niet zozeer de prijsstijging op zich maar vooral de omvang ervan kwam onverwacht. Op het dieptepunt eind 2015 kostte een ton ijzererts minder dan 40 dollar tegenover nog 200 dollar in 2011.

Voor 2016 werd aanvankelijk niet veel beterschap verwacht gezien de aanhoudende overcapaciteit en de onzekere vraagevolutie in China. Maar de verwachte harde landing van de Chinese economie kwam er vorig jaar niet, met dank aan de talrijke stimuleringsmaatregelen van de overheid.

Infrastructuurinvesteringen deden de vraag naar onder meer staal sterk toenemen.

Stierenmarkt

De staalindustrie is de grootste afnemer van ijzererts en China staat in zijn eentje in voor meer dan de helft van de mondiale staalproductie. De prijsstijging zette zich ook in het eerste kwartaal van 2017 door met een klim tot bijna 95 dollar eind februari, het hoogste niveau in bijna drie jaar.

De stierenmarkt in ijzererts beklom een muur van zorgen. Analisten riepen zowel aan 60,70 als aan 80 dollar dat de herstelbeweging nu echt wel voorbij was. Dit bleek telkens voorbarig.

Klik op de grafiek voor een grote versie

Verschillende prijzen

Investeerders moeten er zich van bewust zijn dat er op de wereldmarkt verschillende prijzen voor ijzererts worden gehanteerd. Als referentie wordt meestal de prijs van ertsen met een ijzergehalte van 62% gebruikt. Naargelang de toepassing kan het ijzergehalte en dus ook de prijzen verschillen.

Daarnaast is er ook nog een verschil tussen de spotmarkt en de termijnmarkt. Verkopers (ijzerertsproducenten) en eindgebruikers (staalproducenten) gebruiken meestal de spotmarkt. De termijnmarkt, waar ijzerertsfutures worden verhandeld, is dan weer het favoriete speelterrein van financiële marktpartijen.

De Chinese Dalian Commodity Exchange (DCE) is een van de belangrijkste termijnmarkten voor ijzererts. De prijzen op de termijnmarkt liggen meestal hoger dan die op de spotmarkt. Zo werd op de DCE vorige maand al de kaap van 100 dollar gerond.

De premie van de termijnprijs tegenover de spotprijs is ook een indicatie van de mate van speculatie in de markt.

Prijzen onder druk

Sinds enkele weken staan de ijzerertsprijzen onder druk en eerder deze week versnelde de beweging. Een directe aanleiding is er op het eerste zicht niet, want de Chinese macro-economische cijfers zijn nog steeds relatief goed met aanhoudende investeringen in vastgoed en infrastructuur.

De meest logische verklaring is dat investeerders zoeken naar een alibi om wat winsten van tafel te nemen. Dit fenomeen was ook bij andere basismetalen als koper te zien. Waarnemers verwijzen ook naar de hoge ijzerertsvoorraden in de Chinese havens als verklaring voor de prijscorrectie.

Die zijn opgelopen naar meer dan 130 miljoen ton, het hoogste niveau sinds 2004. Maar deze situatie is niet nieuw. Ook vorig jaar waren de voorraden al sterk opgelopen maar dat belette niet dat de prijzen verder stegen. Het gaat bovendien in hoofdzaak om ertsen met een laag ijzergehalte.

Bij de ertsen met een hoger ijzergehalte zijn de voorraden niet zo hoog en blijft de vraag groot.

Eindgebruikers

Een andere uitleg voor de prijsdaling ligt bij de eindmarkt voor ijzererts, de staalsector. De vooruitzichten voor staal ogen minder gunstig dan pakweg een jaar geleden en ook de Chinese staalvoorraden zijn opgelopen naar het hoogste peil in meer dan twee jaar.

De lagere ijzerertsprijs bleef ook niet zonder gevolgen voor de aandelenkoersen van de grote mijnbouwgroepen. Zo stond ijzererts vorig boekjaar in voor 60% van de bedrijfswinst van Rio Tinto. Bij sectorgenoot BHP Billiton was dit 42%. Vale en Anglo American zijn andere belangrijke aanbieders.

Bij de publicatie van het halfjaarrapport waarschuwde BHP Billiton wel voor lagere ijzerertsprijzen. Volgens BHP is het effect van de vorig jaar genomen stimulusmaatregelen op de Chinese economie aan het verminderen.

Geen paniek

De mijngroep wordt daarin gevolgd door Barclays, dat voor het tweede kwartaal en de tweede jaarhelft een gemiddelde ijzerertsprijs van respectievelijk 70 en 50 dollar vooropstelt. Ook Capital Economics ziet ijzererts eind dit jaar terugvallen naar 45 dollar.

Reden tot paniek is er absoluut niet en een terugval naar de prijsniveaus van begin vorig jaar is erg onwaarschijnlijk. Met een gemiddelde operationele productiekost in de buurt van 15 dollar per ton blijft de productie bij de grote ijzerertsgroepen ook na de recente correctie hoe dan ook nog steeds erg winstgevend.