Ontvang nu dagelijks onze kooptips!

word abonnee
IEX 25 jaar
Uitgebreid zoeken

Beurscodes, betekenis en hulp bij zoeken

Europa

AEX
Euronext Amsterdam
BRU
Euronext Brussels
PSE
Euronext Paris
LIS
Euronext Lissabon
CHX
CBOE Europe, grote(re) EU aandelen
NAV
Investment Funds (NAV)

Noord-Amerika

NYS
New York Stock Exchange
OTC
CBOE BZX Exchange (US)
TSE
Toronto Stock Exchange

Kunt u een instrument niet vinden?

Zoek dan via de zogenaamde ISIN code. Elk instrument, aandeel etc. heeft een unieke code.

Kies vervolgens - wanneer er meerdere resultaten zijn - de notering op de beurs van uw keuze.

Waar vind ik die ISIN code?

Google de naam van het instrument, aandeel etc. met de toevoeging 'ISIN'.

Als zoeken op ISIN code geen resultaten oplevert hebben wij het instrument of aandeel niet in onze koersendatabase.

desktop iconMarkt Monitor
Markt vandaag Koersen Forum Premium IEX Expert
Home  /   Artikelen   /   Sprookjes van Grimbergen

Sprookjes van Grimbergen

Marcel Tak
op
Views: 5.829
Categorie: Column
Sprookjes van Grimbergen

Vorige week (15 juli) zag ik een merkwaardige televisie-uitzending. Het betrof het programma Zwarte Zwanen, uitgezonden door omroepverenging MAX en gepresenteerd door Cees Grimbergen.

Enerzijds gaf de uitzending een aardig kijkje in de onmacht van bestuurders in de pensioensector om hun beleid goed uit te leggen. Beleid dat in sommige gevallen ook niet uit te leggen is. Een paar pijnlijke momenten werden genadeloos vastgelegd.

Anderzijds werd in de uitzending grote onzin verkondigd, die niet of nauwelijks weersproken werd. Integendeel, het leek er meer op dat Grimbergen een beeld van de financiële sector heeft dat hij, onafhankelijk van de waarheid, bevestigd wilde zien.

Mierzoete koek

Want "miljarden euro's winst door rijke pensioenfondsen", op advies van 'dubbelpetter' Theo Kocken en allemaal ten koste van het midden- en kleinbedrijf, dat gaat er bij veel kijkers als mierzoete koek in. Zo moet Grimbergen hebben gedacht.

De zwarte zwanen kwamen het programma op drie manieren invliegen. Ten eerste luchtten zich gedupeerd voelende vrachtwagenchauffeurs van het Pensioenfonds Vervoer hun hart. Aanleiding was de beschuldiging van het Pensioenfonds Vervoer aan het adres van zijn vermogensbeheerder Goldman Sachs dat het sterk was benadeeld.

De schade bedroeg mogelijk 250 miljoen euro en het pensioenfonds trof in 2014 een schikking met de Amerikaanse bank. Grimbergen wekt in de uitzending de stellige indruk dat deze schade al gerechtelijk zou zijn vastgesteld, hij toont 'door MAX achterhaalde papieren' van de Londense rechtbank in beeld en hangt er dit deel van de uitzending helemaal aan op.

Niets bewezen

In werkelijkheid gaat het alleen om een beschuldiging van het Pensioenfonds Vervoer. Er is helemaal niets bewezen en er staat niets vast over de omvang van de eventuele schade. Vreemd dat journalisten die de rechtsstaat zo hoog in het vaandel hebben - 'er is niemand schuldig zonder dat het wettelijk bewezen is' - nu zo gemakkelijk de beschuldigingen van het pensioenfonds volgen.

In het vervolg van de uitzending kan het pensioenfonds overigens geen goed meer doen, want het is niet transparant over de schikking met Goldman Sachs. Het beeld blijft hangen dat het pensioenfonds een enorme schade heeft opgelopen en via de schikking maar een schijntje daarvan heeft teruggekregen.

De werkelijkheid kan geheel anders zijn. Misschien was de schade helemaal geen 250 miljoen en komt het pensioenfonds met de schikking wel heel goed weg. Journalist Grimbergen lijkt er weinig zin in te hebben dat beeld op zijn minst ook als mogelijkheid naar voren te brengen.

Geklungel van Klijnsma

Wel laat dit item meedogenloos het geklungel van bijvoorbeeld Jetta Klijnsma zien, die blijk geeft de materie niet goed te beheersen en weinig raad weet met de bloed ruikende journalist. Hij gebruikt handig de melding van Klijnsma 'ik moet nu naar het Binnenhof' als intro van het programma om desinteresse bij de politica te suggereren.

Klijnsma geeft Grimbergen volop de gelegenheid te scoren, door ook in het tweede onderwerp, de verplichte aansluiting van schilders bij hun pensioenfonds, te schutteren. Op de vraag van de journalist waarom zij daartoe besloten heeft, komen uit haar mond letterlijk dit soort zinnen: "Dat is in de context van de huidige wetgeving aan mij inderdaad. (...) Omdat je kijkt hoe het precies gaat met schilders."

Geen sterke verdediging van haar besluit, dat inderdaad ook niet te verdedigen is. Dat is dan wel weer goed aan het programma. Het maakt de onzinnige paternalistische verplichting aan schilders om verplicht lid te worden van het pensioenfonds zichtbaar. Zwarte Zwanen sloeg de plank echter geheel mis toen het over rentederivaten ging.

Dubbele petten

De financiële constructies waar pensioenfondsen miljarden mee verdienen, zo stelt het programma. Met dit soort kretologie werd de nuance verbannen naar de mesthoop. Een goudmijn voor pensioenfondsen, dikt Grimbergen het verder aan. Het allerergste volgens de opgewonden zwaan: de misschien wel 200 miljard winst op derivaten sinds 2008 is behaald ten koste van hardwerkende middenstanders.

Een advocate mocht uitleggen hoe het zat. "Pensioenfondsen profiteerden via renteswaps voor miljarden aan de rentedaling. Aan de andere kant heeft het MKB, ook via rentederivaten, miljarden moeten betalen als gevolg van de rentedaling."

In de uitzending legde Theo Kocken, universitair docent en adviseur van pensioenfondsen, helder uit hoe het echt zit. Maar als je later in de uitzending als man met verschillende petten wordt neergezet, in ieder geval iemand die belang heeft bij de verkoop van de rentederivaten, wordt je geloofwaardigheid direct zwaar aangetast.

Het nut van derivaten

Dat was waarschijnlijk de bedoeling van Grimbergen. Dat pensioenfondsen profiteerden ten koste van het MKB is grote onzin. Via rentederivaten dekken pensioenfondsen zich in tegen een rentedaling, terwijl het MKB dezelfde producten gebruikten om zich te beschermen tegen een rentestijging. Stel de rente zou zijn gestegen, en het MKB zou miljarden op de derivaten hebben 'gewonnen'?

Had Grimbergen dan een uitzending gemaakt dat het MKB 'ten koste van al die kleine pensioengerechtigden' miljarden winsten had binnengesleept? Die derivaten zijn natuurlijk geen goudmijn voor pensioenfondsen, maar een noodzakelijk instrument om pensioenen te beschermen tegen sterk teruglopende dekkingsgraden als gevolg van de dalende rente.

Nog één keer, speciaal voor Grimbergen en zijn Zwarte Zwanen collega's, een (gestileerd) voorbeeld van het nut van derivaten:

Zó werken rentederivaten

Stel een pensioenfonds heeft 50 miljard aan bezittingen. Stel voorts dat de verplichtingen over gemiddeld 20 jaar gelijk zijn aan 70 miljard en dat de rente 2% is. De contante waarde van de verplichtingen is gelijk aan 47,1 miljard (=70/(1+0,02)^20. De dekkingsgraad is gelijk aan 106,2 (=50/47,1).

Veronderstel dat het pensioenfonds een rendement behaalt van 7% en de rente daalt naar 1,5%. Het vermogen van het pensioenfonds stijgt tot 53,5 miljard (=50*1,07). De contante waarde van de verplichtingen loopt op tot 52,8 miljard (=70/(1+0,015)^20). De dekkingsgraad daalt naar 101,3 (=53,5/52,8).

De derivaten stijgen door de rentedaling in waarde, idealiter met een bedrag van 2,6 miljard. De bezittingen van het pensioenfonds zijn dan 56,1 miljard (=53,5+2,6), waardoor de dekkingsgraad weer nagenoeg het oude niveau heeft van 106,2 (=56,1/52,8).

Geen goudmijn, maar nuttig

Als de rente was gestegen, bijvoorbeeld tot 2,5%, zou er een miljardenverlies op de derivaten zijn geleden. Daar staat dan tegenover dat de contante waarde van de verplichtingen zou zijn gedaald, zodat per saldo de dekkingsgraad weer rond 106 zou uitkomen.

Kortom, die rentederivaten zijn geen goudmijn, maar een nuttig instrument de dekkingsgraden te stabiliseren, gegeven de huidige regelgeving. Ook de Nederlandse overheid maakt er gebruik van en heeft er miljarden mee 'verdiend'. Ook ten koste van het MKB?

Hopelijk is Grimbergen de enige die nog in zijn eigen sprookjes gelooft.

Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en oprichter/beheerder van het Bufferfund. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.

Meld u aan voor de dagelijkse Beursupdate

Dagelijks een update van het laatste beursnieuws en beleggingskansen in uw mailbox!

 
Marcel Tak

Auteur:

Marcel Tak is dé special product-specialist van IEX en IEXProfs, maar schrijft ook graag over rente, obligatiemarkt en toezicht als hij zich daartoe geroepen voelt. "De financiële sector is in belangrijke mate bezig met het verplaatsen van lucht. De werkelijke toegevoegd waarde is beperkt. In mijn columns wil ik r...

Recente artikelen van Marcel Tak

  1. Van pindakaas tot bitcoin
  2. AFM: Meer verbiedend dan bindend
  3. Turbo: hoge hefboom in de ban?

Reacties

Volgen
12 Posts
| Omlaag ↓
  3. [verwijderd] 20 juli 2016 14:40
    Inderdaad een uitstekend verhaal, dank!

    Los van dat dergelijke programma's de complexiteit eenvoudig proberen over te brengen op de doorsnee kijker -wat overigens een zeer nobel streven is- maken de redacties helaas maar wat graag gebruik van de gelegenheid om de kijker het rad voor ogen te draaien zodat de "informatie" inspringt in de op dat moment geldende actualiteit. Het draait namelijk uiteindelijk niet om juist informatievoorziening, maar om kijkcijfers.
    Dus uiteindelijk komt het bij dit soort "documentaires" altijd wel ongeveer neer op dat wij "zielige" middenklasse altijd gepakt worden door de groten der aarde (pensioenfondsen, multinationals) -het slijk der aarde- waardoor "wij" moeten bloeden voor hun zucht naar geld...

    Helaas is objectiviteit in veel gevallen ver te zoeken als er alleen maar gedacht wodrt aan kijkcijfers.
  5. forum rang 4 theo1 20 juli 2016 14:46
    Ik snap niet zo goed dat er steeds net wordt gedaan alsof die rentederivaten zo ontzettend ingewikkeld zijn. Als ik het al kan begrijpen, kan het toch niet te moeilijk zijn voor al die MKB'ers?

    Om met Louis van Gaal te spreken: ben ik nou zo slim of zijn jullie nou zo dom?

    Of zou het gewoon de gebruikelijke combinatie van hebzucht, luiheid en desinteresse zijn?
  6. [verwijderd] 20 juli 2016 15:50
    De huidige situatie is zelfs voor geinteresseerde en financieel onderlegde personen hoogst onduidelijk, terwijl eigenlijk slechts een paar regels (wetgeving), demografie (m.n. levensverwachting) en de vooruitzichten op de financiele markten ((reken)rente, rendementen) de problematiek en de oplossingsopties (politieke keuzes) duidelijk zouden kunnen maken. Wie schrijft dat nou eens in 1 A4-tje op?
  8. Zilverduit 20 juli 2016 20:27
    Toch jammer dat er wat dingen missen in je verhaal. Waarom zou je als ondernemer niet kiezen voor een vaste rente ipv een variabele rente en dan een derivaat. Want met een derivaat loop je het risico van rentedaling en hoe dek je dat af? Wat betreft pensioenfondsen is het logisch dat ze gebruik maken van derivaten, maar dat het toezicht en de omgang ermee een Ooitje is zou je toch wel kunne stellen.

    Wat betreft de rol van kocken is het natuurlijk ook niet handig om van meerdere walletjes te eten. Je hebt dan de schijn tegen. De beschuldigingen aan het adres van goldman worden niet hardgemaakt, maar de rol van de zakenbanken is in veel gevallen toch wel omstreden. Er zijn genoeg aanwijziingen om zwaar te twijfelen aan de integriteit van de mensen die daar werken.
  9. holenbeer 21 juli 2016 00:06
    Leuke titel ook.
    Trieste types, ook zo'n Kleinsma. Altijd met een onnozel gezicht paternalistisch zitten doen. Vanuit een of ander achterhaald socialistisch superioriteitsgevoel. Mag hopen dat Aboutaleb de kar gaat trekken voor een beetje meer realisme. Hij is een van de weinige PvdA-res die doorheeft dat de 21e eeuw is begonnen
  10. forum rang 4 theo1 21 juli 2016 11:57
    @zilverduit: ik neem aan dat dat gierigheid is: de variabele rente is natuurlijk lager dan de vaste rente.

    Ik kan me het volgende scenario voorstellen.
    Frietboer Jan doet goede zaken en wil een grotere koeling. Hij loopt naar de bank voor een lening. Graag een lening van €20.000, looptijd 10 jaar, vaste rente. Maar meneer zegt de bankman, je bent dief van je eigen portemonnee als je dat doet. De vaste rente is 7%, de variabele rente is 5%. Waarom neem je geen variabele rente?
    Jan: maar 10 jaar is een lange tijd, wat als de rente dan stijgt?
    bankman: daar hebben we wat voor. Met dit contract (eenmalig €100), verzekert U zich voor een stijgende rente. U betaalt dan gegarandeerd nooit meer dan 5,5%, hoe hoogde rente ook wordt.
    Als de bankman heel integer is, zegt hij erbij: maar als de rente daalt, moet U bijstorten. Maar ja, de rente is historisch laag, hoe groot is die kans nu helemaal haha.
    Als de bankman niet zo integer is en vooral wil verkopen zegt hij niks over wat er gebeurt bij een dalende rente. Hij stuurt (als hij niet dom is) wel een document met productspecificaties zodat hij kan bewijzen dat hij zijn klant volledig heeft voorgelicht. Jan negeert dat boekje vol technisch geneuzel.
    Jan: gaaf, doe mij dat dan maar.

    Een half jaar later gaat de telefoon in Frituur Jan: Goldman Sachs aan de lijn, of Jan even wil bijstorten omdat zijn rentederivaat onder water staat.
    Jam: godverdegodver. Ik ben belazerd!

    Goldman Sachs: U heeft zelf getekend. Dokken dus! En anders tot ziens in de rechtbank.
    Bankman: ik had het nog zo gezegd. Eigen schuld dikke bult dus, het staat allemaal in de brochure die ik heb meegegeven. Als je die niet leest, dan houdt het op.

    Wie heeft er nu gelijk? De bankman heeft in het ongunstige geval niet duidelijk gewezen op het risico en in het gunstige geval daar luchtig over gedaan. Jan heeft niet doorgevraagd en de specificaties niet gelezen. En zich niet afgevraagd hoe het kan dat variabele rente plus "verzekering" goedkoper is dan vaste rente.
  11. [verwijderd] 22 juli 2016 23:44
    Ff rekenen:
    Chauffeur betaalt 40 jaar elk jaar 7.200 euro pensioenpremie.
    Chauffeur beurt 10 jaar elke maand 350 euro pensioen.
    246.000 euro is meer ingelegd dan uitgekeerd, en dat zonder rente op rente.
    Verplicht zelf sparen levert geheid aan het einde van de rit 6 ton op, ipv 42 mille door verplicht pensioenpremie inleggen.
    De strekking van dit voorbeeld geldt ook voor de meeste andere branches.
  12. forum rang 4 theo1 27 juli 2016 11:10
    @mereoc: je gaat ervan uit dat de chauffeur op zijn 70e dood gaat. Tegenwoordig is de levensverwachting van een beetje gezonde man dik 80, van vrouwen nog wat meer. Bovendien kan hij ook 100 worden. In dat geval maakt hij "winst".

    En 40 jaar werken is tegenwoordig ook niet meer zo vanzelfsprekend. Heel veel mensen werken (veel) korter.

    Het rekenen is toch wel een stuk complexer omdat er op het kapitaal steeds rendement wordt gehaald en omdat het langlevenrisico wordt gedeeld. Vooral dat laatste maakt het lastig. Bovendien zit lang niet iedereen zijn hele carrière lang bij hetzelfde pensioenfonds. Ikzelf heb mijn pensioen nu al 4 keer overgedragen en ik ben nog lang geen 65.
12 Posts
|Omhoog ↑

Meedoen aan de discussie?

Word nu gratis lid of log in met je emailadres en wachtwoord.

Onderwerpen:

Laatste beursnieuws

  1. Update: Wall Street sluit lager
  2. Wall Street sluit lager
  3. Beursupdate: AEX op Wall Street
  4. Olieprijs daalt
  5. Wall Street op verlies
  6. Europese beurzen sluiten overwegend lager
  7. DNB: Verzekeraars voelen geopolitieke schokken in solvabiliteit
  8. Slotcall: wéér een minnetje AEX, is dit een lange aanloop voor een eindsprint?
  9. Damrak wacht op Amerikaans rentebesluit met chippers aan kop
  10. NASA zet aandeel Quantum Computing nog hoger

IEX Premium: Meest gelezen

  1. Premium

    Analyse en Advies

    Deze largecap biedt 30% upside
  2. Premium

    Analyse en Advies

    Is Avantium koopwaardig nu financiering is veiliggesteld?
  3. Premium

    Analyse en Advies

    Update: Gedurfde overnamezet van Pharming
  4. Premium

    Analyse en Advies

    Koersdoelwijziging Adyen
  5. Premium

    Tip van de Maand

    IEX Tip van de Maand: dit Deense bedrijf wordt een grootmacht in wind op zee