Ontvang nu dagelijks onze kooptips!

word abonnee
IEX 25 jaar desktop iconMarkt Monitor

Tikkie terug, Jaap

Ik begin deze column met een ogenschijnlijk simpele vraag. Stel u heeft 10.000 euro belegd in het aandeel Aegon. Na vijf jaar verkoopt u deze posities voor 15.000 euro. Daarnaast heeft u 1000 euro aan dividend ontvangen. Wat is het resultaat van deze transactie?

Het antwoord lijkt eenvoudig. Er is een winst geboekt van 6000 euro. Ik breng nu een kleine complicatie in het vraagstuk. U had het geld niet beschikbaar maar leende voor vijf jaar de geïnvesteerde 10.000 euro tegen 5% rente. Over dat bedrag heeft u over de gehele periode 2500 euro rente betaald.

Heeft u een idee wat nu het eindresultaat is? Waarschijnlijk heeft u dezelfde uitkomst als ik. Over een periode van vijf jaar is de totale winst 3500 euro. Als u het eens bent met deze uitkomsten, hanteert u dezelfde rekenmethodiek als de Algemene Rekenkamer (AR).

Winst uit steunoperaties

De AR heeft een belangrijke taak in ons politiek bestel. Zij controleren de uitgaven en de inkomsten van de Rijksoverheid. Dat heeft de Rekenkamer ook gedaan voor de steun die de Nederlandse overheid in 2008 en latere jaren aan de financiële sector gaf.

De AR kwam tot een duidelijke conclusie. Op basis van de cijfers per 29 januari 2015 stelt het instituut dat er winst is behaald op de steunoperaties. De directe bankensteun aan ING, Aegon en SNS bedroeg 13,75 miljard euro. Deze steun is terugbetaald en de staat heeft aan rente en terugkoopvergoedingen een bedrag van 4,6 miljard euro ontvangen.

Echter, over dezelfde periode was de overheid 1,1 miljard euro kwijt aan rentekosten. Daarnaast moest de steun van 565 miljoen aan SNS bij de nationalisatie worden afgeschreven. Er resteert een winst van 2,935 miljard euro.

Winst van 4,35 miljard

Daar blijft het niet bij. De staat heeft ook nog voor 52,3 miljard aan garanties op interbancaire leningen afgegeven. Dat leverde aan premie een bedrag van minimaal, 2014 is nog niet in de berekeningen verwerkt, 1,3 miljard euro op.

Tot slot heeft de Nederlandse overheid nog 0,115 miljard verdiend aan een speciale garantie voor ABN Amro. Al deze garanties zijn nu beëindigd. De totale winst op de steun aan de financiële sector komt daarmee uit op 4,35 miljard.

Het nog niet bekende resultaat op reddingsoperaties van ABN Amro en SNS, dat een investering van ruim 35 miljard euro vergde, zit uiteraard nog niet in de cijfers. Voorlopig kunnen we blij zijn dat het gerealiseerde resultaat een dikke plus van 4,35 miljard is.

"Rabiate nonsens"

Die vreugde is er niet bij Jaap Koelewijn. De hoogleraar Corporate Finance aan Nyenrode Business Universiteit vindt de berekeningen van de AR "rabiate nonsens" en is van mening dat de opstellers van het rapport een "cruciale denkfout" maken. 

Volgens Koelewijn is er helemaal geen winst gemaakt, maar "moeten we de waarheid onder ogen zien: de reddingsoperaties hebben ons veel geld gekost". Ik heb Koelewijn hoog zitten. Als uitstekende columnist bij IEX.nl stopte hij daar in 2000 mee, en ontstond er ruimte mij "aan te nemen" als nieuwe stukjesschrijver.

Ooit, in zijn tijd bij bank Pierson Heldring & Pierson, leerde hij mij, werkzaam bij het Agentschap van Financiën, de fijne kneepjes van de werking van obligatiefutures. Maar nu permitteer ik mij toch zijn opmerkingen aan het adres van de AR als rabiate nonsense te kwalificeren.

Andere rekenmethode

Waarom meent Koelewijn dat er geen winst, maar juist verlies op de bankensteun is gemaakt? De hoogleraar is van mening dat niet de werkelijke rente die de staat heeft betaald als financieringskosten moeten worden genomen.

Daarvoor in de plaats moet de berekening worden uitgevoerd met een rente waarin het risico van de steunoperatie is verdisconteerd. In plaats van ruim 1% werkelijke financieringskosten kom je dan op minimaal 10% risicogewogen financieringskosten , aldus Koelewijn.

De hoogleraar verwart hier de werkelijke stand van zaken enerzijds, en de besliscriteria voor een investering anderzijds. Als het gaat om een beslissing of een investering rendabel is, spelen inderdaad risicogewogen financieringskosten een rol.

Als deze kosten 10% zouden bedragen, zou bij een inkomstenprognose van de steunoperatie zoals dat later ook is gerealiseerd, sprake zijn van een onverantwoorde investering. De bruto opbrengst van 5,45 miljard is te laag om het risico te compenseren. 

Russisch roulette

Maar bij bepaling van het simpele feit of er uiteindelijk winst dan wel verlies is behaald, tellen alleen de harde feiten. De winst is, vanuit beleggerperspectief weliswaar te laag, er is in euro's gemeten een netto positief saldo van 4,35 miljard. En dat is winst.

Het is alsof Koelewijn een spel Russisch roulette analyseert. De deelnemer die 100 euro ontvangt omdat de kogel hem niet heeft geraakt, telt zijn winst. Volgens Koelewijn heeft de deelnemer aan het riskante spel helemaal niet gewonnen maar verloren, omdat het de beloning voor het risico te laag was.

De ongelukkige roulettedeelnemer heeft het spel dus niet overleefd... Misschien is deze vergelijking ook nonsens, maar niet onzinniger dan dat de overheid tot nu toe geen positief resultaat op de financiële steunoperaties zou hebben behaald. Sorry Jaap.


Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en oprichter/beheerder van het Bufferfund. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.

Meld u aan voor de dagelijkse Beursupdate

Dagelijks een update van het laatste beursnieuws en beleggingskansen in uw mailbox!

 
Marcel Tak

Auteur:

Marcel Tak is dé special product-specialist van IEX en IEXProfs, maar schrijft ook graag over rente, obligatiemarkt en toezicht als hij zich daartoe geroepen voelt. "De financiële sector is in belangrijke mate bezig met het verplaatsen van lucht. De werkelijke toegevoegd waarde is beperkt. In mijn columns wil ik r...

Recente artikelen van Marcel Tak

  1. Van pindakaas tot bitcoin
  2. AFM: Meer verbiedend dan bindend
  3. Turbo: hoge hefboom in de ban?

Reacties

23 Posts
Pagina: 1 2 »» | Laatste | Omlaag ↓
  1. forum rang 4 theo1 25 februari 2015 11:12
    De beslissing om die reddingsoperaties en garanties te verlenen, was een politieke beslissing, geen beleggingsbeslissing. En dus speelde risico-gewogen rendement (hoe bepaal je dat trouwens?), geen rol. Het is allemaal gelukkig goed afgelopen, geen enkele garantie is ingeroepen en de premie is geïncasseerd. Misschien gaat ook ABN AMRO nog voor een goede prijs de deur uit. Het had natuurlijk ook allemaal anders kunnen aflopen, en dan hadden we hier in dit land een groot probleem gehad. Maar dat is niet gebeurd. Het is m.i. dan ook onzin om daar achteraf nog weer over door te gaan zitten zeuren. Marcel Tak heeft gelijk.
  2. jrxs4all 25 februari 2015 12:03
    Jaap gaat ook nog voorbij aan het feit dat juist omdat het de overheid was die de reddingsoperatie uitvoerde, die 10% risicogewogen kosten onzinnig zijn. Als de staat erin springt is het risico daarmee al grotendeels weg.

    Desondanks worden de totale kosten een drama, het geld wat in ABN Amro is gestoken komt zelfs bij benadering nooit meer terug, op dat verlies is 4,35 miljard winst op de andere steun een fooi.
  3. wwilliamss 25 februari 2015 12:20
    quote:

    jrxs4all schreef op 25 februari 2015 12:03:

    Jaap gaat ook nog voorbij aan het feit dat juist omdat het de overheid was die de reddingsoperatie uitvoerde, die 10% risicogewogen kosten onzinnig zijn. Als de staat erin springt is het risico daarmee al grotendeels weg.

    Desondanks worden de totale kosten een drama, het geld wat in ABN Amro is gestoken komt zelfs bij benadering nooit meer terug, op dat verlies is 4,35 miljard winst op de andere steun een fooi.
    Yes, hoe zit het met het verlies op ABN Amro....????????
    Hoe ziet het reddingsplaatje er dan uit?
  4. deuk 25 februari 2015 12:24
    Tegen de boekhoudkundige berekening van Marcel Tak is niets in te brengen maar het beantwoord alleen de vraag of de Staat er vanuit cash bezien iets aan over heeft gehouden.
    Stel dat de Staat al dat geld had kunnen steken in bijvoorbeeld verbeteringen aan de infrastructuur wat had dat dan opgeleverd aan hogere belastinginkomsten als gevolg van lagere werkeloosheid op korte en lange termijn. Anderzijds is de vraag wat het gekost zou hebben als de Staat niet had ingegrepen.
    Het blijft koffiedik kijken en ik denk dat beide vanuit hun eigen definitie van "verdienen" gelijk hebben.
    De Staat is echter geen investeerder maar ook geen klassieke boekhouder en volgt haar eigen afwegingen.
  5. forum rang 4 theo1 25 februari 2015 13:02
    quote:

    jrxs4all schreef op 25 februari 2015 12:03:

    Jaap gaat ook nog voorbij aan het feit dat juist omdat het de overheid was die de reddingsoperatie uitvoerde, die 10% risicogewogen kosten onzinnig zijn. Als de staat erin springt is het risico daarmee al grotendeels weg.

    [...]
    Het risico dat mensen hun alt-a hypotheek nooit meer aflossen, verdwijnt niet omdat de staat daar garant voor staat. Gelukkig zijn de meeste mensen met een alt-a hypotheek hem uiteindelijk gewoon blijven betalen.
  6. forum rang 4 theo1 25 februari 2015 13:03
    quote:

    deuk schreef op 25 februari 2015 12:24:

    Tegen de boekhoudkundige berekening van Marcel Tak is niets in te brengen maar het beantwoord alleen de vraag of de Staat er vanuit cash bezien iets aan over heeft gehouden.
    Stel dat de Staat al dat geld had kunnen steken in bijvoorbeeld verbeteringen aan de infrastructuur wat had dat dan opgeleverd aan hogere belastinginkomsten als gevolg van lagere werkeloosheid op korte en lange termijn. Anderzijds is de vraag wat het gekost zou hebben als de Staat niet had ingegrepen.
    Het blijft koffiedik kijken en ik denk dat beide vanuit hun eigen definitie van "verdienen" gelijk hebben.
    De Staat is echter geen investeerder maar ook geen klassieke boekhouder en volgt haar eigen afwegingen.

    Ja, dat kan best wel, maar dat was nooit gebeurd. Die garanties zijn gegeven en die banken zijn gered, omdat de noodzaak daartoe ontstond. Als dat niet was gebeurd, was dat geld echt niet aan iets productievers uitgegeven. Dat was gewoon van het financieringstekort af gegaan.

    De overheid heeft trouwens ook geen geweldig track record wat betreft het efficiënt investeren in productieve projecten.
  7. Van Duin 25 februari 2015 13:58
    Volgens mij zijn dit allemaal nonsense berekeningen.

    Hoe reken je de paniek in de financiele wereld door in geval dat er niet was ingegrepen. Dat is namelijk het alternatieve risico. Wat gebeurt er als mensen massaal geld van de rekeningen halen en de economie op slot gaat of dusdanig "schrikt" dat de reele economie ten dele vastloopt? Volgens mij is dat achteraf niet te berekenen. Het is mooi dat er nu boekhoudig iets over blijft, voor de rest is het koffiedik kijken :-)
    Groet Jaap
  8. [verwijderd] 25 februari 2015 14:50
    Ik begin mijn reactie slechts ter verder het bij

    "Marcel Tak for president!"

    latende, iedereen in de eurozone en daarbuiten een prettige voortzetting van de dag en duurzaam hierna toewensende kennisgeving met een simpele vraag over of je dan goed bezig bent met het bijbehorende simpele antwoord. Stel je bent op oudejaarsdag op zoek naar oliebollen, maar je denkt op een gegeven moment

    “Ik zie er dit jaar vanaf, dit jaar koop ik geen oliebollen en ga ik ook niet naar de televisie kijken, ik ga mijn huishoudboekje op orde brengen, en kan ik mijn niet gekochte oliebollen als winst bijschrijven, tel uit je winst, ben ik even goed bezig ”,

    dan weet iedereen dat hij of zij die hiermee zijn of haar winsten aan het tellen is uiteraard heel goed bezig is, maar niemand hier in geïnteresseerd is, omdat uiteraard iedereen zelf moet weten wat hij of zij per jaar aan oliebollen uitgeeft.

    Dus de eerste vraag die bij je opkomt bij het lezen van het artikel is wat zou de rijksoverheid kunnen bedoelen met “Extra kapitaal voor banken, garantieregelingen en de voorfinanciering aan het IJslandse depositiegarantiestelsel zijn hier voorbeelden van. Nog niet voor alle steunmaatregelen kan de eindbalans opgemaakt worden, maar wel is duidelijk dat de afgeronde regelingen de rijksoverheid per saldo geen geld hebben gekost, maar winst hebben opgeleverd.”

    “Winst” is immers datgene wat een bedrijf per definitie maakt.

    Op

    www.encyclo.nl/begrip/winst

    is dan ook nergens uit op te maken dat het in de verste verten iets met de rijksoverheid te maken zou kunnen hebben.

    Is de rijksoverheid voor de rekenmeesters van de Algemene Rekenkamer een soort sigarenwinkel die het niet om het op effectieve wijze besturen van het land, maar om winst is te doen?

    Als dat zo is, waarom publiceert de Algemene Rekenkamer van de rijksoverheid dan tussen het effectieve besturen door geen effectieve cijfers bij de Kamer van Koophandel, zodat iedereen transparant kan zien welke potentiële winsten de rijksoverheid als hopelijk effectieve sigarenwinkelier hopelijk duurzaam zal gaan realiseren en iedereen tenminste de transparante mogelijkheid heeft om aandelen in deze hopelijk kansrijke sigarenwinkel te kopen en te verkopen?

    Als ervan uitgegaan wordt dat de rijksoverheid bestuurt, en de dingen voor het land doet die in het algemeen belang van het land geacht kunnen worden, is het willen weten waar “winst” wordt gemaakt een op het eerste gezicht vreugdeloze onderneming, laat het maken van winsten gewoon over aan de bedrijven.

    De discussie tussen de auteur en hoogleraar Jaap Koelewijn gaan dan mogelijk over een en hetzelfde: overheid, wees transparant over het op effectieve wijze besturen van het land, en laat de tot spraakverwarringen leidende discussies over de te gebruiken methodieken bij het berekenen van de “winsten” over aan bedrijven en financieel deskundigen, maar stel de transparant bestuurlijke zaken dan ook niet voor als een soort op winst beluste sigarenwinkelier.
  9. [verwijderd] 25 februari 2015 15:35

    Ik zit toch ook wat tegen die genomen 1% overheidsrentekosten aan te hikken. Is het zo dat bij minder afgegeven garanties de staat mogelijk wel tegen zeg een 1/2% op zijn totale schuld had kunnen lenen? De overheid is toch door voor staatsobligatiekopers met die garanties minder betrouwbaar als debiteur dan zonder die garanties.

    Welnu 1/2% over afgerond 200 mld is 1 mld per jaar en die zie je nergens in de AR-berekening.

    Overigens ben ik het met Jaap eens dat de discussie ergens met al dat gereken ver van de werkelijkheid waarvoor de overheid stond is losgezongen. Toch handelt het hier niet in essentie of de overheid al dan niet had moeten ingrijpen. Ook volgens mij was er weinig keus, hoewel je over de uitvoering en het achteraf sommetje van mening kan verschillen.

    Groet, Jonas
  10. [verwijderd] 25 februari 2015 15:43
    Ik bedoel “(...) Stel je bent op oudejaarsdag onder het duurzame motto “Wie wilder een oliebol” op zoek naar oliebollen, maar je denkt op een gegeven moment al dan niet in naam van de vrijheid van een permanent met artikel 1 van de Grondwet strijdige, permanent verontwaardigd verongelijkt zondebokken in een zondebokken lynchende cultuur met de van boven verkregen wijsheid in pacht met een ongekende angst voor vreemdelingen in de hysterische waan van de dag tussen de beraadslagingen in de Tweede Kamer over de hoofddoekjes door scorende eenmanssekte annex permanent stuurse stuurgroep voor de mensen met een permanent bord voor het hoofd of plaat voor de kop (...)”

    @Jaap van Duin Als het waar is dat dit allemaal nonsense berekeningen zijn die achteraf niet te berekenen zijn, maar waarvan het mooi is dat er nu boekhoudkundig iets over blijft, en het voor de rest koffiedik kijken is, is de overheid kennelijk toch niet als een duurzaam op winst beluste sigarenwinkelier aan te merken, en zal de grootste werkgever van het hoge lonen land bij het op effectieve wijze besturen van het hoge lonen land ervan overtuigd zijn dat het instrument “adv” op bestuurlijk effectief gebied wonderen kan verrichten,

    zodat het na twee door westerse koloniale mogendheden begonnen zinloos bloedvergietende wereldoorlogen in afleveringen van dubieuze Debiteuren/dubieuze Crediteuren van de mogelijk over de rest van de wereld uitslaande brand van de euro schulden en vertrouwenscrisis voor een mogelijke vrije val van de euro in de soeverein hierbij betrokken lidstaat Nederland,

    het vooralsnog grotendeels onder de zeespiegel van de Noordzee en niet in de woestijn waar heilige boeken zijn ontstaan als het Griekenland van het noorden en gidsland voor belastingparadijzen bekend staande hoge lonen land met de hoogste (hypotheek)schulden per inwoner van de wereld,

    in een mondiaal urbanisatieproces nog even kan duren voordat de Algemene Rekenkamer van de rijksoverheid van dit “soevereine” hoge lonen land tussen het effectieve besturen door effectieve cijfers bij de Kamer van Koophandel gaat publiceren, waarmee iedereen eindelijk transparant kan zien welke potentiële winsten de rijksoverheid als hopelijk effectieve sigarenwinkelier met het huishoudboekje hopelijk duurzaam zal gaan realiseren en iedereen tenminste de transparante mogelijkheid heeft om aandelen in deze hopelijk kansrijke sigarenwinkel te kopen en te verkopen.
  11. [verwijderd] 25 februari 2015 16:22
    @theo1 Na het goede nieuws over de alt-a hypotheken en de crisis bij Gemalto

    ???????????????????????????????????????
    Gemalto:niet alle sleutels gestolen

    ????????????????????????????????????????
    ?? Simkaartfabrikant Gemalto sluit uit
    dat inlichtingendiensten uit de VS en
    Groot-Brittannië massaal de sleutels
    van hun simkaarten hebben gestolen.Wel
    houdt het bedrijf er rekening mee dat
    de diensten hebben geprobeerd sleutels
    te bemachtigen die bestemd waren voor
    specifieke landen.

    Met de sleutels kunnen geheime diensten
    mobiele telefoongesprekken en mobiel
    internetverkeer onderscheppen,zonder
    dat de telecomaanbieders het merken.

    Het kan volgens Gemalto dat de diensten
    een beperkt aantal sleutels in handen
    hebben,maar daarmee kunnen alleen de
    oude 2G-netwerken worden afgeluisterd.
    ????????????????????????????????????????

    kan het vandaag in ieder geval in afleveringen van dubieuze Debiteuren/dubieuze Crediteuren van de mogelijk over de rest van de wereld uitslaande brand van de euro schulden en vertrouwenscrisis niet meer stuk!
  12. [verwijderd] 26 februari 2015 12:11
    Winst voor de overheid is verlies voor de burger. Als de overheid ieders auto koopt en die daarna voor de dubbele prijs aan de burger terug verkoopt, heeft het geweldsmonopolie een rendement van 100%. De onderdaan of horige slaaf heeft echter nog steeds dezelfde auto als eerst, alleen is hij een hoop geld kwijt.
    Het is overigens een bekende truck om in een crisis assets te kopen en deze dan middels het creëren van een hoop inflatie tegen meer papiergeld te slijten. Dit is geen winst. Ook niet als je inflatie cijfers onder rapporteert dmv hedonische aanpassingen.
    De onderdaan is een risico in zijn mik geschoven onder dwang, waar hij vrijwillig niet mee akkoord ging.
    Door een partij die de regels van het spek kan bepalen. In dit geval kunnen ze onderdanen verplichten verzekeringen te kopen.
  13. [verwijderd] 26 februari 2015 14:57
    Ik denk dat Jaap ergens wél gelijk heeft (alleen misschien slecht verwoord of duidelijk gemaakt)!

    Op basis van investering (lening) en opbrengst (terugbetaling+rente) is er wel geld verdiend, maar hoe is de opbrengst tot stand gekomen?

    Banken kregen alle ruimte om geld te verdienen aan hun klanten door bedrijven en consumenten te duperen (rentemarge onevenredig omhoog ten nadele van klanten,kredietkraan voor velen dicht, executieverkoopwinsten etc).
    Uit het collectief/de samenleving is het nodige geld getrokken om de banken weer uit de misère te laten klimmen.
    Het collectief zijn wij met zijn allen als samenleving, net als dat de overheid de samenleving representeert (het verkrijgt ook vrijwel alle middelen daaruit)!

    Schematisch tracht ik het te verduidelijken:

    Bank heeft een acuut probleem:(bijv.) -15 mld
    Overheid verstrekt de bank geld om dat (tijdelijke)probleem op te lossen: (bijv.) 15 mld

    Bank verdient (extra) aan de samenleving: + 23mld
    Bank betaalt de overheid terug incl. rente: 19mld

    De samenleving is per saldo 4 mld armer geworden aan het redden van de bank.
    De winst is wel te zien t.t.v. het terugbetalen van de lening+rente van de bank aan de overheid (collectief), maar het verlies is (vrijwel onzichtbaar) verdeeld over de samenleving (collectief).

  14. [verwijderd] 27 februari 2015 07:55
    quote:

    invoorentegenspoed schreef op 26 februari 2015 14:57:

    Het collectief zijn wij met zijn allen als samenleving, net als dat de overheid de samenleving representeert (het verkrijgt ook vrijwel alle middelen daaruit)!
    De overheid is niet gelijk aan de samenleving. Ook representeert de overheid de samenleving niet. De overheid is een groep mensen die een andere groep mensen onder dreiging van een geweldsapparaat geld afperst (leger politie gevangenis wet)
    De mensen die afgeperst worden zij in feite slaven van de afpersers.
    Overheden vermoordden on de 20ste eeuw dan ook 260 miljoen onderdanen in een proces dat ook wel democide genoemd is.
    www.hawaii.edu/powerkills/20TH.HTM
    AlsVolgens het idee:dde overheid zijn wij, zouden de joden in Duitsland zelfmoord hebben gepleegd.
    Nietzsche zei:
    - Coldly lieth it also; and this lie creepeth from its mouth: "I, the state, am the people ."
  15. Orca 28 februari 2015 07:21
    Het is helemaal niet goed afgelopen. Als banken failliet hadden mogen gaan was het overgebankierde landschap opgeschoond en hadden we nu niet met deflatie en nirp gezeten.
    As it is zitten we in de eurozone met 10.000 financiële instellingen, letterlijk, en zolang dat aantal zo idioot hoog blijft zal 't nooit wat worden met "economisch herstel". Kijk naar de Jappies, die exact hetzelfde probleem hadden en hebben.
    Dat is de werkelijke reden waarom de steunoperaties niet zijn geslaagd. Leuk die 4,xx miljard "winst", alleen zijn de kosten voor Nedrland als geheel een faktor tig hoger geweest.
23 Posts
Pagina: 1 2 »» | Laatste |Omhoog ↑

Meedoen aan de discussie?

Word nu gratis lid of log in met je emailadres en wachtwoord.