Ontvang nu dagelijks onze kooptips!

word abonnee
IEX 25 jaar desktop iconMarkt Monitor

Splitsen, die banken

So while we have made considerable progress, there is still much work to be done. Dat is de laatste zin uit zomaar een toespraak (congres International Capital Market Association) van zomaar een bestuurslid (Benoit Coeuré) van de ECB. Het is de bekende dooddoener om aan te geven dat oplossingen voor het betreffende probleem nog lichtjaren verwijderd zijn. In dit geval ging het om de weg naar de Europese bankenunie, die kennelijk nog een lange is.

Dat verbaast natuurlijk niet. In de Europese Unie heeft elk land zijn eigen banksysteem met specifieke karakteristieken en een lange historie. Duitland heeft een zeer gediversifieerd bankenlandschap met een grote hoeveelheid kleine en coöperatieve financiële instellingen.  Geheel anders dan de Nederlandse situatie met een beperkt aantal grotere banken. Naast de structuurverschillen is er uiteraard onderscheid in de financiële gezondheid, waarbij Spaanse en Italiaanse banken in negatieve zin uitblinken.

Het is een heidens karwei om over dit geheel goed toezicht te houden. Toch ligt het in de bedoeling dat er centraal Europees toezicht gaat komen via het Single Supervisory Mechanism. De ECB wordt hiervoor verantwoordelijk, maar alvorens dit geëffectueerd gaat worden moet er nog veel gebeuren, zoals Benoit Coeuré al aangaf.  De banken die onder het centrale toezicht gaan vallen, krijgen een risico-onderzoek van de toezichthouder, moeten een stresstest ondergaan, en hun balansen worden gecontroleerd.

Vangnet
Banken die onvoldoende gekapitaliseerd zijn moeten extra geld aantrekken. Als dat niet via de vrije kapitaalmarkt gaat, komt er ondersteuning. Het liefst uit het land waar het bankprobleem zich voordoet, maar eventueel direct of indirect via de EU. Ik neem aan dat deze risico-analyse van de ECB tot een aanzienlijke vraag naar kapitaal vanuit het bankwezen zal leiden.

Om nieuwe onrust op de kapitaalmarkt te voorkomen, moet de politiek klaar staan met vers kapitaal om zwakke banken te ondersteunen. Ik verwacht dat de politiek daar wel uit zal komen. Maar het blijft onbevredigend dat de belastingbetaler voortdurend als laatste vangnet moet optreden.

Dat geldt ook als het onverhoopt mis mocht gaan met een bank. Via het Single Resolution Mechanism wordt de afwikkeling van een systeembank in problemen geregeld. Daarbij zijn eerst de aandeelhouders en ander risicodragend kapitaal de klos. Vervolgens dragen de obligatiehouders de lasten. Ook de depositohouders zullen een duit in het zakje moeten doen, maar zij krijgen wel een preferente positie boven obligatiehouders. Als dat nog steeds onvoldoende geld oplevert, komt de overheid om de hoek kijken en past de belastingbetaler het resterende tekort bij.

In de afgelopen jaren hebben we gezien hoe ontzettend moeilijk het is goed toezicht te houden. De omvang van de kredietcrisis is in eerste plaats toe te schrijven aan falend toezicht. Ook in eigen land zien we dat het geen gemakkelijke opgave is een goede controle op het bankwezen te houden. De gang van zaken rond DSB, de overname van ABN Amro en de ondergang van SNS zijn sprekende voorbeelden. Zelfs binnen de bancaire instellingen faalt het toezicht. De problemen binnen Rabobank spreken wat dat betreft boekdelen.

Niet systeemrelevant
Hoe goed het Europese toezicht ook georganiseerd gaat worden, het gaat niet lukken een systeem te ontwikkelen waarbij financiële ongelukken zijn uitgesloten en de belastingbetaler weer nadrukkelijk in beeld komt als redder. Daarvoor is de financiële sector eenvoudigweg te complex. Daarom moet er een radicale wijziging komen in de structuur van het bankwezen. Naar mijn idee moet er zo snel mogelijk een internationale, maar als dat niet lukt uitsluitend een Europese Glass-Steagall Act komen.

Dat betekent dat universele banken moeten worden gesplitst in een veilige, eenvoudige en transparante retailbank en een complexere en met veel risico omgeven investment bank. Nu is er een grote hoeveelheid systeembanken waarin beide zaken gecombineerd worden. Dat is alsof vlak naast een gascentrale een vuurwerkfabriek wordt geplaatst. Daardoor ontstaat een uiterst gevaarlijke en complexe situatie, die zelfs met verstikkende regelgeving en toezicht slecht onder controle kan worden gehouden. Dat werkt dus niet.

De nieuwe veilige en eenvoudige retailbanken zijn systeemrelevant en vergen streng toezicht. Dat toezicht is relatief veel makkelijker te organiseren. Beleggen in dergelijke banken levert weinig rendement op, maar heeft ook een navenant laag risico. De investment banks vereisen veel minder toezicht. Daar zijn de aandeelhouders, die het risico dragen, de werkelijke toezichthouders. Zij krijgen daarvoor betere rendementsperspectieven als beloning. Een omvallende investment bank is jammer voor deze aandeelhouders, en andere direct belanghebbenden, maar kost de belastingbetaler geen geld omdat ze niet systeemrelevant zijn.

Het uiteentrekken van universele banken is geen gemakkelijke opgave. Echter, alleen als we die weg inslaan, kunnen we met overtuiging zeggen dat er veel vooruitgang in het beheersbaar maken van het financiële systeem wordt geboekt. Met natuurlijk wel de kanttekening dat er nog een hoop werk moet worden verricht.


Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en oprichter/beheerder van het Bufferfund. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.

Meld u aan voor de dagelijkse Beursupdate

Dagelijks een update van het laatste beursnieuws en beleggingskansen in uw mailbox!

 
Marcel Tak

Auteur:

Marcel Tak is dé special product-specialist van IEX en IEXProfs, maar schrijft ook graag over rente, obligatiemarkt en toezicht als hij zich daartoe geroepen voelt. "De financiële sector is in belangrijke mate bezig met het verplaatsen van lucht. De werkelijke toegevoegd waarde is beperkt. In mijn columns wil ik r...

Recente artikelen van Marcel Tak

  1. Van pindakaas tot bitcoin
  2. AFM: Meer verbiedend dan bindend
  3. Turbo: hoge hefboom in de ban?

Reacties

14 Posts
| Omlaag ↓
  1. wijnboer 31 oktober 2013 11:00
    DE betreffende wet in de USA is inmiddels behoorlijk tandeloos gemaakt. Dit gezegd hebbende ben ik het met Marcel Tak eens. In feite deponeren bedrijven en particulieren geld bij de banken, die daar met een "blanco cheque" mee aan de gang gaan. Als het vervolgens fout gaat krijgt de particulier een sigaar uit eigen doos middels het deposito garantiestelsel.
    De opgave is dus om het reëele (tegoeden,hypotheken,kredieten etc) geld te scheiden van het virtuele (derivaten) geld. Ga er maar aan staan....
  2. Hazel 31 oktober 2013 11:15
    Helaas ligt het niet zo eenvoudig. In zo'n model zullen de transparante kredietbanken producten van de investment banks gaan afnemen, o.a. ter afdekking van valuta-, krediet- en renterisico's. Daardoor worden investment banks op een bepaald moment ook weer systeem relevant. Zie bijvoorbeeld her gebeuren rond Lehman. de financiele wereld is helaas te complex voor een dergelijke eenvoudige oplossing!!
  3. forum rang 4 theo1 31 oktober 2013 11:31
    De problemen binnen Rabobank spreken wat dat betreft boekdelen.

    De uitspraken van Moerland gisteren waren onthutsend. De rabo-top nam deelname aan het Libor-panel totaal niet serieus. Ze zagen het als een prestigieus soort erebaantje waar verder weinig consequenties aan vast zaten. Terwijl hun eigen bank op grote schaal handelt in rente-derivaten. Het schijnt zelfs dat in bepaalde perioden de vertegenwoordiger van de rabobank in het Libor-panel zelf handelaar in rente-derivaten was. Je hoeft toch niet echt gestudeerd te hebben om te bedenken dat je op die manier vraagt om problemen. De kern van het probleem is een totaal gebrek aan inzicht bij de top.

    Dat betekent dat universele banken moeten worden gesplitst in een veilige, eenvoudige en transparante retailbank en een complexere en met veel risico omgeven investment bank.

    Ik weet niet of dat heel veel op gaat lossen. Lehman was al een pure zakenbank. Veel andere problemen zijn juist ontstaan bij retailbanken. De Spaanse caja's waren pure retailbanken. DSB was een pure retailbank. De IJslandse banken waren retailbanken. De Duitse Landesbanken waren retailbanken die wat waren gaan bijbeunen in het zakenbankgebeuren. Net als de Rabobank.

    Daar komt bij dat grotere retailbanken niet helemaal om zakenbankieren heen kunnen. Grotere bedrijven en overheden willen rente-risico's kunnen afdekken. Daarvoor moet hun bank rente-derivaten kunnen aanbieden en dus een zakenbank in huis hebben. Dus nu geef je ze de keuze: ze kunnen met verschillende banken gaan werken, de ene voor de lening en een andere voor de bijbehorende renteswap, ofwel ze gaan naar een buitenlandse bank die gevestigd is in een gebied waar die splitsing niet geldt. Je kunt er op rekenen dat Groot-Brittannië niet mee gaat doen, want die willen de City beschermen. Je introduceert een concurrentie-nadeel terwijl de continentaal Europese banken er toch al zwak voor staan.
  4. forum rang 7 handyman6 31 oktober 2013 11:48
    Mooie oplossing,alleen:wie moet dat gaan uitvoeren? De hele sector is immers ouwejongenskrentebrood.
    Gister op zdf2:Deutsche Bank berekent ondernemer tot18% rente op krediet:dat is geen rente meer,dat is ordinair woekeren-gaan ze dus nooit opgeven,ook niet wanneer men splitst!
    H6
  5. [verwijderd] 31 oktober 2013 12:23
    Beste marcel,

    Helaas is het in het echte leven andersom, een retailbank vereist WEINIG toezicht, en een investment bank, zo is gebleken VEEL toezicht. De beste weg lijkt mij dan ook om geleidelijk aan de kapitaalbuffers op te schroeven, de hefboom te verkleinen en streng toezicht te houden.
  6. [verwijderd] 31 oktober 2013 12:55
    'Handel is handel en geld blijft toch altijd geld', is het credo van vrijwel elke (financiële) marketmaker. Nu zelfs die meest betrouwbare Nederlandse bank op drijfzand staat, mogen wij de conclusie trekken dat wij het gidsland niet meer kunnen zijn.

    Wat is de rol van de controle-autoriteiten en talloze Top universiteiten? Men stond er immers bij en keek hooguit in haar achteruitkijkspiegel(s)... 'The proof of the pudding is in the statistics!'

    Hoewel onze publicatie: 'Zijn wij blind?' pas 17 dec 2012 het levenslicht zag, was de conclusie van Phil Bosmans al vanaf 1959 loepzuiver, bovendien toekomstbestendig. Phil leeft niet meer, maar zijn erfgoed groeit met veel meer zekerheden en -vertrouwen dan menig rendement van Nederlandse banken.

    Je kunt dit zelf nog nalezen op:

    www.commercieelexcelleren.com/columns...

    En via www.BZN.be is te zien dat die Belgen/Vlamingen bepaald niet zo gek zijn. Ooit heeft Vlaanderen opgekeken naar onze Nederlandse voorbeelden. De rol is definitief omgekeerd. Ook rode duivels dwingen meer respect af dan onze - ooit zo trotse en energieke - Nederlandse leeuw.
  7. [verwijderd] 31 oktober 2013 19:12

    Ernestala. Gek als je in dit land boe zegt tegen een allochtoon de Discriminatieraad overspannen wordt.

    Ouder werknemers worden al jarenlang gediscrimineerd. Deutsche Bank kan gewoon zeggen tegen klanten: jij hebt te weinig geld en rot maar op, want aan jou verdienen we te weinig. Dat mag dan allemaal wel van die ADR.

    Wat leven we eigenlijk in een gek land. Ik zie het als de gevolgen van jarenlange opgedrongen linkse politieke correctheid en het duurt wel erg lang voordat die rotzooi is opgeruimd.

    Groet, Jonas
  8. [verwijderd] 31 oktober 2013 20:54

    Vooruit dan maar. Ik dacht ook mijn mening over die splitsing van Marcel erbij te hebben gegeven, maar die zie ik niet.

    Wat Marcel wilt is denk ik niet goed realiseerbaar vanwege de verwevenheid van de markten. Je zou wel kunnen inbrengen dat bijvoorbeeld Investmentbank aandeelhouders wat meer gaan bloeden als het fout gaat.

    Voor de rest denk ik aan versterking van de buffers bij de banken en beter toezicht en onderlinge garantiefondsen bij die banken. Waar ik beslist niet aan denk is dat we na onze eigen banken hebben gered ook nog eens zouden moeten opdraaien voor die Zuidelijke banken.

    Voor het via Bankia bijdragen aan het salaris van die verwende kleuter van een Ronaldo voel ik echt niets.

    Groet, Jonas
  9. [verwijderd] 31 oktober 2013 23:50
    Ik lees (en begrijp) de problemen om de banken in een Retail- en een Investmentbank te splitsen. Op dit moment zijn er te veel relaties over en weer. Maar daar zit toch juist de systeemfout?

    Waarom zouden retailbanken afhankelijk zijn van Investmentbanks? Een eenvoudige retailbank hoeft niet ingewikkelder te zijn dan een koekjesfabriek, met simpele herkenbare producten, fatsoenlijke tarieven en een bijpassende beloningsstructuur. Ik denk dat minimaal 95% van alle Nederlandse bankklanten niet méér willen dan een paar simpele bankproducten (betalingsverkeer, leninkje, spaarrekeningetje). Die hoeven echt geen valuta-afdekking, CDO's of derivaten. Verdergaande verwevenheid tussen Retail en Investmentbanken is zeker geen noodzaak, maar een keuze die banken voor zichzelf hebben gemaakt.

    Natuurlijk kunnen bedrijven bijv. rente- en valutarisico's afdekken, maar als zij daarvoor bij Investmentbanks aankloppen lopen zij, samen met de aandeelhouders van die bank, daarvoor zelf het risico. En als dat concurrentienadeel voor de Nederlandse banken oplevert is dat wat mij betreft prima. Liever dat voordeel samen met dat nadeel (lees: risico) voor het buitenland, want als er weer een kredietcrisis aanbreekt mag dat buitenland de boel helemaal zelf redden.

    Blijft dat ook retailbanken een passende kapitaaldekking moeten hebben, en goed toezicht moeten krijgen. Voor een dergelijke bank is goed toezicht haalbaar, voor een uit haar voegen gegroeide complexe bank vrijwel niet. En uiteraard bestaat de kans dat een dergelijke retailbank onderuit gaat (vgl de Caja's bij een onroerendgoedcrash) maar dat is klein geld als je het vergelijkt met bijv. Lehman Bros.

    Volgens mij kan een opsplitsing veel problemen rond de belachelijk grote machtspositie van banken oplossen, maar niet alle. Is wel de beste keus, want ik heb geen beter alternatief voorbij zien komen.

    Eén ding is mij duidelijk: de banken hebben niets geleerd van het verleden. De risico's die zij lopen zijn gering, omdat de belastingbetaler linksom of rechtsom opdraait voor de kosten als het misgaat. Noch de banken als instituties, noch de bankiers hoeven bang te zijn voor hun hachie als het de volgende keer misgaat. En dát het opnieuw misgaat is voor mij 100% zeker. Ik weet alleen niet wanneer.
  10. [verwijderd] 1 november 2013 00:31

    Power een goede en serieuze posting. Ik zie toch iets meer complicaties bij de thesaurie-afdelingen die moeten toch wat matchen tussen lang en kort, valuta's etc en dan zit je soms in die derivaten.

    Een en ander neemt niet weg dat als er een soort realistische knip valt te realiseren het dan wel weer zeker het overwegen waard is. Bij die kant van het spaargeld zit het niet, maar bij dat wegzetten ligt meer het probleem.

    Marcel is eigenlijk ook wat gedraaid met zijn nieuwe standpunt.

    Groet, Jonas
  11. [verwijderd] 4 november 2013 10:56
    Het splitsen of het laten opdraaien van 'investment bank' aandeelhouders dat is niet het punt, de vraag is in hoeverre gaat dat helpen ervoor te zorgen dat in- en uitleen banken (incl. spaargeld en hypotheek- en leningverstrekking voor burgers en mkb) niet meer in de problemen komen.

    Zoals "Hazel" hierboven al zegt - zolang dergelijke simpele banken nog producten afnemen bij de investment banks blijft het probleem bestaan. Je hebt A. het risico op vergiftigde gesecuritiseerde producten en B. het wederpartij risico. Als een volstrekt simpele bank zijn risicomanagement inkleedt met producten (bijv renteswaps) van een zakenbank en die zakenbank gaat failliet, dan ben je zelf alsnog de sigaar. Maar goed, met regelgeving zou je kunnen bepalen dat dergelijke product afname helemaal niet meer mag.

    Maar dan blijft nog het feit dat het bij de afgelopen crisis juist de simpele banken waren die in de problemen zijn gekomen. Sterker nog, er zijn grote universal banks die de crisis hebben overleeft doordat ze naast hun verliezen op hypotheken er aan de zakenkant er nog wat bij konden verdienen. Bij een grootschalige klap van de huizenmarkt is geen enkel banksysteem veilig - daarom heet het ook een financiele crisis. Of zoals we in Europa hebben gezien - het inklappen en failliet gaan van bepaalde landen als geheel heeft een zelfde effect.

    Ik ben in principe een voorstander van opsplitsen juist omdat de bankiers dit niet willen (dus het MOET wel iets uitmaken), maar je mag er ook weer geen wonderen van verwachten. Splitsen en zeer streng kapitaliseren van de ' simpele ' banken, wat zeg ik, misschien wel gedeeltelijk nationaliseren, dat is misschien nog het beste.
14 Posts
|Omhoog ↑

Meedoen aan de discussie?

Word nu gratis lid of log in met je emailadres en wachtwoord.