Smallcap-crash door accountantstekort

Smallcaps op de voorpagina van het Financieele Dagblad: dat komt niet vaak voor. De krant meldde afgelopen vrijdag dat Euronext dreigt om zes beursfondsen in de komende zes maanden van de beurs te verwijderen.

Het gaat om Alumexx, Bever, DGB, GeoJunxion, Lavide en New Sources Energy. In het kielzog van die zes werden nog eens drie beursfondsen genoemd (ons IEX, MKB Nedsense en Value8) die dat lot later te wachten zou staan.

Beursfondsen zijn organisaties van openbaar belang (oob-organisaties) en moeten hun jaarrekening laten keuren door een accountant die daarvoor een vergunning heeft: en oob-accountant. De zes genoemde bedrijven kunnen echter geen oob-accountant vinden. In de Euronext-regels staat dat bedrijven aan de wet moeten voldoen (er staat niets over oob-accountants!) en heeft de zes beursfondsen 24 maanden geleden op de zogenaamde penalty bench geplaatst.

Euronext wil nu – na 24 maanden – actie ondernemen. Het proces van de-listing wordt ingezet en, als de bedrijven na 6 maanden nog niet voldoen, verliezen ze hun notering. Euronext is hard maar rechtvaardig, zo lijkt het. De koersen van deze smallcaps doken afgelopen vrijdag omlaag.

Top 5 dalers op 14-4-2023

MKB Nedsense -24,0%
DGB Group -22,3%
New Sources Energy -18,6%
Alumexx -17,0%
GeoJunxion -13,5%

Breed wordt onderkend dat er een structureel tekort is aan oob-accountants in Nederland. Nederland heeft veel minder oob-kantoren dan andere EU-landen. Het zijn er hier nog maar zes: the Big Four (Deloitte, EY, KPMG en PwC) plus twee middelgrote kantoren: BDO en Mazars. Accountantskantoren die hoog opgeven van hun maatschappelijke rol en verantwoordelijkheid, maar als puntje bij paaltje komt niet thuis geven.

De oplossing – een paardenmiddel – is de door de minister van Financiën voorgestelde aanwijsplicht waarbij een accountant kan worden verplicht een oob-onderneming (die geen accountant kan vinden) te controleren. Minister Kaag heeft gesteld dat het betreffende wetsvoorstel nog voor de zomer naar de Tweede Kamer gaat.

Euronext wacht niet en handhaaft

De vraag is wie Euronext helpt met deze opstelling. De bedrijven? Die niet. Beursgenoteerde bedrijven – dus ook smallcaps – hebben grote voordelen van hun beursnotering. Zichtbaarheid, mogelijkheid overnames te doen in aandelen, medewerkers en managers een incentive te geven met opties en in het algemeen: toegang tot risicodragend kapitaal. Die bedrijven hebben veel geld betaald om de notering te verkrijgen en om aan alle eisen van de beursnotering te voldoen. Ze hebben veel te verliezen.

Helpt Euronext de aandeelhouders? Nou zeker niet. De aandeelhouders van de zes genoemde fondsen zitten mogelijk over zes maanden met niet verhandelbare aandelen. Om dat te voorkomen zouden ze kunnen verkopen hetgeen druk geeft op de koersen. Of beschermen ze beleggers die zouden overwegen de zes genoemde aandelen te kopen en die niet wisten dat ze geen gecontroleerde jaarrekening hebben? Ook dat niet. Professionele beleggers opereren bijna niet in dit segment en door de aanduiding penalty bench worden beleggers al 'gewaarschuwd'.

Maatregel pest beursfondsen weg

Is het in het belang van de reputatie van de beurs? Ik waag het te betwijfelen. De maatregel pest beursfondsen weg en dupeert beleggers. Leidt het wegpesten van beursfondsen en duperen van beleggers écht tot een betere reputatie?

Voor de stelling dat de huidige problematiek zijn oorzaak vindt in de slechte kwaliteit van deze vennootschappen is geen bewijs. In de periode 1980 tot 2016 deed het probleem zich nooit voor. Ook toen waren er kleine en grote beursfondsen en goede en minder goed presterende. 

Daling aantal kantoren kern van het probleem

De kern van het probleem zit in de daling van het aantal kantoren. In 2011 waren er nog vijftien oob-accountants, in 2014 was het aantal al gedaald tot negen. De AFM voerde in die tijd een keiharde strijd tegen de oob-accountants. Daarop kondigden Grant Thornton, Accon Avm en Baker Tilly in 2018 en 2019 aan hun oob-vergunning in te leveren. Met name bedrijven die bij een van deze drie zaten hebben problemen om een nieuwe accountant te vinden. 

En daarmee komen we tot de kern. De exodus van oob-accountants kan moeilijk aan deze zes beursfondsen worden verweten. De onwil van de resterende 6 oob-accountantskantoren (waar het geld tegen de plinten klotst) evenmin. De betreffende beursfondsen schrijven in hun persberichten dat ze alles hebben gedaan om een oob-accountant te krijgen. Dat ze elk jaar alle oob-kantoren aanschrijven, bellen, gesprekken voeren en uitnodigen om een offerte uit te brengen. En die komt niet. Volle inspanning bij een onmogelijke opgave. 

De vraag is waarom Euronext deze stap zou nemen als zo overduidelijk sprake is van een niet toerekenbare tekortkoming. En vooral waarom Euronext niet wacht tot de wetgever een oplossing voor dit probleem heeft gerealiseerd.