Herhaalt de geschiedenis zich?

De maanden augustus en september scoren gemiddeld slecht in termen van beursrendement. Die geschiedenis leek zich in 2023 dus te herhalen. Is daar een rationele verklaring voor? Of is het gewoon een ‘self fulfilling prophecy’ die ieder jaar haar werk doet?

Verrassende eerste jaarhelft

Begin 2023 – en met het annus horribilis 2022 in het achterhoofd – was menig analist en marktwaarnemer voorzichtig bij het maken van beursprognoses. Indien we de eerste zeven maanden overlopen, zijn we echter zeer aangenaam verrast met het resultaat. Alle regio’s – uitgezonderd opkomende markten – zetten op 31 juli een positief beursrendement neer van twee cijfers.

Nochtans waren er enkele kleine crisismomenten zoals de bancaire crisis in maart met de ondergang van enkele kleinere banken in de VS en dichter bij huis Credit Suisse. Maar ook vastrentende activa toonden een positief resultaat ondanks het wispelturige renteklimaat.

Het lijkt dan ook niet onlogisch dat de markt even een rustpauze inlast. Of is er sinds begin augustus toch iets meer aan de hand?

Wat biedt het laatste kwartaal van 2023?

Een beursboutade stelt dat in geval van onzekerheid, elk argument een goed argument is om te verkopen. Wellicht moeten we hier naar het economisch en renteplaatje kijken om die argumenten te vinden, want er is wel degelijk wat gewijzigd.

Naast de opflakkering van de handelsspanningen tussen China en het Westen, zijn er enkele belangrijke tendenzen waar te nemen, die een ongelijke impact hebben op de eurozone en de VS:

1. Fed blijft waakzaam

In de VS heeft de Fed een zeer krachtig parcours van rentestijgingen achter de kiezen waarbij de markten de indruk hadden dat we zeer dicht bij de rentepiek zouden zijn en dat vanaf 2024 renteverlagingen aan de orde zouden zijn (4 rentedalingen van 25 basispunten). Tijdens haar rentebesluit van 20 september bevestigde de Fed die aanname deels.

De economie draait nog steeds behoorlijk en de economische zachte landing wordt een touchdown met een lichte groeivertraging begin 2024. Het rente-optimisme op de markt werd echter bijgestuurd. De Fed lastte een rustpauze in en bevestigde dat er nog één laatste renteverhoging kan komen in november, die grotendeels geanticipeerd wordt door de markt.

Maar het venijn zat in de staart. Door het economisch optimisme op korte termijn en de desinflatietrend (afname van de inflatie op jaarbasis) die aan momentum verliest, acht de Fed zelfgenoegzaamheid op het rentefront allesbehalve een goede strategie.

In tegenstelling tot de markt ex ante zijn de zogenaamde dot-plots of de gemiddelde renteverwachting van alle Fed-leden dus gewijzigd, en dat van vier naar slechts twee renteverlagingen in 2024. Uiteraard corrigeerde de Amerikaanse rentecurve daardoor licht waardoor zowel aandelen als obligaties het de laatste weken opnieuw moeilijker hebben, vooral dan de rentegevoelige technologiesector (winstnemingen op Nasdaq).

2. Europese inflatie heeft zich genesteld

Ook in Europa is de situatie enigszins gewijzigd en in zekere mate iets negatiever dan in de VS. Zowel voor dit als volgend jaar worden de groeiverwachtingen neerwaarts bijgesteld terwijl de inflatienormalisatie (terugkeer naar de 2%-doelstelling) pas gerealiseerd zal worden in 2025.

Dat blijft een heikel punt, temeer omdat er op korte termijn enkele lastige hindernissen te overwinnen zijn. De afgelopen tien maanden had de desinflatietendens de wind in de zeilen door een significante neerwaartse trend in voornamelijk energieprijzen (gas/olie).

Wat olie betreft, is er sinds augustus een ommekeer met de OPEC+ die de kraan verder dichtdraait voor een langere periode. Daardoor zet de prijs per vat opnieuw koers richting $90-$100. Ondertussen verzwakt de euro ten opzichte van de Amerikaanse dollar en vormt dat een bijkomende handicap.

Maar ook de kerninflatietendens evolueert niet zoals gewenst. Door tussentijdse 2de- en 3de-ronde-prijseffecten, heeft de inflatie zich meer genesteld doorheen het economisch bestel waardoor een terugkeer naar de gewenste inflatiedoelstelling vertraging oploopt.

De ECB heeft dan ook iets eerder dan verwacht de rente opnieuw opgetrokken in de veronderstelling dat daarmee het werk voorlopig afgerond is. De markt gaat ervan uit dat renteverlagingen pas vanaf de zomer van volgend jaar aan de orde zullen zijn, en dat geleidelijk aan, zoals in het scenario uitgeschreven door de Fed voor de VS.

Beursvooruitzichten onder de loep

“Indien je voorspellingen doet, herhaal ze dan zeer vaak. En voorspellingen zijn moeilijk, vooral wanneer het de toekomst betreft” – Niels Bohr

Het maken van economische en beursvooruitzichten is omwille van tal van redenen zeer moeilijk. De globalisatie en geopolitieke ontwikkelingen zijn een bijkomende handicap. Dagelijks worden het economisch bestel en de financiële markten bestookt met nieuwe data en nieuws, soms irrelevant, maar soms wel significant.

In dat laatste geval kan het hele draaiboek daardoor wijzigen in zowel positieve als negatieve zin. Een dag op de financiële markten kan soms op een eeuwigheid lijken (zoals op de mondiale beurzen in 2009), maar evengoed vier seizoenen omvatten op één dag.

Last but not least: oktober, maar vooral november en december zijn de door de band zeer goede beursmaanden. Die eindejaarsrally zet zich dan traditioneel door in januari om tijdelijk te eindigen in een gemiddeld slechte maand februari.

Kortom, begin oktober is er nog geen man overboord. We kijken bovendien altijd verder dan één maand, zoals het een goede belegger betaamt.