Stress-signaal

Hoewel de aandelenmarkten de afgelopen week weer wat wisten te herstellen, bekruipt mij het gevoel dat het om een soort van gespannen rust gaat. Het feit dat de Griekse kapitaalmarktrente in relatieve termen blijft oplopen is wat dat betreft nog niet eens zo heel verwonderlijk (zie mijn column van 15 juni 2010).

Maar dat ook de spreads van Portugal (inmiddels boven de 3 procentpunt uitgekomen) en Spanje (kruipt weer richting 2 procentpunt) oplopen, geeft aan dat het Europese probleem nog niet uit de wereld is.

Toen Spanje vorige week melding wist te maken van een succesvol verlopen emissie van nieuwe staatsschuld leek het even de goede kant op te gaan. Toen echter duidelijk werd dat de staatslening voornamelijk (of misschien zelfs uitsluitend) door Spaanse banken was gekocht en dat het bedrag (3,5 miljard euro) slechts een fractie is van de geschatte 25 miljard euro die ze in juli uit de markt moeten halen, draaide het sentiment al weer snel.

Ook uitspraken van ECB vice-president Noyer van de ECB funding-problemen bij Europese financiële instellingen deed het sentiment uiteraard weinig goed.

Stressindicatoren
Het feit dat we in de Europese kapitaalmarkt de spreads zien oplopen, waar de aandelenmarkten juist wat herstellen, voedt bij mij het gevoel dat de spanning weer aan het oplopen is. De vraag is alleen of dat ook hard te maken is.

Is er niet een duidelijke stressindicator voorhanden en het liefst dan eentje die niet slechts naar één markt kijkt? Ik ging op zoek. Uiteraard kwam ik een aantal bekende, maar ook minder bekende stressindicatoren tegen.

Zo heb je de alom bekende VIX-index, die kijkt naar de implied volatility van opties. Deze liet –in lijn met het herstel op de aandelenmarkten- juist een afname van stress zien:

Dan heb je de eveneens vaker genoemde TED-spread, het verschil in rente tussen interbancaire rente en kortlopende Amerikaans staatspapier. Hierbij gaat het eigenlijk om de stress in de interbancaire markt. Ook daar lijkt de trend eerder dalend dan stijgend.

Achttien indicatoren
Dan hebben we nog de tegenhanger van de VIX-index, maar dan voor de obligatiemarkt: de Merrill Option Volatility Estimate. Het woord 'estimate' klinkt hierbij wellicht wat vaag, maar hangt samen met het feit dat de heren van Merrill nog een E nodig hadden om op de MOVE-index te komen. Ook hier is de trend voornamelijk dalend geweest.

Al zoekend stuitte ik vervolgens op een mij onbekende index, maar wel één die in potentie interessant was: de STLFS index, ook wel de St. Louis Fed’s Financial Stress Index. Je ziet gelijk al het verschil met de heren van Merrill, wat marketing betreft, maar dat terzijde.

Deze index combineert maar liefst achttien stressindicatoren en was daarmee eigenlijk precies wat ik zocht. Geen dagdata, maar weekdata en daardoor ook iets verder terug dan de voorgaande grafieken. Opmerkelijk is bovendien dat deze index wél een duidelijke stijging heeft laten zien.

Anti-stress
Wie denkt dat ik hiermee tevreden was, komt echter bedrogen uit. Hoewel deze index op papier een hele interessante was, bleek er bij nadere beschouwing toch wel wat op af te dingen. In de eerste plaats op de stijging: de laatste waarneming is van 11 juni.

Als ik de daggrafieken van de voorgaande indicatoren bekijk, valt op dat die vanaf die dag allemaal een daling hebben laten zien. Nou zou dat nog een overkomelijk probleem zijn.

Gegeven dat alle componenten van de STLSF index (spreek het eens uit, voor de grap) én hun wegingsfactoren bekend zijn, (zie de site voor meer informatie) kan je op basis van de dagdata al een aardige indicatie krijgen van wat er sinds de laatste waarneming is gebeurd.

Onderbuik
Het meer structurele probleem is echter dat men bij de St. Louis Fed wat overijverig lijkt te zijn geweest met het vergaren van stressindicatoren. Indicatoren als de VIX- index en de TED-spread kan ik waarderen, maar wat geeft de tien jaar Treasury yield eigenlijk precies voor een stress weer?

Uiteraard daalt de kapitaalmarktrente als gevolg van flight-to-quality, maar wat is nu meer stress: een kapitaalmarktrente van 3% of eentje van bijvoorbeeld 20%? Bij de STLSF index (ik heb inmiddels een doekje gepakt om mijn computerscherm weer droog te vrijwen) duidt een kapitaalmarktrente van 20% op hele lage stress.

Dat geldt trouwens ook voor de Federal Funds rate, de tweejaarsrente en de dertigjaarsrente, die met zijn vieren een gewicht van meer dan eenderde van de index uitmaken. Het opnemen van de absolute niveaus van deze rentes in plaats van bijvoorbeeld een spread, doet de index wat mij betreft weinig goeds.

Al met al, heb ik de ultieme stressindicator dus nog niet gevonden. Het lijkt me echter wel dat mijn gevoel van oplopende spanningen in elk geval niet ondersteund wordt door de spanningsindicatoren die ik gevonden heb, behalve dan voor de oplopende renteverschillen in Europa.

Ik wacht het verder met spanning af…