Een nieuw tijdperk

De Chinese overheid waarschuwt haar burgers voor de risico’s van reizen naar Amerika wegens “frequente schietpartijen, overvallen en diefstallen.” Dit is een volgende stap in de handelsoorlog tussen Washington en Beijing die inmiddels veel meer is dan uitsluitend een conflict over toegang tot markten.

Het Chinese reisadvies is natuurlijk een pr-stunt, maar ondertussen rijst wel de vraag: blijft de VS nog lang de veilige haven waarheen beleggers vluchten, nu Amerika zelf de bron is van zoveel onzekerheid en onvoorspelbaarheid? De twijfels over de Amerikaanse economische groei nemen in elk geval toe en de grote zakenbanken hebben de kansen die ze toedichten aan een recessie eind dit jaar of volgend jaar danig verhoogd.

Versplintering

Sinds zijn aantreden als president leek Trump vaak de aandelenmarkten als graadmeter te zien voor zijn succes. Toch richt hij zich nu op twee campagne-stokpaardjes – immigratie en handel – en knoopt hij ze zelfs samen ondanks dat markten protesteren. Verreweg de meeste Republikeinse kiezers staan vol achter hem, waardoor Republikeinse Congresleden beducht zijn om aan de rem te trekken. Veel gas zal Trump dan ook niet terugnemen.

Een aantal experts wijst erop dat we met Trump een nieuw tijdperk zijn binnengeduikeld en verwijzen daarbij naar de afgelopen twee eeuwen. Tussen 1815 en 1913 steeg de wereldwijde export met een factor vijftig. Maar met de Eerste Wereldoorlog en de Grote Depressie na de krach van 1929 veranderde alles. De Amerikanen kwamen met de protectionistische Smoot-Hawley Act, de Britten stelden zich niet langer op als voorvechter van vrijhandel en stapten over op bilaterale akkoorden met landen uit de Commonwealth. En Duitsland vormde het Reichsmark-blok met omringende landen. De wereld viel uiteen in blokken.

Nu zien we ook zo’n versplintering met o.a. de verlamde Wereldhandelsorganisatie, Trumps afkeer van multilaterale akkoorden en de altijd al aanwezige voorkeur van China voor bilaterale onderhandelingen. Deze ontwikkeling zorgt voor meer onzekerheid bij bedrijven, maakt ondernemingen terughoudender met investeringen en kan ervoor zorgen dat steeds meer productie lokaal gedaan wordt om de risico’s van verstoorde productieketens voor te zijn. Bovendien kan een domino-effect ontstaan als de spanningen tussen landen hierdoor oplopen en deze doorwerken op andere terreinen, waaronder veiligheid en klimaatbeleid.

Binnenlandse politiek

In de komende maanden liggen behoorlijke politieke risico’s aan Amerikaanse zijde. De komende maanden moeten Democraten en Republikeinen in het Congres en het Witte Huis het eens worden over een begroting om de derde government shutdown onder Trump te voorkomen. Niet lang daarna moet het schuldenplafond weer verhoogd worden dan wel tijdelijk buiten werking worden gesteld om te voorkomen dat Amerika officieel wanbetaler wordt.

Ondertussen komt Trump met de ene na de andere (dreiging met) importheffing en koppelt deze nu ook aan andere dan economische motieven. Het Congres mort wel, maar heeft hiertegen nog niet veel gedaan/kunnen doen. Trump lijkt ervan overtuigd dat hij – met het oog op de verkiezingen -  kan scoren met harde standpunten over immigratie en handel.

Waar is de haven?

Veel verlichting van een infrastructureel pakket waarover al lange tijd gesteggeld wordt verwachten we ook niet. Tegelijkertijd lopen de geopolitieke spanningen op door onder meer het voortdurende conflict tussen de VS en Iran, terwijl Washington essentiële bondgenoten tegen zich in het harnas jaagt of op z’n minst grote twijfels doet rijzen bij partners over de betrouwbaarheid van Amerika.

Is het dan veiliger om je geld maar naar Europa te brengen? Niet per se, bijvoorbeeld wegens vrijwel permanente onzekerheid rondom Italië en een ECB die minder stimuleringsruimte heeft dan de Fed. Maar het is gevaarlijk om te denken dat de politieke risico’s vooral in Europa liggen, terwijl vanuit Washington globalisering en vrijhandel worden ondermijnd en daar tezelfdertijd de begrotingsprocedures dreigen te ontsporen.

Daarom is het vanuit politiek oogpunt maar de vraag of EUR/USD veel neerwaarts potentieel heeft en of de Europese aandelen het zoveel minder zullen doen dan Amerikaanse.