Ultrakorte contracten op energie

Hoe zit dat? Wel, ik hoop het hieronder in hapklare brokken uiteen te zetten. Dus het is een kwestie van aannemen, innemen en goed kauwen. Een smakelijke consumptie gewenst!

Eenmalige levering of doorlopend?

Derivaten op aandelen, obligaties en valuta worden doorgaans gekenmerkt door een moment van levering. Evenzo geldt voor derivaten op grondstoffen. Althans, in de meeste gevallen klopt dat, maar ik wil het vandaag hebben over die uitzonderingen.

Die grappenmakers in de energiemarkten doen er namelijk een schepje bovenop. Of beter gezegd, zij nemen een andere wending. Elektriciteit en aardgas nemen immers een aparte plek in.

Waarom? Nou, onder meer omdat ze van groot belang zijn voor eindconsumenten, zoals bedrijven en huishoudens. De politiek bemoeit zich dan ook stevig met het beleid op het gebied van deze consumptiegoederen.

Maar de elektriciteit en aardgas nemen ook een specifieke plaats in omdat de levering ervan door de tijd heen wordt voltrokken. Gedurende een bepaalde tijdspanne is sprake van levering; het wordt uitgesmeerd over een bepaalde periode.

Daarmee verschillen elektriciteit- en aardgascontracten van FX forwards, oliefutures en aandelenopties. En wel in die zin dat de overeenkomsten voor elektra en gas een leveringsperiode kennen, terwijl de specificaties van die andere contracten een leveringsmoment beschrijven.

Aangezien elektriciteit en aardgas doorlopend worden geconsumeerd is continue levering wenslijk. Bovendien kan elektriciteit (nog) niet worden opgeslagen in grote hoeveelheden; althans, niet op een economisch aanvaardbare manier.

Al met al zijn er in de energiemarkten contracten voor levering van elektriciteit of aardgas gedurende een jaar (bijvoorbeeld 2018, 2019 of 2020), een kwartaal (Q3 is aanstaande, of Q4, dan wel Q1 van 2018), of een maand (juli, augustus, september, oktober), maar ook een week (komende week, of die erop), en zelfs een dag (morgen, overmorgen).

Specifieke contracten

Meer bijzondere varianten worden ook verhandeld, als standaardproduct. Zo kennen deze markten producten met levering voor werkdagen alleen, of juist louter het weekend. Daarnaast zijn producten verhandelbaar voor piekuren (van 08:00 tot 20:00 uur gedurende werkdagen), zogenaamde pieklastcontracten; in tegenstelling tot basislastcontracten, die een 24/7 levering kennen.

Ook zijn er contracten voor een seizoen, zoals zomer of winterovereenkomsten, welke een leveringsperiode van zes maanden kennen. Voorts bestaan er zelfs uurcontracten voor levering van elektra of gas gedurende slechts 60 minuten.

Marktpartijen (zoals jouw energieleverancier) moeten namelijk bijdragen aan het balanceren van het elektriciteitsnetwerk of aardgaspijpleidingensysteem; anders moet de transmissiesysteemoperator ingrijpen. TenneT en Gas Transport Services (een 100% dochtermaatschappij van Gasunie) moeten er immers voor zorgen dat de leveringszekerheid gegarandeerd blijft.

Padafhankelijke orders

Handelaren in de energiemarkten kunnen ook opdracht geven tot uitvoering van zogenaamde combinatieorders, of specifieker, bijvoorbeeld one-cancels-the-other-orders. Een voorbeeld hiervan betreft ingewikkeld algoritme dat ervoor zorgt dat elektriciteit voor levering gedurende 60 minuten wordt verkocht als de prijs hoger is dan bijvoorbeeld 150.00 euro per megawattuur (terwijl een gangbare prijs tussen 25.00 en 50.00 ligt), dan wel boven 100.00 indien de verkoop plaatsvindt voor twee opeenvolgende uren, of boven 75.00 gedurende vier opeenvolgende uren.

De reden voor het toepassen hiervan ligt verborgen in het publiek geheim dat een elektriciteitscentrale die uit staat, moet worden opgestart. Dit opstarten vergt een investering en deze kosten bedragen duizenden euro’s. En deze kosten moeten natuurlijk worden terugverdiend, anders is het de hele exercitie niet waard.

Welnu, dat terugverdienen kan in een uur, maar dan moet de prijs exceptioneel hoog zijn, of verspreid over meerdere uren, waarbij de prijs minder hoog hoeft zijn. En naarmate het aantal uren toeneemt, hoeft de prijs per uur minder significant te zijn.

Spotmarkten versus termijnmarkten

Genoemde contracten met kortdurende leveringsperioden worden louter verhandeld in de spotmarkten, terwijl de grote blokken worden uitgewisseld in de termijnmarkten. Kortom, kleinere grannulariteit is te vinden in de spotmarkt. Grannulariteit verwijst in dit geval naar de opdeling van een jaar in vier kwartalen, of twaalf maanden. En een maand wordt gesplitst in weken of dagen, en een dag -op diens beurt- in 24 individuele uren.

Ultrakorte producten

Door instroom van hernieuwbare energiebronnen, zoals windturbines, zonnepanelen, waterkrachtcentrales, zijn recentelijk nieuwe producten ontwikkeld. De daadwerkelijke elektriciteitsproductie met zonnepanelen en windturbines is namelijk uiterst onbetrouwbaar, of op zijn minst niet beheersbaar. Immers, het weer wordt niet door de mens bepaald.

Hierdoor is meer behoefte ontstaan om in te springen op kortstondige wijzigingen. Vooral om het balanceren van de portefeuille c.q. het netwerk te optimaliseren. Daarom zijn sinds kort in bepaalde Europese markten nu zelfs contracten verhandelbaar met een leveringsduur van 30 minuten, of zelfs vijftien minuten.

En wie weet, als dit zo doorgaat, in de toekomst wellicht vijfminuut of zelfs eenminuut-contracten. Ik zeg: kom maar op met die zooi; gaan met die hap. Wanneer dit toegankelijk wordt gemaakt voor particuliere bellegers, dan kunnen zij met hun eigen beleggingsaccount verkopen wat de zonnepanelen op het dak van zijn eigen huis produceren.

Desnoods met het gevolg dat zij die dag moet doorbrengen met minder stroom voor henzelf. Zolang de computer nog maar kan blijven draaien, anders verliezen zij connectiviteit met de markt.