Verkiezingen: politieke stockpicking

Vandaag is het zo ver. U gaat (hopelijk) massaal naar de stembus om op uw favoriete partij te stemmen. Eens in de vier jaar is het volk de baas en dansen de politici naar onze pijpen. De overige 1460 dagen moeten we afwachten hoe het beleid er daadwerkelijk uitziet.

Komt de partij van uw keuze in de regering en in hoeverre worden gedane beloftes waargemaakt? Pas bij nieuwe verkiezingen kunt u uw huidige partij straffen of belonen voor het gevoerde beleid.

AEX-parlement

Hoe zit dat met beleggen? Er zijn opvallende parallellen, maar ook grote verschillen met het verkiezingscircus. U zou de AEX kunnen zien als de Tweede Kamer van de Nederlandse beleggingswereld. In deze Kamer zijn liefst 25 fracties opgenomen.

Net als in het echte parlement zijn er grote partijen, zoals Unilever en Royal Dutch Shell en kleinere spelers, waaronder Galapagos en SBM Offshore. De laatste twee maken gezamenlijk nauwelijks 1% van het AEX-parlement uit, terwijl de twee grootmachten 29% van de AEX-zetels bezitten.

Het speelveld in de AEX is gefragmenteerd, maar dit komt mede door het maximaal toegestane (start)gewicht van 15% dat geldt voor de in de AEX opgenomen aandelen. Voor een meerderheid binnen de AEX moeten zich, naast Unilever en RDS, drie fondsen voegen:

• ING (10%)
• ASML (8%)
• Ahold (7%)

Gespreide coalitie

Deze vijf aandelen maken gezamenlijk meer dan 50% van het AEX-parlement uit. Dat geeft dan tegelijk een mooi gespreide coalitie voor een individuele beleggingsportefeuille, waarbij verschillende sectoren vertegenwoordigd zijn.

Dat is precies anders dan in de politiek, waarbij partijen samenwerken die juist zoveel mogelijk op elkaar lijken. Maar misschien zou betere spreiding ook wel in de politiek werken. De huidige coalitie van de twee tegenpolen, VVD en PvdA, heeft voor het eerst in jaren de volledige rit uitgezeten.

Ook in de politiek betekent spreiding wellicht minder risico…

Stilte voor de storm

Volatiliteit is een begrip dat zowel politiek als financieel van belang is. Er zijn veel onzekerheden in de economie en de verwachting was dat aandelen daardoor zeer volatiel zouden zijn. We zien echter op dit moment juist een ongekend lage beweeglijkheid in de koersen. De stilte voor de storm?

Die kortetermijnstabiliteit zien we ook in de politiek. Ondanks alle onrust in de wereld, zijn we in de dagelijkse opiniepeilingen weinig verschuivingen. Maar over de periode van vier jaar zijn er natuurlijk wel grote veranderingen, zoals de uitslag vanavond zal laten zien.

Zowel AEX als de Tweede Kamer zijn doorgangshuizen. Versatel en UPC, ooit veelbelovende spelers, zijn verdwenen. Maar ASML is nu een belangrijk aandeel in de AEX. De Tweede Kamer kende ooit grote, maar nu in de vergetelheid geraakte fracties als AOV en Boerenpartij.

Fusies en overnames

Aan de andere kant zien we een relatieve nieuwkomer als de PVV, die nu furore maakt. Een andere gelijkenis tussen politiek en beurs is het aantal fusies. ChristenUnie (GPV/RPF) en GroenLinks (CPN, PPR, PSP, EVP) zijn daar voordbeelden van.

ABN Amro en Unilever bijvoorbeeld zijn bedrijven die ook via fusies (en ontmanteling) staan waar ze nu staan.

Een treffende overeenkomst met de politiek is natuurlijk dat ook veel aandelen de beloftes niet waarmaken. En, zoals we dat ook van politici kennen, is daar dan altijd weer een verklaring voor. Bijvoorbeeld tegenzittende marktomstandigheden.

Analisten, commentatoren en adviseurs

Maar, en dat is weer geheel anders dan in de politiek, beleggers kunnen dagelijks hun mening over de verschillende aandelen geven. Zodra de prestatie van een aandeel niet aan de verwachtingen voldoet, wordt die afgestraft, zoals dat heet. Er is echter hier weer een groot verschil met de politiek.

Als beleggers een aandeel afstraffen, treffen zij zich daarmee in eerste instantie zelf met een groot verlies door de afwaardering van de koers. Politiek is in sommige opzichten echt helemaal vergelijkbaar met beleggen, bijvoorbeeld als het gaat om de grote hoeveelheid analisten, commentatoren en adviseurs.

Kijk eens naar fundamentele aandelenvorsers die met hun uitgebreide analyses schatten wat een aandeel in de toekomst waard zou moeten zijn. Velen geloven niet in die fundamentele prognoses en begeven zich in de wonderlijke wereld van de lijntjes, pijltjes, rondjes en kruisjes om de toekomstige koersontwikkeling te voorspellen.

De opiniepeilers in de politiek zijn de analisten van de financiële wereld. Zij proberen ieder op een eigen manier de zetelverdeling bij de komende verkiezingen te voorspellen. De peilingen krijgen bijna meer aandacht dan de inhoudelijke opvattingen.

Opvallende overeenkomst tussen opiniepeilers en analisten: ze hebben het bijna drukker met de uitleg waarom de uitslag anders is geworden dan de eerdere verwachtingen.

Suboptimale resultaten

Dan kom ik bij een moeilijke vergelijking tussen de beleggingsmarkt en de verkiezingsmarkt. In de beleggingswereld is het min of meer bewezen dat stockpicking geen toegevoegde waarde heeft. Ondanks alle research lukt het gemiddeld niet om de beste van de beschikbare aandelen te selecteren.

In het algemeen komt er een gemiddeld rendement uit al die keuzes, waarbij per saldo de index zelfs nog iets beter presteert. Hoe moet dat met verkiezingen, het ultieme democratische proces?

Bij verkiezingen is er sprake van politieke stockpicking, waarin we de juiste partijkeuze moeten maken, omdat we er vier jaar aan vast zitten. Maar indien, net als in de financiële wereld, wij gemiddeld niet in staat zijn tot goede keuzes te komen, leidt ons kiesstelsel mogelijk tot suboptimale resultaten.

Mandje van drie

Misschien dat de politiek een voorbeeld kan nemen aan het sterk in populariteit toenemende indexbeleggen. In plaats van op één partij te stemmen, kiezen we er per persoon een mandje van drie. Ik ben er van overtuigd dat er dan een betere afspiegeling ontstaat van de echte wil van de kiezer.

De kans dat u (achteraf) op de verkeerde partij heeft gestemd, is met een dergelijk systeem een stuk kleiner. Op deze manier wordt het strategische stemmen, waarbij niet de politieke voorkeur maar de vraag wie de grootste wordt bepalend is, gemarginaliseerd.

Tot slot zal het ook gemakkelijker worden om coalities te vormen. Vandaag moet u het echter nog doen met een stem op één van de vele partijen. Wees er zuinig op. Ik wens u veel succes met het maken van de voor u juiste keuze!