Ontvang nu dagelijks onze kooptips!

word abonnee
IEX 25 jaar desktop iconMarkt Monitor

Eurocrisis: alweer?

Eurocrisis: alweer?

Het wordt een spannend jaar voor de Europese Unie. Alweer? Ja alweer!

Voor de zoveelste keer zijn er twijfels over de houdbaarheid van de Griekse schuld. Er zijn verkiezingen in Duitsland, Frankrijk en natuurlijk Nederland, waarvan de uitslagen grote gevolgen kunnen hebben voor het voortbestaan van de Unie en zijn eenheidsmunt.

En dan is er het bankenprobleem in Italië. Hoeveel schuld op slechte leningen moet er nog worden afgeschreven om ook de Italiaanse overheidsschuld als junk te moeten aanmerken? Het is een treurig beeld. Van het ooit zo idealistische europroject met zijn fraaie doelstellingen is weinig over.

Culturele verschillen

Ik was een groot voorstander van de introductie van de euro. De gezamenlijke munt moest ervoor zorgen dat de Europese economieën naar elkaar zouden toegroeien.

Eeuwige (financieel-economische) probleemlanden als Spanje en Italië zouden gedwongen worden hun economie aan te passen aan de efficiëntere van noordelijke lidstaten als Duitsland en Nederland. In de praktijk blijkt dit mechanisme maar deels op te gaan.

In de zuidelijke lidstaten hebben zeker aanpassingen plaatsgevonden, maar niet op een zodanige schaal dat de economieën gelijkwaardig werden aan die van de noordelijke landen. Maar nog belangrijker, de noodzakelijke aanpassingen gaan deels in tegen de wil van de bevolking aldaar.

Een belangrijk deel van de economische verschillen tussen Europese landen is kennelijk cultureel bepaald. Het is vanuit dat gezichtsveld begrijpelijk dat een groot deel van de bevolking weinig voelt voor de vereiste aanpassingen.

Devaluatiebeleid

In het verleden konden deze landen zich een economische achterstandspositie permitteren, omdat ze beschikten over een machtig aanpassingswapen: de eigen munt. Devaluatie van de lire, peseta en drachme werd een vast onderdeel van het economisch beleid van deze landen.

In feite betekende dit een politiek met een prijskaartje voor zowel de inwoners van de groep Italië en Spanje, maar ook voor die van Nederland, Duitsland en andere economische goed ontwikkelde landen.

Inwoners van de zuidelijke landen betaalden het devaluatiebeleid onder andere in de vorm van prijsstijgingen en hoge rentes op de staatsschuld, terwijl de noordelijke landen hun investeringen in efficiëntere bedrijven deels verloren zagen gaan door de eigen dure munt.

Toenemende spanning

Het gezamenlijke prijskaartje voor zowel zuid als noord Europa was een per saldo lagere economische groei. Het idee van de eenheidsmunt was daarom zo slecht nog niet, maar de praktijk blijkt anders uit te pakken. In plaats van naar elkaar toe te groeien, neemt de spanning onder de bevolking én tussen de EU-landen toe.

Mijn grote enthousiaste voor de eenheidsmunt is daarom aanzienlijk getemperd en ik vraag mij af of een terugkeer naar de nationale munten en een terugkeer naar Europese samenwerking in plaats van samensmelting, misschien beter is.

Nu kun je eindeloos discussiëren over de effecten van een desintegrerende of juist nog verder naar elkaar toegroeiende Europese Unie, maar Rabobank heeft de zaken al op een rijtje gezet.

Verdieping of twee snelheden

De conclusie van het diepgaande onderzoek, niet van alle Rabobank-medewerkers is het moreel zo laag, is dat een EU van twee snelheden of een verdere verdieping van de EU de (economisch) beste scenario’s zijn. Ik laat die conclusie voor de rekening van de bankeconomen. Het biedt veel stof tot discussie.

Zo stellen de Rabo-economen dat de dekkingsgraden fors stijgen bij verdere verdieping van de EU. Een dergelijke conclusie kan natuurlijk alleen maar als je als gevolg van die intensieve samenwerking een (veel) hogere economische groei veronderstelt.

Maar goed, opvallend vond ik dat op een belangrijk aspect het rapport geen antwoord kon geven. Het betreft de vraag wat er gebeurt met in euro luidende contracten als een land uit de euro stapt. Volgens het rapport is dat onduidelijk.

Eurocontracten?

Mocht bijvoorbeeld Griekenland uit de euro stappen, dan zal het de schuld het liefst met waarschijnlijk sterk gedevalueerde drachmes terugbetalen. Obligatiehouders eisen juist terugbetaling in de valuta waarin het contract luidt. Ik begrijp niet waarom de Rabo-economen dit een punt van discussie vinden.

Ik ben geen jurist, maar het kan toch niet anders dan dat het contract in euro blijft luiden, ongeacht of een land de eurozone verlaat. Een bedrijfslening in dollars verandert toch ook niet zomaar in een andere valuta als de betreffende onderneming het hoofdkwartier verplaatst naar een ander valutagebied.

Als we aannemen dat de contracten gewoon in euro blijven luiden, is het interessant na te gaan wat de gevolgen zijn voor de aandelenmarkten, na een eventueel uitreden van lidstaten of zelfs het opbreken van de eurozone.

Of, zoals één van de scenario’s aangeeft, het valutagebied uiteenvalt en een kerneuro voor de noordelijke lidstaten overblijft. In een dergelijke situatie denk ik dat de aandelenmarkten in Duitsland, Nederland en andere kernlanden een grote neerwaartse tik zullen krijgen.

Brexit-effect

In dat opzicht klopt de stelling dat de noordelijke lidstaten, zeker ook het bedrijfsleven, profiteren van de relatief zwakke euro. Die zwakte is met de kerneuro voorbij en dat zullen beleggers vertalen in lagere aandelenkoersen. Hoe zit het met de aandelenkoersen in de zuidelijke, afgescheiden lidstaten?

In de lokale valuta zullen de bedrijven in deze landen een veel betere koersprestatie laten zien, mede vanwege de betere exportpositie. In principe zal hetzelfde effect optreden als we zagen bij de Brexit.

De Britse aandelenmarkt presteerde sinds het Britse nee beter (+19%) dan de euromarkten (+9%), maar het Britse pond zakte ver weg tegenover de euro.

Kater of uitstekend resultaat?

Hoe kunt u inspelen op een dergelijk scenario? Een shortpositie op bijvoorbeeld de DAX of de AEX, in combinatie met een longpositie op euro ten opzichte van de dollar zou in deze situatie een uitstekend resultaat opleveren.

Dat kan via opties (puts aandelen, calls euro-dollar), maar ook met behulp van gestructureerde producten (bonuscertificaten). Maar let op met dit soort uitgesproken posities. Als de correlaties anders uitpakken, of het hele scenario van het opbreken van de euro niet uitkomt, kan de financiële kater groot zijn.


Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en oprichter/beheerder van het Bufferfund. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.

Meld u aan voor de dagelijkse Beursupdate

Dagelijks een update van het laatste beursnieuws en beleggingskansen in uw mailbox!

 
Marcel Tak

Auteur:

Marcel Tak is dé special product-specialist van IEX en IEXProfs, maar schrijft ook graag over rente, obligatiemarkt en toezicht als hij zich daartoe geroepen voelt. "De financiële sector is in belangrijke mate bezig met het verplaatsen van lucht. De werkelijke toegevoegd waarde is beperkt. In mijn columns wil ik r...

Recente artikelen van Marcel Tak

  1. Van pindakaas tot bitcoin
  2. AFM: Meer verbiedend dan bindend
  3. Turbo: hoge hefboom in de ban?

Reacties

30 Posts
Pagina: 1 2 »» | Laatste | Omlaag ↓
  1. [verwijderd] 15 februari 2017 10:49
    Staatsobligaties zijn geen bedrijfsobligaties, en als de Grieken unilateraal hun schulden willen omzetten hebben ze alleen last van hun eigen hooggerechtshof. Daarnaast hebben ze nog een troef: ze dreigen failliet te gaan, en bieden aan om te betalen in drachmes. Klaar.
    Dat dreigement (minus het aanbod om terug te betalen) is ook wat ons nu dwingt om gigantische bedragen die kant op te schuiven; doen we dat niet, dan is heeft dat failliet een groot effect op de politieke opinie, en zou men de EU wel eens als gefaald kunnen gaan zien.

    Van de andere kant, de wall of worry staat, dus de koersen kunnen omhoog. Oom Mario, helpt u nog even mee?
  2. [verwijderd] 15 februari 2017 13:27
    De eerste rat heeft al aangekondigd het zinkende schip te verlaten:

    Juncker houdt het bij 1 termijn.

    Aangezien hij de lopende termijn afmaakt (tot 2019), zal de echte implosie nog wel even op zich laten wachten.

    We kunnen bij de komende verkiezingen natuurlijk wel proberen onze shorts eerder te laten renderen...

  3. info_124 15 februari 2017 13:34
    Niet het plan "Euro" is gefaald, doch de nakoming daarvan door de verschillende lidstaten. Net als een gezin met allemaal een bankpas van dezelfde bankrekening en geen sancties als één of meerdere leden zich niets aantrekken van de afspraken. Helaas, niets anders over dan een Neuro en een Zeuro, waarbij de uitgeleende gelden in Zeuro's terug zullen komen en de concurrentiekracht van de Neuro-landen door een forse opwaardering van hun valuta heel sterke nadelen zullen ondervinden.
  4. Huppeldepepup 15 februari 2017 13:45
    In 1694 werd de eerste gulden geslagen. O.a. door de verschillen in kredietwaardigheid tussen de verschillende steden en provincies, bleven ook provincie- en stadsmunten in gebruik. Pas 150 jaar later (1848) verdween de laatste provinciemunt en werd de gulden het enige betaalmiddel. In elk Europees land speelde zich ongeveer hetzelfde scenario af.
    Met de euro zijn we nu 15 jaar in de weer. Misschien moeten we niet teveel naar het hier en nu kijken, maar het lef hebben om wat verder dan een termijn van een paar jaar vooruit te kijken. Het blikveld beperken tot een paar jaar achter- en vooruit levert stilstand op. De grote veranderingen in de wereld zijn ontstaan uit de visie van mensen die tientallen jaren probeerden vooruit te kijken en zich ook onvoorstelbare dingen probeerden voor te stellen.
  5. JoeSixpack 15 februari 2017 13:59
    quote:

    fred12345 schreef op 15 februari 2017 10:51:

    Dit is een heel deskundig artikel, want de Euro lijkt inderdaad niet houdbaar.

    Maar ik ben onlangs short gegaan op de AEX (gebaseerd op het technisch
    advies van Bas) en dat heeft me veel geld gekost; waardoor ik de aanbevolen strategie (nog) niet ga opvolgen.
    Eens. Hoeft ook niet vandaag maar ergens richting half/eind april vlak voor Fransche verkiezingen. Tegen die tijd is AEX 10% gecorrigeerd.
  6. forum rang 4 theo1 15 februari 2017 14:03
    Het was vanaf het begin een probleem dat de veronderstelling was dat iedereen "als Duitsland" zou worden. Duitsland is een exportmachine. Het hele Duitse systeem draait om export. Aangezien de wereld een gesloten systeem is, is het onmogelijk om allemaal een exportmachine te worden. Iemand moet de spullen kopen. Een handelsoverschot hier is een handelstekort daar. Het Duitse model is dus niet onbeperkt te copiëren. Het is zelfs maar heel beperkt te copiëren.

    Veel Zuid-Europese landen hebben ook zo hun verleden. Spanje, Portugal en Griekenland waren tot diep in de jaren '70 geïsoleerde dictaturen. Amper handel en echte serieuze armoede. Het soort armoede die een verwende Hollander zich amper kan voorstellen. Italië heeft zijn corruptie- en mafiaproblemen en een politiek die tot de val van het Andreotti-Craxi-systeem niks voor elkaar kreeg. Frankrijk had nog tot 1962 een akelig dure oorlog in Algerije met bijbehorend terrorisme en achteraf alle problemen van massale immigratie van berooide Franse kolonisten en Algerijnen die het nieuwe regime niet zagen zitten. Als deze landen dan eindelijk iets van welvaart en verzorgingsstaat hebben, is het wreed om het ze direct weer af te pakken, omdat het in Noord-Europa alweer uit de mode is. Geen wonder dat ze daar niet blij mee zijn. Er zijn grenzen aan wat je mag verwachten. Wat dat betreft kwam de euro een generatie te vroeg.

    Het betreft de vraag wat er gebeurt met in euro luidende contracten als een land uit de euro stapt.

    Het zal niet veel uitmaken. Als de contracten in euro blijven luiden, volgt een grote sanering omdat ze dat domweg niet kunnen betalen. En anders worden de schulden omgezet naar eigen valuta (onder dreiging van bankroet) en dan worden ze dmv een devaluatie nog steeds gesaneerd. Die schulden zijn niet betaalbaar. Linksom of rechtsom worden ze vroeg of laat gesaneerd. Als je dat gewoon accepteert, kan je verder. Zolang je dat niet doet, blijft het maar dooretteren.

    Hoe kunt u inspelen op een dergelijk scenario?

    Ik zou daar niet op inspelen. In EU verband gaat alles in extreme slow-motion. Dingen die je van verre ziet aankomen, blijven nog jaren of decennia dooretteren voordat er eindelijk eens iets van beweging in komt. EU politici zijn in één ding heel goed: tijd winnen. Steeds weer het blikje een eind vooruit trappen in de hoop dat het vanzelf verdwijnt. Intussen ben je maar je opties aan het doorrollen terwijl er niks gebeurt. Dàt de euro ooit uit elkaar valt is m.i. een gegeven, maar wanneer dat gebeurt is de grote vraag. Vast een zeker veel later dan je voor mogelijk houdt.

    Volgens mij moet de euro geofferd worden om nog iets van een EU te redden. Maar het zal nog lang duren totdat dat besef echt doordringt in Brussel. Misschien wel té lang.

    Aan de andere kant kan het ook ineens zover zijn. Als Le Pen president van Frankrijk wordt, en dat wordt steeds denkbaarder, kan het snel over zijn. Een Frexit is game over. Als Brussel kan kiezen tussen het licht uitdoen en Le Pen geven wat ze wil hebben, blijft er hoe dan ook weinig van over. De EU kan ook als praatorgaan zonder relevantie blijven bestaan. Of in sterk uitgeklede vorm blijven functioneren (soort van).
  7. forum rang 4 theo1 15 februari 2017 14:07
    @Huppeldepup: als in 1694 alle regionale munten rücksichtlos waren afgeschaft en iedereen keihard was gedwongen alleen de nieuwe gulden te gebruiken, was het helemaal niks geworden met die gulden. De gulden kon eenheidsmunt worden dankzij een overgangsperiode van 150 jaar waarbij de gulden en regionale munten naast elkaar bestonden. Als zoiets ook bij de euro gedaan was, zou die over 150 jaar misschien ook goed kunnen functioneren. Maar de euro is ineens als big bang geïntroduceerd in een omgeving die daar nog lang niet klaar voor was. Met het te voorspellen gevolg.
  8. [verwijderd] 15 februari 2017 15:09
    Beste Marcel. Ik ben een Spanje kenner . Daar zijn aanpassingen gedaan, waarschijnlijk net als in Griekenland, maar die aanpassingen zorgen voor wen neergaande spiraal. In Spanje heeft studeren en werken nauwelijks invloed op de kans op een beter bestaan. Het gaat in Spanje niet om financiële aanpassingen, maar decentraliserende aanpassingen. Meer macht en bevoegdheden bij de kleinere overheid. Het iperalitische centraal geleide land krijgt hierdoor niets maar dan ook niets voor elkaar, behalve dat de arbeidsmoraal lager is dan ooit. Lonen korten en verder niets doen(hetgeen gebeurt in Griekenland en Spanje) leidt tot sociale desintegratie en un arbeidsmoraal om te huilen. Ze werken beat hard, maar zonder management en zonder dat er ooit verbetering komt in hun situatie. Daardoor gaat het steeds en steeds slechter. Spanje moet zowat alles nog gaan privatiseren, werkgevers aansprakelijk stellen voor ziekte (zoals in NL), beter controlesystemen, arbeidseducatie, teamwork bereiken. In Spanje heeft niemand meer ambities omdat alle poorten tot persoonlijke groei op slot zitten. Het is helemaal geen financieel probleem, maar een probleem van inzicht en opleiding. Rajoy is veruit de domste president van de wereld om maar even een voorbeeld te noemen. Een economische nul.
  9. gyronando 15 februari 2017 15:21
    quote:

    theo1 schreef op 15 februari 2017 14:07:

    @Huppeldepup: als in 1694 alle regionale munten rücksichtlos waren afgeschaft en iedereen keihard was gedwongen alleen de nieuwe gulden te gebruiken, was het helemaal niks geworden met die gulden. De gulden kon eenheidsmunt worden dankzij een overgangsperiode van 150 jaar waarbij de gulden en regionale munten naast elkaar bestonden. Als zoiets ook bij de euro gedaan was, zou die over 150 jaar misschien ook goed kunnen functioneren. Maar de euro is ineens als big bang geïntroduceerd in een omgeving die daar nog lang niet klaar voor was. Met het te voorspellen gevolg.
    Zo steekt het verhaal in elkaar, onze bestuurders begrijpen hier niets van
  10. [verwijderd] 15 februari 2017 15:49
    @theo1.
    Ik vraag me af welk land corrupter is Spanje of Italië. Spanje is verre van een democratie. Er wordt wel gestemd maar corrupte politici blijven aan de macht en worden niet eens veroordeeld (Catalonië, Pujol en bijna 50% van alle PP politici hebben gemengde belangen. Scheiding tussen uitvoerende macht en rechterlijke macht is ook in Spanje een Utopie. Het blijkt in praktijk gewoon een macht te zijn. Daarnaast heeft het volk nog steeds veel angst om in opstand te komen. Het proces over het niet gehouden referendum over de onafhankelijkheid van Catalonië is een groot theater zonder het doel problemen op te lossen, maar vnl om ieders hachje te redden. De mafia in Italië is nog een target voor politici, maar als je eigen politici de mafia zijn wat dan?
  11. Huppeldepepup 15 februari 2017 16:12
    quote:

    theo1 schreef op 15 februari 2017 14:07:

    @Huppeldepup: als in 1694 alle regionale munten rücksichtlos waren afgeschaft en iedereen keihard was gedwongen alleen de nieuwe gulden te gebruiken, was het helemaal niks geworden met die gulden. De gulden kon eenheidsmunt worden dankzij een overgangsperiode van 150 jaar waarbij de gulden en regionale munten naast elkaar bestonden. Als zoiets ook bij de euro gedaan was, zou die over 150 jaar misschien ook goed kunnen functioneren. Maar de euro is ineens als big bang geïntroduceerd in een omgeving die daar nog lang niet klaar voor was. Met het te voorspellen gevolg.
    Goed punt. Kan nog aanvoeren dat de girale euro er al eerder was en er dus wel degelijk een periode was dat de munten naast elkaar bestonden. Ook is 10-15 jaar nu wel wat anders dan 150 jaar toen (de ontwikkelingen gaan steeds sneller). Maar je hebt zeker een punt.
    Toch vraag ik me af of er een weg terug is. Ja, er zijn dus fouten gemaakt bij de invoering en misschien is het wel te hard gegaan en misschien nemen er wel landen deel, waarvan je je kunt afvragen of dat wel slim is. Terug kan volgens mij niet meer. Er is geen internationaal opererend bedrijf te vinden dat weer naar meerdere valuta terug wilt.
    Je kunt ook niet besluiten dat we bij nader inzien de stoommachine en het vliegtuig toch maar niet uitvinden. Ben bang dat je overgeven aan "vroeger was alles beter" dus daar moeten we maar naar terug, niet gaat helpen.
    Lastig allemaal.
  12. [verwijderd] 15 februari 2017 16:14
    Samenvattend, denk ik dat GB er goed aan heeft gedaan de handdoek in de ring te gooien. Ik kan met vrij grote zekerheid zeggen, dat Spanje de eerst komende 10 jaar en waarschijnlijk nooit aan zal aanhaken. Griekenland idem dito. Het zou dus beter zijn om dat vroeg te beseffen en de schade te gaan opmaken voordat die te groot is geworden. Nexit en Frexit is echt noodzakelijk als we nog iets willen redden. Het europese project is morsdood.
  13. forum rang 4 theo1 15 februari 2017 16:32
    @huppeldepup:

    De periode met de girale euro was geen overgangsperiode. Het enige dat toen nog niet geregeld was, was dat de munten er nog niet overal hetzelfde uitzagen. Op het moment dat de girale euro er was, was er geen gulden meer. Alleen eurobiljetten en munten die er uitzagen als guldens. Er was geen onafhankelijk rentebeleid meer en geen vrije koersvorming. Dus geen afzonderlijke munt.

    Terug kan natuurlijk altijd. Als je een euro kan invoeren, kan je die ook weer afschaffen. Dat zal natuurlijk niet gratis zijn. Misschien wel heel duur. Maar het kan natuurlijk wel degelijk.
  14. forum rang 4 theo1 15 februari 2017 16:38
    @dom dom:
    Zo goed ben ik niet thuis in Spanje. Je merkt daar wel dat politieke partijen net als in Griekenland een soort van familiebedrijven zijn waar steeds weer dezelfde namen boven komen. En ook de regering van Felipe Gonzalez is aan corruptieschandalen ten onder gegaan. Wat dat betreft kunnen PSOE en PP elkaar niks verwijten. En er lijkt in Spanje ook nog altijd veel oud zeer uit de dictatuur te spelen.
  15. [verwijderd] 15 februari 2017 19:05
    Het lijkt wel of iedereen hier weet wat er zonder de euro gaat gebeuren. Knap hoor. Nederland doet het momenteel helemaal niet slecht. Zou dit alleen ook zo zijn? Engeland is nog niet uit de EU dus de gevolgen zijn er nog niet. Ik zeg niet dat de EU goed is of slecht zeg enkel dat ik het niet weet. Na de dotcom crisis riep iedereen ook dat het internet een grote bubbel lucht was. Dat is het misschien ook wel maar tegenwoordig een hele waardevolle en dure succesvolle bubbel lucht. Kortom Rome is ook niet in een dag gebouwd.
    Tegenwoordig moet alles gisteren klaar zijn......
30 Posts
Pagina: 1 2 »» | Laatste |Omhoog ↑

Meedoen aan de discussie?

Word nu gratis lid of log in met je emailadres en wachtwoord.