Regulering van de energiemarkt

Toen ik ooit als professioneel optiehandelaar op de optiebeurs begon te werken (als marketmaker in 1995) was wetgeving inzake marktmanipulatie en handel met voorwetenschap niet of nauwelijks voor handen. Als het al was ingebed dan was van enig toezicht weinig te merken.

Vandaag de dag zijn deze zaken drastisch veranderd. De financiële markten in de Europese Unie zijn op het gebied van marktmisbruik onder meer gereguleerd middels de zogeheten Market Abuse Regulation (kortweg: MAR). Dit verbiedt de handel met voorwetenschap en marktmanipulatie in financiële instrumenten.

De energiemarkten in de Europes Unie kennen soortgelijke wet-en regelgeving: de Regulation on Energy Market Integrity and Transparency (REMIT). Dezelfde verboden zijn ook hierdoor van kracht voor de Europese elektriciteits- en gasmarkten, namelijk het verbod op marktmanipulatie en op handel met voorwetenschap.

Overlap

Ook de energiemarkten verdienen immers een werking die niet wordt gehinderd door onetische handelingen, of onoorbaar gedrag. De kwaliteit van de prijsvorming is immers van groot belang.

Niet slechts voor professionals, maar ook voor huishoudens die steeds vaker worden afgerekend middels referenties (indices) die tot stand komen op de groothandelsmarkt. Overigens is het best een uitdaging om één en ander goed voor de bril te krijgen.

Immers, de handel in termijncontracten inzake gas en elektra verhandeld op een beurs (futures contracts) vallen onder het regime MAR, terwijl dat bij spottransacties (doorgaans) REMIT zal zijn.

• MAR richt zich op financiële instrumenten: derivaten met als onderliggende waarde aandelen en valutawisselkoersen, maar ook commodities, zoals olie en steenkool, als ook metalen en agrarische producten.
  
  
• REMIT echter is specifiek ontworpen om een kader te bieden voor de speciale aard van de gas- en elektriciteitsmarkten en -producten.

Speciale regelgeving nodig

De gas-en electriciteitsproducten worden ook door huishoudens geconsumeerd. Dat verhoogt de attentie vanuit beleidsmakers en toezichthouders. Daarnaast kenmerkt de commoditymarkt zich door haar fysieke aard.

En gas en elektriciteit in het bijzonder wijken af van alle andere commodities in die zin dat consumptie doorlopend plaatsvindt, waardoor de producten in de markt ook zodanig zijn geconstrueerd dat dergelijke contracten een leveringsperiode kennen in plaats van van een leveringsmoment.

En zo zijn er nog meer redenen om een speciaal regelgevend pakket te kennen, om aan desbetreffende karakteristieken vorm te geven.

Gelijk speelveld

Energiebedrijven (of andersoortige spelers) die moeten voldoen aan REMIT worden geacht inzicht te geven in de beschikbaarheid van hun productiemiddelen. Transparantie draagt in de basis immers bij aan een gelijk speelveld voor alle marktpartijen.

Het doel van dergelijke regulering is het omhoog brengen van de kwaliteit van de prijsvorming. Transparantie is een ander sleutelwoord in deze. Vanwege de fysieke aard van de energiebusiness moeten marktpartijen de beschikbaarheid van (productie)capaciteit publiceren.

Kijkt u maar eens op een willekeurige website van een energiebedrijf. Iedere zoekmachine zal raad weten met de combinatie van REMIT, availability en de naam van het elektriciteitsbedrijf, en u naar de juiste omgeving leiden. Ik denk bijvoorbeeld aan:

• Delta 
• Nuon-Vattenfall 
• Eneco 
• Essent-RWE

Hier kunt u zien welke centrales er zijn, welke beschikbaar zijn en welke brandstof ze gebruiken, hoe groot hun vermogens is en wanneer onderhoud is gepland. Zo ontstaat een level playing field, waardoor iedere marktpartij gelijktijdig toegang heeft tot relevante informatie.

Ingewikkelde rapportage

Naast deze fundamentele data zijn natuurlijk ook transactionele data van belang. Immers om te zien of er sprake is van marktmisbruik is ook informatie benodigd inzake transacties en orders die op de markt verschijnen.

De wet- en regelgeving (REMIT) vereist daarom tevens dat energiebedrijven hun transacties moeten rapporteren aan het Europees orgaan dat het toezicht op de energiemarkten coördineert. Op die wijze verkrijgt de Europese toezichthouder ACER namelijk bewijs voor eventueel marktmisbruik.

Om aan deze rapportageverplichting te voldoen moeten bedrijven allerhande processen organiseren. Dit betreft gigantische projecten, met een stevige IT-component, hetgeen doorgaans leidt tot significante kosten.

De particulier mag blij zijn dat hij niet zoveel handelingen hoeft te verrichten als de professionele partijen. Echter de financiële last die belasten energiebedrijven natuurlijk door aan haar klanten. En zo komt de rekening uiteindelijk toch bij de huishoudens en andere eindgebruikers te liggen.