Vergeet het verleden...

op donderdag 15 december 2016

Rendementen uit het verleden bepalen voor een groot deel onze beslissing voor de toekomst. Dit is een van de belangrijkste lessen uit recent behavioral finance-onderzoek. Het is goed om rekening te houden met deze extrapolatie bias, want die kan uiteindelijk gevolgen voor u hebben.

Uit psychologisch onderzoek blijkt dat we beslissingen vaak nemen op basis van interactie tussen twee systemen in de hersenen; ons intuïtieve brein en ons cognitieve, reflectieve brein.

Het eerste hersensysteem, door psychologen ook wel Systeem 1 genoemd, heeft de meeste invloed en is eigenlijk voortdurend (vaak onbewust) actief. Ofwel: bij het nemen van beslissingen gebruiken we altijd onze intuïtie. In het geval van beleggingsbeslissingen leidt dit tot een aantal voorspelbare fouten, of gedragsvalkuilen.

De extrapolatie bias

Één van de meest bekende en invloedrijke gedragsvalkuilen is de extrapolatie bias: de neiging om recente trends te sterk door te trekken. Neem bijvoorbeeld de volgende situatie.

Marc is een zeer atletische, aantrekkelijke jonge man, rijdt in een dure sportwagen en heeft een zeer knappe blonde vriendin. Wat lijkt u meer waarschijnlijk?

A) Marc is een voetballer in de Premier League
B) Marc is een verpleger

Psychologisch onderzoek laat zien dat de meeste mensen bij dit soort vragen antwoord A het meest waarschijnlijk vinden. Er zijn echter meer mannelijke verplegers dan voetballers in de Premier League. Waarom hebben mensen dan toch de neiging om voor antwoord A te kiezen?

Meest representatief

Dit komt doordat verwachtingen dikwijls worden gevormd op basis van hoe representatief het antwoord is voor de beschrijving van Marc (en dat is duidelijk een voetballer in de Premier League) in plaats van volgens de wetten van de statistiek.

Een gevolg van het vormen van verwachtingen op basis van representativiteit is dat we de neiging hebben om patronen te herkennen in willekeurige reeksen. Neem bijvoorbeeld tien worpen van een munt. Welk patroon lijkt u waarschijnlijker (schrijf uw antwoord op)?

A) Kop-Munt-Kop-Munt-Munt-Kop-Kop-Munt-Munt-Kop
B) Kop-Kop-Kop-Kop-Kop-Munt-Munt-Munt-Munt-Munt

De meeste mensen vinden patroon A waarschijnlijker dan patroon B (u ook?), terwijl beide patronen in feite even waarschijnlijk zijn. Waarom denken we dan dat dit niet zo is?

Dit komt doordat patroon A representatief lijkt voor willekeurigheid en patroon B juist niet. Immers, hoe kan iets willekeurigs leiden tot een duidelijke tendens in kop- en muntuitkomsten? Volgens representativiteit beoordelen we een patroon als willekeurig als het representatief lijkt voor willekeurigheid.

Neiging tot extrapoleren

Psychologen gaan hiermee nog een stap verder. Uit een studie van Gilovich, Vallone en Tversky (1985) komt naar voren dat mensen de neiging hebben om in een willekeurige reeks een trend te zien. Anders gezegd: we zien snel trends terwijl die er in werkelijkheid niet zijn.

Daarmee hangt samen dat we de neiging hebben om de resultaten over relatief korte, recente periodes te extrapoleren: de extrapolatie bias.

De extrapolatie bias heeft een forse invloed op de beleggingsbeslissingen die mensen nemen. Verwachtingen voor de toekomstige rendementen van beleggingscategorieën (maar ook van aandelen en beleggingsfondsen) zijn vaak een afspiegeling van de rendementen uit het recente verleden.

Gunstiger verwachtingen

Als aandelen het recent bijvoorbeeld goed hebben gedaan, zal dit zich waarschijnlijk vertalen in gunstige verwachtingen voor de toekomstige aandelenrendementen. Bij zwakke recente rendementen geldt het omgekeerde. Dit gedrag komt terug in een groot aantal populaire beleggingsonderzoeken.

In recente metingen van bijvoorbeeld de American Association of Individual Investors US Investor (AAII) Sentiment, nam het aantal optimisten versus pessimisten aanzienlijk toe na de goede rendementen op aandelen van de laatste tijd.

Met andere woorden, beleggers zijn op dit moment positief en dit komt voor een groot deel doordat de verwachtingen zijn gebaseerd op de goede rendementen over de afgelopen maanden.

Rendementen uit het verleden

Kortom, rendementen uit het verleden vormen de beslissingen voor de toekomst. Is dit verstandig? De extrapolatie bias betekent dat we de neiging hebben om trends te volgen. In markten die een duidelijke richting laten zien, is dit meestal gunstig voor portefeuillerendementen.

Mensen vallen echter niet alleen in dit soort markten ten prooi aan de extrapolatie bias, maar ook als de markten geen duidelijke richting hebben. In dit laatste geval kan de extrapolatie bias behoorlijk kostbaar blijken.

Advies: vergeet het verleden

Wees u dus bewust van de extrapolatie bias als u uw beleggingsbeslissingen neemt. Een advies: laat uw beslissing niet te veel leiden door het verleden. Vergeet het verleden – gooi het in de vuilnisbak – en doe alsof we in een neutrale tijd leven. Een gewaarschuwd mens telt voor twee!

Dr. Guido Baltussen is expert in behavioral finance, het gebied dat inzichten uit de psychologie gebruikt om beleggingsbeslissingen te verbeteren en nieuwe beleggingskansen te ontdekken. Momenteel is hij werkzaam bij NN Investment Partners, waar hij zijn behavioral finance-kennis gebruikt om beleggingsstrategieën te ontwerpen.

Baltussen schrijft zijn columns op persoonlijke titel. De informatie in zijn columns is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.

Lees hier de volledige disclaimer van Baltussen.

Meld u aan voor de dagelijkse Beursupdate

Dagelijks een update van het laatste beursnieuws en beleggingskansen in uw mailbox!

Uw emailadres

Ja, ik blijf graag op de hoogte van de speciale acties en aanbiedingen van IEX Media

Auteur: Guido Baltussen

Dr. Guido Baltussen is expert in behavioral finance, het gebied dat inzichten uit de psychologie gebruikt om beleggingsbeslissingen te verbeteren en nieuwe beleggingskansen te ontdekken. Hij is gepromoveerd in de (behavioral) finance, en heeft onderzoek gedaan aan gerenommeerde universiteiten als New York University en de...

Meer over deze auteur

Recente artikelen van Guido Baltussen

mei '17 De valkuil van ranglijsten
jan '17 Hoe we voortborduren op het verleden
dec '16 Vergeet het verleden...

Reacties

Volgen

14 Posts

| Omlaag ↓

Ole In het Berenbos 15 december 2016 11:32
   Ole In het Berenbos

Lid sinds: 28 okt 2010

Laatste bezoek: 26 dec 2024

   Aanbevelingen

Ontvangen: 657

Gegeven: 4238

   Aantal posts: 3.675
Goedemorgen,

Helemaal juist wat betreft extrapoleren.

Echter wat de muntjes betreft zijn er wel een aantal scenario’s te bedenken die anders verlopen dan het random maken van de uitkomst.

Stel je gooit 1 muntje op en je ontvangt ineens 2 muntjes, of je muntje verdwijnt in het niets. Als je daar eens geld mee kon verdienen.

Gr

0
”
Quote Reageren

Niet oké
[verwijderd] 15 december 2016 12:39
   [verwijderd]

Lid sinds: 01 jan 0001

Laatste bezoek: 01 jan 0001

   Aanbevelingen

Ontvangen: 0

Gegeven: 0

   Aantal posts: 0
Interessant stuk.
Het lijkt een beetje op...je herinneringen bewust vergeten...en alleen nog toekomstplannen maken.
Want die toekomstplannen moet je wel ergens op baseren.

Verder mis ik even: zijn de ondervraagden prof beleggers? Of juist niet? Of een mix van profs en niet-profs?
Dat kan de uitkomsten beïnvloeden. Is me niet duidelijk uit het stukje.

:D

0
”
Quote Reageren

Niet oké
[verwijderd] 15 december 2016 13:32
   [verwijderd]

Lid sinds: 01 jan 0001

Laatste bezoek: 01 jan 0001

   Aanbevelingen

Ontvangen: 0

Gegeven: 0

   Aantal posts: 0
Kortom, de belegger stapt altijd te laat in en altijd te laat uit... omdat we gaan kopen als de beurs al goed gepresteerd heeft en verkopen als de klap al gevallen is...
Toch gunstig gewoon duidelijke koersdoelen te zetten, dan trap je iig niet in die laatste kuil :)

0
”
Quote Reageren

Niet oké
[verwijderd] 15 december 2016 13:39
   [verwijderd]

Lid sinds: 01 jan 0001

Laatste bezoek: 01 jan 0001

   Aanbevelingen

Ontvangen: 0

Gegeven: 0

   Aantal posts: 0
goed artikel. Daarom is beleggen een goede ervaring om verwachtingen te leren temperen. Te hoge verwachtingen leidt tot wanhoop was de mening van een bekend filosoof, 19e eeuw, en doet pijn in de portemonnee als opties bv bankroet gaan. Hetzelfde verwachtingspatroon zien we m.i. ook bij economie waarbij men ervan uitgaat dat wat de jaren zestig bood aan economie een trend heeft gezet voor de toekomst.

0
”
Quote Reageren

Niet oké
Heupie van Salland 15 december 2016 13:45
   Heupie van Salland

Lid sinds: 26 nov 2006

Laatste bezoek: 19 dec 2024

   Aanbevelingen

Ontvangen: 264

Gegeven: 1873

   Aantal posts: 500
Helaas is het levensdilemma continu 'achteruit ervaren en vooruit beslissen'. Geen slecht idee om vanuit een neutrale situatie beslissingen te nemen. Zonder voorkennis en geheel authentiek. Helaas kan een beleggers hier niets mee.

0
”
Quote Reageren

Niet oké
DurianCS 15 december 2016 16:20
   DurianCS

Lid sinds: 20 jan 2010

Laatste bezoek: 27 dec 2024

   Aanbevelingen

Ontvangen: 2439

Gegeven: 9492

   Aantal posts: 9.825
Lijkt me geen slechte gok er van uit te gaan dat een verpleger zich geen dure sportwagen kan veroorloven.

0
”
Quote Reageren

Niet oké
[verwijderd] 16 december 2016 00:45
   [verwijderd]

Lid sinds: 01 jan 0001

Laatste bezoek: 01 jan 0001

   Aanbevelingen

Ontvangen: 0

Gegeven: 0

   Aantal posts: 0
Jouw voorbeelden lijken gebaseerd te zijn op de methoden van Critical Thinking waarbij de willekeurig geselecteerde gegevens leiden tot een ongefundamenteerde conclusie.

Het verleden vergeten?
Je bent in mijn ogen beter af om TA met FA te combineren.
Hierdoor verklein je het effect: "Resultaten behaald in het verleden zijn geen garantie voor de toekomst."

Het voorbeeld wat je geeft:

Marc is een zeer atletische, aantrekkelijke jonge man, rijdt in een dure sportwagen en heeft een zeer knappe blonde vriendin. Wat lijkt u meer waarschijnlijk?
A) Marc is een voetballer in de Premier League
B) Marc is een verpleger

Antwoord A heeft een aspect van de gegeven informatie in zich: atletisch, een ander aspect wat verstaan wordt als "hidden premise" --- knappe blonde vriendin; een successvolle voetballer trekt de aandacht van mooie vrouwen omdat die graag in de schijnwerpers staan.
Een andere "hidden premise" is de dure sportwagen: heel veel voetballers kopen dure sportwagens om hun success te showen en mooie vrouwen aan te trekken.

Hierdoor valt antwoord B automatisch af omdat er geen "hidden premises" genoemd zijn die overeen komen met een verpleger.

Een alternatief antwoord is C
C: Marc is niet de echte naam van een 20 jarige drugs dealer.

Drugs dealers staan bekend om het kopen van dure autos, stralen vaak veel zelfvertrouwen uit, in combinatie met een goed gevulde knip heb je een match met de genoemde "hidden premises".

NOTE: Excuses voor de generaliserende opmerkingen m.b.t. mooie vrouwen.

Success iedereen,

Ozzy

0
”
Quote Reageren

Niet oké
[verwijderd] 16 december 2016 11:35
   [verwijderd]

Lid sinds: 01 jan 0001

Laatste bezoek: 01 jan 0001

   Aanbevelingen

Ontvangen: 0

Gegeven: 0

   Aantal posts: 0
1 + 1 = 3 en als je niet schiet, kun je ook niet scoren

0
”
Quote Reageren

Niet oké
scrumple 16 december 2016 11:44
   scrumple

Lid sinds: 18 sep 2006

Laatste bezoek: 17 sep 2024

   Aanbevelingen

Ontvangen: 15

Gegeven: 28

   Aantal posts: 187
"Lijkt me geen slechte gok er van uit te gaan dat een verpleger zich geen dure sportwagen kan veroorloven."

Maar het aantal verplegers met een sportwagen is nog altijd veel groter dan het aantal spelers in de Premier League.

0
”
Quote Reageren

Niet oké
[verwijderd] 16 december 2016 13:23
   [verwijderd]

Lid sinds: 01 jan 0001

Laatste bezoek: 01 jan 0001

   Aanbevelingen

Ontvangen: 0

Gegeven: 0

   Aantal posts: 0
Marc is een zeer atletische, aantrekkelijke jonge man, rijdt in een dure sportwagen en heeft een zeer knappe blonde vriendin. Wat lijkt u meer waarschijnlijk?

A) Marc is een voetballer in de Premier League
B) Marc is een verpleger

Hoeveel verplegers zijn er met een dure sportwagen? 0?
Hoeveel verplegers zijn hetero? niet veel
Hoeveel verplegers kunnen een zeer knappe vriendin krijgen? bijna o
Dit alles samen is kans 0.

Voor een profvoetballer is dit alles wel haalbaar.

En leren van Philips, KPN, Getronics, Baan, Fortis, ABN is niet onverstandig.

Het stukje is misschien wat te snel geschreven, denk ook aan de negatieve dingen uit het verleden zou wel goed op z'n plaats zijn.

0
”
Quote Reageren

Niet oké
[verwijderd] 16 december 2016 14:09
   [verwijderd]

Lid sinds: 01 jan 0001

Laatste bezoek: 01 jan 0001

   Aanbevelingen

Ontvangen: 0

Gegeven: 0

   Aantal posts: 0
@OzzyO: je mist er nog eentje :' Marc is opgeleid als verpleger, die toevallig als voetballer werd ontdekt en nu in de Premier League speelt.'
En zo weet ik er nog wel tien denk ik :D

@hansfl quote

"Hoeveel verplegers zijn er met een dure sportwagen? 0?
Hoeveel verplegers zijn hetero? niet veel
Hoeveel verplegers kunnen een zeer knappe vriendin krijgen? bijna o"

Pardon?????

Ook een cursusje 'vrouwelijk denken' is hier soms op zijn plaats...maar dat is slechts mijn mening en daar zijn alternatieve antwoorden op te geven natuurlijk ;P

:D

0
”
Quote Reageren

Niet oké
Met Effekt 16 december 2016 21:49
   Met Effekt

Lid sinds: 01 jan 2000

Laatste bezoek: 27 dec 2024

   Aanbevelingen

Ontvangen: 135

Gegeven: 53

   Aantal posts: 930
ALs Guido denkt dat de gevorderde belegger zijn beslissingen vooral baseert op het verleden en dan met name rendementen uit het verleden dat heeft hij het over TA. Veel andere beleggers doen aan FA, zij proberen de cijfers [per definitie zijn die inderdaad uit het verleden] te begrijpen en proberen dan in te schatten hoe de cijfers in de toekomst zullen worden. Een trackrecord helpt om de waarschijnlijkheid van die toekomstige gebeurtenissen in te schatten.

Als wij allemaal blind zouden starten zonder verleden dan waren we nu nog steeds allemaal holbewoners. Ik probeer te leren van mijn fouten en van mijn successen Sinds de mens kan schrijven, boekdrukken, telegraferen, communiceren dmv radio/tv/internet/vliegreizen/enz. en leren van het verleden nam de kennis en welvaart enorm toe.

1
”
Quote Reageren

Niet oké
[verwijderd] 16 december 2016 23:25
   [verwijderd]

Lid sinds: 01 jan 0001

Laatste bezoek: 01 jan 0001

   Aanbevelingen

Ontvangen: 0

Gegeven: 0

   Aantal posts: 0
Helemaal mee eens Met Effect. Volkomen onzin om ervaring te negeren.

Hier moet ik toch wat over nadenken.

" Neem bijvoorbeeld tien worpen van een munt. Welk patroon lijkt u waarschijnlijker (schrijf uw antwoord op)?

A) Kop-Munt-Kop-Munt-Munt-Kop-Kop-Munt-Munt-Kop
B) Kop-Kop-Kop-Kop-Kop-Munt-Munt-Munt-Munt-Munt
De meeste mensen vinden patroon A waarschijnlijker dan patroon B (u ook?), terwijl beide patronen in feite even waarschijnlijk zijn"

Als alles even waarschijnlijk is dan voeg ik toe

C) Kop-kop en dat 100 biljoen keer.

Is A) of B) of C) dan nog even waarschijnlijk? Dat overigens nog afgezien van de Gamblers Ruin (te weinig middelen of leven om het spel uit te spelen.

Groet, Jonas

0
”
Quote Reageren

Niet oké
Brokie Even 17 december 2016 10:26
   Brokie Even

Lid sinds: 08 sep 2010

Laatste bezoek: 15 dec 2024

   Aanbevelingen

Ontvangen: 350

Gegeven: 25

   Aantal posts: 6.411
Als beleggers de neiging hebben beslissingen te maken op basis van het verleden, dan is de koers uit het verleden daarmee dus een belangrijke parameter. De praktijk wijst dat ook uit. TA is er voornamelijk op gebaseerd. Je moet je er alleen niet blind op staren.

0
”
Quote Reageren

Niet oké

14 Posts

|Omhoog ↑

Aantal posts per pagina:

Meedoen aan de discussie?

Word nu gratis lid of log in met je emailadres en wachtwoord.