Ontvang nu dagelijks onze kooptips!

word abonnee
IEX 25 jaar desktop iconMarkt Monitor

Duurzaam beleggen is goedkoop

De Vara riep eind vorig jaar via het programma Uitgesproken de pensioenfondsen ter verantwoording. De meeste fondsen beleggen nog steeds in kernwapens. "Schande!", aldus de omroep. De conclusies waren gebaseerd op een rapport van economisch onderzoeksbureau Profundo. In het rapport wordt het beleggingsbeleid geanalyseerd van de pensioenfondsen ten aanzien van bedrijven die nucleaire wapens produceren.

De meeste pensioenfondsen blijken een belegging in een bedrijf dat betrokken is bij kernwapenproductie niet uit te sluiten. Enkele andere fondsen doen dat wel, en hebben de intentie geen aandelen van ondernemingen in portefeuille te nemen die dergelijk wapentuig fabriceren.

Spoorwegpensioenfonds
Daar hoort ook het Spoorwegpensioenfonds toe. Het fonds reageerde op de Vara-uitzending en gaf aan "met de productie van kernwapens niets te maken te willen hebben". Stoere taal, maar een zekere mate van hypocrisie kan het fonds niet ontzegd worden.

Volgens de stand per ultimo 2010 heeft het pensioenfonds namelijk positie in diverse Nederlandse staatsleningen. Niet best, gezien de recente uitspraak van Maxime Verhagen. De minister van Economische Zaken erkende onlangs dat in Nederland (Amerikaanse) kernwapens liggen opgeslagen.

Nog opvallender is dat het Spoorwegpensioenfonds ook Amerikaanse staatsleningen bezit. Daarmee is het fonds dus direct betrokken bij de financiering van de aankoop en productie van kernwapens. Het blijkt niet gemakkelijk om consequent mooi geformuleerde principes na te streven.

Staatsobligaties
Nu is het kennelijk ook niet gebruikelijk om ethische en duurzaamheid criteria voor (staats)obligaties te hanteren. Dat blijkt althans uit een onderzoek van de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO). Het is in dit licht dan ook niet verwonderlijk dat hetzelfde Spoorwegpensioenfonds staatsobligaties van landen als Egypte of Venezuela in portefeuille heeft. Ik zeg niet dat dit niet zou moeten, maar het is zeer de vraag of deze landen aan de mooie duurzaamheid- en ethische principes voldoen.

Ik heb een aantal redenen waarom ik duurzaamheidcriteria met een zekere scepsis bezie. Ten eerste denk ik dat het vaak om een marketinginstrument gaat. Zoals dat bij termen als onafhankelijk, transparantie en de klant centraal zetten doorgaans ook het geval is.

Criteria arbitrair
Ten tweede zijn duurzaamheid- en ethische criteria zeer arbitrair. Dat geldt bijvoorbeeld voor de kernwapens. Vele democratieën hebben besloten deze wapens onderdeel te laten uitmaken van het veiligheidsbeleid. Waarom zou een pensioenfonds zich daaraan onttrekken en vanuit een zogenaamd hoogstaande moraal dit soort beleggingen afwijzen? Natuurlijk zijn er onder de deelnemers van het fonds velen die een dergelijk beleid toejuichen, maar een mogelijk even groot aantal moet niets van een op politieke grondslagen ingegeven beleggingsbeleid hebben.

Dat is dan gelijk mijn derde bezwaar tegen te veel duurzaamheid- en ethische principes in het beleggingsbeleid van een pensioenfonds. Beleggers kunnen niet kiezen bij welk fonds zij zich willen aansluiten. Daar waar er geen keuzemogelijkheden zijn, dient men uitermate voorzichtig met dit soort afgeleide criteria om te gegaan. Het spreekt voor zich dat elke individuele belegger natuurlijk wel voor zichzelf moet en kan uitmaken welke aandelen en/of obligaties passend zijn.

Een laatste argument waarom pensioenfondsen zo min mogelijk posities op basis van duurzaamheid moeten uitsluiten, is dat zij zich daarmee directe invloed ontzeggen. Bedrijven die volgens duurzaamheidcriteria zwak presteren op het gebied van bijvoorbeeld milieu, maatschappelijk of sociaal gedrag, kunnen rechtstreeks daarop worden aangesproken via de aandeelhoudersvergadering. Deze activistische aanpak is een effectievere manier om tot gewenste verandering te komen dan met de rug naar de moreel besmette ondernemingen toe te staan.

Universele waarden
Moet in alle gevallen het duurzaamheidcriterium maar links worden gelaten? Nee, als het gaat om universele waarden, zoals kinderarbeid en onaanvaardbare milieuvervuiling, zoals ook vastgelegd in UN-handvesten, is het uitsluitingbeginsel wel degelijk een goede zaak. Maar het toepassen door pensioenfondsen van zelf ontwikkelde criteria met betrekking tot duurzaamheid, op basis van eigen superieur geachte standaarden, is nogal goedkoop en in ieder geval onwenselijk.


Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en oprichter/beheerder van het Bufferfund. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.

Meld u aan voor de dagelijkse Beursupdate

Dagelijks een update van het laatste beursnieuws en beleggingskansen in uw mailbox!

 
Marcel Tak

Auteur:

Marcel Tak is dé special product-specialist van IEX en IEXProfs, maar schrijft ook graag over rente, obligatiemarkt en toezicht als hij zich daartoe geroepen voelt. "De financiële sector is in belangrijke mate bezig met het verplaatsen van lucht. De werkelijke toegevoegd waarde is beperkt. In mijn columns wil ik r...

Recente artikelen van Marcel Tak

  1. Van pindakaas tot bitcoin
  2. AFM: Meer verbiedend dan bindend
  3. Turbo: hoge hefboom in de ban?

Reacties

5 Posts
| Omlaag ↓
  1. hans42nl 20 januari 2011 12:47
    Beste Marcel,

    Wat een reactie. Pensioenfondsen mogen best een geweten hebben en daarom niet willen beleggen in de wapenindustrie. Als lid van de Deelnemersraad van een bedrijfspensioenfonds ben ik daar erg voor. Het zou nog veel verder moeten gaan, pensioenfondsen zouden ook niet moeten beleggen in ( derivaten van)grondstoffen en voedsel. Maar volgens de financiele deskundigen is niet bewezen dat dit een prijsopdrijving voor grondstoffen en voedsel veroorzaakt. Maar waarom zouden "beleggers" in grondstoffen en derivaten gaan handelen als hun doel niet slechts is winst maken? Er zijn nu al tekenen dat voedsel in vele delen van de wereld ( China, Indonesie, Tunesie etc) veel duurder is geworden. En in die landen werd 50% of meer door gezinnen aan voedsel besteed , en nu dat meer wordt zal dus minder aan de rest worden besteed. Zo helpt de financiele maffia de wereld in een volgende economische crisis. Maar who cares , geld is geld. Hoera voor die pensioenfondsen die nog enige moraal bezitten. Als gepensioneerde wordt ik liever iets gekort op mijn pensioen ,als ik daartoe de keuze zou hebben. Nu wordt ik gepakt door stijgende voedsel prijzen en goederen prijzen.
  2. heliss 20 januari 2011 13:26
    Een laatste argument waarom pensioenfondsen zo min mogelijk posities op basis van duurzaamheid moeten uitsluiten, is dat zij zich daarmee directe invloed ontzeggen. Bedrijven die volgens duurzaamheidcriteria zwak presteren op het gebied van bijvoorbeeld milieu, maatschappelijk of sociaal gedrag, kunnen rechtstreeks daarop worden aangesproken via de aandeelhoudersvergadering. Dat nu beste Marcel blijkt in de praktijk BS te zijn.... aandeelhodudersvergadering wordt id praktijk voor het overgrote deel bevolkt door jaknikkers die kritiekloos zitten de dommelen bij alles wat ze voorgeschoteld wordt en pas actief worden als er iets hevig misloopt.
  3. [verwijderd] 20 januari 2011 14:00
    Marcel, je hebt gelijk. Vaak stuit je bij bedrijven en beleggers die zo fanatiek de duurzaamheidgedachte uitdragen op hypocrisie en politieke vooringenomenheid.

    Voorbeelden ten over. Neem Unilever. Daar heerst nu op bevel van de topman een soort anti CO-2 geloof. Als je nu klimaatscepticus bent zoals ik en toch wat in Unilever als bedrijf ziet, krijg je dat er gratis bij en daar zit ik niet op te wachten.

    Kernwapenproductie kan je ook verschillend over denken. Ik ben van "liever een kruisraket in de tuin dan een Rus in de keuken". Een ander mag daar anders over denken, maar moet ik daarom worden gedwongen bij mijn beleggingsbeleid via pensioenfonden tot een bepaalde politieke stellingname?

    Het beperken van allerlei sociale en andere uitwassen is een kwestie van politiek en het grenzen stellen via die politiek. Het enige probleem is dat het aan het democratisch karakter van die politiek in veel landen ontbreek, maar dan nog zijn er lastige afwegingen.

    Groet, Jonas
  4. Rayman007 21 januari 2011 00:03
    Marcel, je hebt helemaal gelijk. De sleutel ligt in het daadwerkelijk onomstotelijk bewijs dat (bepaalde) duurzaamheidcriteria bijdragen aan het rendements/risico profiel van de beleggingen. Dan pas mag je deze criteria 'opleggen' aan je deelnemers. Daarnaast zijn zaken als kinderarbeid en clusterbommen zaken waar je ver weg van wilt blijven. Een bedrijf uitsluiten omdat het teveel water gebruikt bij zijn productieproces is niet in het belang van de deelnemers en wordt enkel gebruikt om 'zieltjes te winnen'. Deelnemers de keuze geven om duurzaam te beleggen (met alle disclaimers van dien) is wel een goede ontwikkeling. Sommige deelnemers willen graag 'duurzaam' zijn en zijn daartoe bereid extra risico te lopen. Dat zou ook mogelijk moeten worden. Mvrgr, Raymond
5 Posts
|Omhoog ↑

Meedoen aan de discussie?

Word nu gratis lid of log in met je emailadres en wachtwoord.