Ontvang nu dagelijks onze kooptips!

word abonnee
IEX 25 jaar
Uitgebreid zoeken

Beurscodes, betekenis en hulp bij zoeken

Europa

AEX
Euronext Amsterdam
BRU
Euronext Brussels
PSE
Euronext Paris
LIS
Euronext Lissabon
CHX
CBOE Europe, grote(re) EU aandelen
NAV
Investment Funds (NAV)

Noord-Amerika

NYS
New York Stock Exchange
OTC
CBOE BZX Exchange (US)
TSE
Toronto Stock Exchange

Kunt u een instrument niet vinden?

Zoek dan via de zogenaamde ISIN code. Elk instrument, aandeel etc. heeft een unieke code.

Kies vervolgens - wanneer er meerdere resultaten zijn - de notering op de beurs van uw keuze.

Waar vind ik die ISIN code?

Google de naam van het instrument, aandeel etc. met de toevoeging 'ISIN'.

Als zoeken op ISIN code geen resultaten oplevert hebben wij het instrument of aandeel niet in onze koersendatabase.

desktop iconMarkt Monitor
Markt vandaag Koersen Forum Premium IEX Expert
Home  /   Artikelen   /   Best of the week: Schuld = vermogen

Best of the week: Schuld = vermogen

Lukas Daalder
op
Views: 7.251
Categorie: Column

Vandaag ga ik me verdiepen in de wonderlijke wereld van schuld. Niet dat het thema nou specifiek deze week van toepassing is; het is een onderwerp dat al weken, maanden, zo niet eeuwen actueel is.

Dat neemt niet weg dat ik er in de loop van de tijd al aardig wat leuke links van voorbij heb zien komen. Hoe komen we er aan en – waarschijnlijk ook wel interessant – hoe komen we er weer vanaf?

Klok tikt door
De directe oorzaak om het over schuld te hebben was de publicatie van de wereldschuldklok van The Economist. Hieronder staat een screenshot van de pagina.

Hierop staat niet alleen de totale schuld van de wereld, maar u kunt ook per land inzoomen en bovendien terug in de tijd gaan om te zien hoe goed het leven was in – zeg – 2002.

Klik op de afbeelding voor een grote versie, bron: economist.com.

 Op de site vallen twee dingen op:

  1. Hoe snel de teller momenteel oploopt. Ik heb deze screenshot een week geleden gemaakt en sinds die tijd is er al weer een luttele 45 miljard aan nieuwe schuld uitgegeven. Fictief, want hoewel de klok gelijkmatig oploopt, loopt schuld uiteraard schoksgewijs op: het is slechts een schatting van de echte schuld.
  2. De schuld die bij Amerika staat. Niet de 14,3 biljoen dollar die onlangs nog als keihard schuldplafond gold, maar de teller staat op 8,9 biljoen dollar.

Hebben we niet opgelet en heeft de Verenigde Staten haar schuld onverwacht teruggebracht? Nee, helaas: ook de Amerikaanse schuld is gewoon verder opgelopen en bedraagt momenteel zelfs al 14,9 biljoen dollar...

Wat blijkt echter, er zijn twee maatstaven voor Amerikaanse schuld in omloop. De 14,9 biljoen dollar is de bruto schuld uitgegeven door de Federale overheid. Een deel van deze schuld is echter gekocht door diezelfde federale overheid (als onderdeel van de sociale verzekeringen) en wordt dus door sommige weggestreept.

The Economist kiest bijvoorbeeld voor wegstrepen en kijkt dus naar de 'publieke schuld', maar het Internationaal Monetair Fonds houdt zich keurig aan de 14,9 biljoen dollar. Als je die 14,9 biljoen hanteert en die naast de omvang van het nominale bruto binnenlands product (bbp) van 15 biljoen dollar legt, roept dat uiteraard de vraag op wanneer de Amerikaanse schuld even groot zal zijn als de omvang van het bbp.

Klik op de afbeelding voor een grote versie, bron: zerohedge.com.

Volgens deze grafiek zal dat heel binnenkort te zijn. Op Halloween, om precies te zijn...

Schuldklokken, unite!
Overigens is The Economist absoluut niet uniek met zijn schuldklok. De eerste echte schuldklok werd in 1989 door Seymore Durst in New York gelanceerd. Uiteraard ging het hier slechts om de Amerikaanse, die toen nog onder de 3 biljoen stond.

De originele klok is inmiddels vervangen en verplaatst, en is op Sixth Avenue te bewonderen. Ook op het internet is het een komen en gaan van schuldklokken, zoals deze voor de Verenigde Staten.

Het aardige van deze 'klok' is dat het niet alleen de overheidsschuld weergeeft, maar ook die van de particuliere sector. De totale schuld bedraagt dus niet 14,9 biljoen dollar, maar 54,6 biljoen. Dat komt overeen met 175 duizend dollar per Amerikaan...

Klik op de afbeelding voor een grote versie, bron: usdebtclock.org.

Ook Nederland heeft zijn eigen schuldklok, waarbij het overigens alleen om de staatsschuld gaat. Momenteel bedraagt de schuld voor elke Nederlander 23 duizend euro. Als vader van vier kinderen heb ik dus nog een stevige rekening openstaan...

Bron: z24.nl.

Waar komt die schuld vandaan?
Waar komt de onwaarschijnlijke groei van deze schuldberg toch vandaan? Om met een kleine geruststelling te beginnen, de getallen klinken vaak dreigender van dan ze zijn: absolute bedragen zijn niet altijd even zinvol om naar te kijken.

Ook de omvang van de economie is sinds 1989 uiteraard aanzienlijk in omvang toegenomen. In nominale termen – dus reële groei + inflatie – steeg de omvang van de Amerikaanse economie van 5,5 biljoen naar 15 biljoen.

Weliswaar minder dan de schuld, maar het geeft in elk geval wel aan dat de absolute bedragen snel kunnen vertekenen. De klassieke manier om het schuldprobleem op te lossen is dan ook vaak om de (nominale) groei van een economie te stimuleren.

Op die manier wordt de schuld in relatieve termen steeds minder belangrijk. Daarnaast is het de vraag of alle schuld zo maar bij elkaar op te tellen is. Een hypotheekschuld waar een huis als onderpand tegenover staat is toch echt wel iets anders dan een consumptief krediet gebruikt om een paar wereldreizen te bekostigen.

Stijgende lijn
Dat neemt niet weg dat de trendstijging van de totale schuld opmerkelijk te noemen is, ook in relatieve termen. Onderstaande grafiek, afkomstig uit een rapport van de BIS, zegt wat dat betreft genoeg. Als percentage van het bbp zijn de schulden alleen maar opgelopen.

De grafiek stopt weliswaar in 2009 en er zal na die periode wel degelijk enige schuldreductie hebben plaatsgevonden bij de particuliere sector, maar overheden daarentegen hebben hun schuld alleen maar verder zien stijgen.

In het rapport wordt uitgewerkt waarom een beetje schuld positief is, maar dat te veel schuld remmend gaat werken. De auteurs vinden een zone van 80 tot 100% waarbij staatsschuld schadelijk wordt.

Klik op de afbeelding voor een grote versie, bron: bis.org.

Geen schuld is ook niet goed
Een geheel andere invalshoek is de vraag wat er zou gebeuren als er geen staatsschuld meer zou zijn. In 2000 ging men er nog vanuit dat de Amerikaanse staatsschuld zelfs helemaal afgelost zou zijn.

Onderstaande grafiek laat keurig zien waar het ‘gat’ dat inmiddels is ontstaan precies is opgebouwd. Een paar oorlogen en wat tegenvallende groei hakken er behoorlijk in...

Klik op de afbeelding voor een grote versie, bron: zerohedge.com.

Je kan het je op dit moment niet meer voorstellen, maar in 2000 maakte men zich zelfs zorgen over wat er zou gaan gebeuren als alle schuld afbetaald zou zijn. Hoe zou de wereld er uit zien zonder treasuries?

Tijdens Clinton werd daar serieus over nagedacht en werd er zelfs een rapport over geschreven dat uiteindelijk niet gepubliceerd mocht worden. Dankzij de programamakers van Planet Money is het rapport – inclusief aantekeningen in de kantlijn – onlangs toch boven tafel gekomen.

Gigantische pot met geld
Ook de podcast over het onderwerp is de moeite waard. Maar we kunnen het uiteraard ook helemaal omdraaien. Schuld? Wie heeft het over schuld? Het is vermogen! Iemand heeft al die schuld gekocht en heeft dus een gigantische pot met geld (of schuld, eigenlijk).

Pensioenfondsen, verzekeraars, Chinezen, de oliedollars: al dat geld moest uiteraard ook ergens neerslaan. Als je zo redeneert kan je stellen dat de aloude wet van Say van toepassing is: elk aanbod creëert zijn eigen vraag.

Volgens deze redenatie is het dus niet de schuld van de overheden en de consumenten dat ze zich steeds verder in de schulden hebben gestoken, maar ligt de oorzaak juist bij de vermogenden van deze aarde.

Ook u en ik, via de grote pensioenpot die we met zijn allen hebben opgebouwd. En daarmee zitten we weer helemaal in de huidige tijdsgeest: het zijn ‘de rijken’ die het gedaan hebben...

Bron: ritholtz.com.

Lukas Daalder is CIO voor Robeco Investment Solutions en is sinds 2009 werkzaam bij Robeco. Hiervoor was hij werkzaam bij IMC marketmakers, Bank Oyens van Eeghen, Amstgeld en Rabobank. Hij begon zijn carrière in de beleggingssector in 1992, na afronding van zijn economische studie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is daarnaast bekend als vaste columnist van het Financieele Dagblad.

Meld u aan voor de dagelijkse Beursupdate

Dagelijks een update van het laatste beursnieuws en beleggingskansen in uw mailbox!

 
Lukas Daalder

Auteur:

Lukas Daalder is CIO voor Robeco Investment Solutions en is sinds 2009 werkzaam bij Robeco. Hiervoor was hij werkzaam bij IMC marketmakers, Bank Oyens van Eeghen, Amstgeld en Rabobank. Hij begon zijn carrière in de beleggingssector in 1992, na afronding van zijn economische studie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is daa...

Recente artikelen van Lukas Daalder

  1. Best of the week: social media
  2. Vooruitblik 2011: Geen rechte lijn
  3. Obligatiemarkt versus QE2

Reacties

Volgen
16 Posts
| Omlaag ↓
  4. [verwijderd] 26 oktober 2011 10:53
    De definitie van rijk in de VS '250.000 usd' of meer per jaar verdienen, de tijdsduur laat men gemakshalve weg. Zo te lezen is inflatie niets anders dan het sprookje van de consument-burger. Een grote schuld hebben heeft zijn politieke voordelen, kijk maar naar Italië. Iedereen is doodsbang dat Italië niet doet wat men vraagt. Italië hoeft niets te doen anders dan geen 'hervormingen' laten plaatsvinden. Gr is te zwak om dat kunstje uit te halen maar kan dit pokerspel goed uitspelen. Overigens, als hervormingen betekent invoeren nieuwe technieken, zeg ik oke anders is het gewoon een manier om mensen te dwingen te doen wat jij(politicus) wilt.
  7. le cuisinier 26 oktober 2011 11:20
    Zoals bekend kan je in alle financiële waarden beleggen.
    Hoe beleg je nu in (staats)schuld? Misschien is short gaan in (staats)obligaties een goed plan.Of het kopen van turbo-shorts, waarbij het max.verlies beperkt is.
    Dit kon wel eens een betere strategie zijn dan te vertrouwen op de politici die zijn ingehuurd om ordr te scheppen in de chaos.

    le Cuisinier
  8. [verwijderd] 26 oktober 2011 11:23
    @kolenboer Het rapport stipt aan waarom geen schuld niet goed is. Je hebt geen 10 jaar staatspapier meer en dus ook geen kompas om bijvoorbeeld de hypotheekrente te bepalen. Banken en verzekeraars beleggen nu een groot deel van hun vermogen in 'risicovrij' staatspapier: dat bestaat dan niet meer. Zelfs de Amerikaanse sociale zekerheid zit zwaar in staatspapier: dat kan dan ook niet meer.

    Lukas Daalder
  9. [verwijderd] 26 oktober 2011 12:36
    Ik weet niet of ik gelijk heb, maar wat vreevlo zegt klopt er komen iedere dag 200.000 mensen bij!!
    Heeft mischien niet direct zoveel met schuld te maken, maar volgens mij is dat het echte toekomstprobleem van de wereld.
    Hoemeer zielen hoe meer vreugd!, dat wel, maar niet als de kroeg al stampvol is toch?
  10. [verwijderd] 26 oktober 2011 13:44
    Beste meneer Daalder,

    De schuld vergelijken ten opzichte van het BNP of BBP is een slechte manier om aan te geven of er iets mis is of niet. Dit omdat schulden direct converteren naar inkomen en dus opgenomen worden in het BNP of BBP met andere woorden hoe meer schuld hoe groter het BNP. Verder zouden de inkomens van de meeste (semi-) overheidsinstellingen niet meegenomen moeten worden in het BNP omdat die niets produceren. Ik weet niet of dat een bepaalde naam heeft maar zeker is dat je een totaal ander plaatje krijgt waar beter tot uiting komt hoe beroerd het is met onze schulden.
  11. forum rang 6 marique 26 oktober 2011 15:04
    quote:

    highway/Lukas Daalder schreef:

    Schuld? Wie heeft het over schuld? Het is vermogen! Iemand heeft al die schuld gekocht en heeft dus een gigantische pot met geld (of schuld, eigenlijk).
    (...)
    Volgens deze redenatie is het dus niet de schuld van de overheden en de consumenten dat ze zich steeds verder in de schulden hebben gestoken, maar ligt de oorzaak juist bij de vermogenden van deze aarde.
    Schuld = vermogen
    Ja, maar het probleem is de aanwending van het door schuld verkregen geld. Je kunt beschikbaar vermogen (schuld) gebruiken voor consumeren of voor produceren (investeren). Is er meer vermogen beschikbaar dan voor consumptie/productie kan worden aangewend, dan rest de spaarpot.
    Sparen is prima voor mogelijk zwaar weer in de toekomst. Denk aan de bijbelse 7 vette en magere jaren.

    Sparen. Ja. Maar als er erg veel ongebruikt vermogen is, levert sparen niks op. Dus ... werden/worden trucs bedacht om het spaargeld via allerlei fantasiebeleggingen lucratief te laten renderen. Zo lucratief dat er speciaal voor die geldspelletjes extra schuld werd (en wordt) gecreëerd uit niet bestaand vermogen.

  12. forum rang 4 theo1 26 oktober 2011 16:31
    quote:

    marique schreef op 26 oktober 2011 15:04:

    [...]
    Schuld = vermogen
    Ja, maar het probleem is de aanwending van het door schuld verkregen geld. Je kunt beschikbaar vermogen (schuld) gebruiken voor consumeren of voor produceren (investeren). Is er meer vermogen beschikbaar dan voor consumptie/productie kan worden aangewend, dan rest de spaarpot.
    Sparen is prima voor mogelijk zwaar weer in de toekomst. Denk aan de bijbelse 7 vette en magere jaren.

    Sparen. Ja. Maar als er erg veel ongebruikt vermogen is, levert sparen niks op. Dus ... werden/worden trucs bedacht om het spaargeld via allerlei fantasiebeleggingen lucratief te laten renderen. Zo lucratief dat er speciaal voor die geldspelletjes extra schuld werd (en wordt) gecreëerd uit niet bestaand vermogen.

    Sparen is geld uitlenen aan de bank. Tegenover het saldo van de spaarder staat dus een even grote schuld van de bank. De bank moet iets doen met dat geld dat meer oplevert dan de spaarrente. Dat kunnen ze doen door het uit te lenen aan bedrijven voor investeringen, door te beleggen in één of ander object dat hopelijk genoeg rendement opbrengt, of door uit te lenen aan particulieren (hypotheek of consumptief krediet). De meeste spaarders hebben een hypotheek en zijn dus tegelijk ook leners. De bank leent €2000 euro aan spaargeld van de particulier, en leent hem weer €200000 aan hypotheek uit. Is de totale schuld nu €198000 of €202000? Het is maar hoe je telt.

    Conclusies: schulden optellen zonder naar bezittingen te kijken is zinloos. Veel actoren hebben wederzijds schulden die deels tegen elkaar wegvallen. Die domweg bij elkaar optellen is misleidend. Schulden zijn een manier om kapitaal te alloceren, van actoren die een overschot hebben naar actoren die een tekort hebben. Op deze manier kan het hopelijk zo effectief mogelijk ingezet worden. Zodat niet de één een pot geld onder zijn bed heeft staan stof vangen en de ander zijn investering niet rond krijgt door gebrek aan contanten.

    Het "schuld is altijd slecht" gevoel dat de laatste tijd een beetje opspeelt is te simpel. Schulden en kredietverlening zorgen er ook voor dat geld blijft werken. Maar te veel van het goede is ook weer niet goed. Het is dus een te ingewikkeld verhaal om te vangen in een oneliner.
  14. [verwijderd] 26 oktober 2011 16:41
    @Theo 1,

    Schuld is erg slecht als het aangewend wordt om meer te consumeren zoals op grote schaal in de westerse wereld gebeurt. Vroeger was de formule sparen = investeren maar dat is nu schuld = investeren + consumeren geworden. En ik zie dat bovenstaande formule beter als volgt schuld = onvermogen geformuleerd.
  15. forum rang 6 marique 26 oktober 2011 19:03
    quote:

    theo1 schreef op 26 oktober 2011 16:31:

    Sparen is geld uitlenen aan de bank. Tegenover het saldo van de spaarder staat dus een even grote schuld van de bank. De bank moet iets doen met dat geld dat meer oplevert dan de spaarrente. Dat kunnen ze doen door het uit te lenen aan bedrijven voor investeringen, door te beleggen in één of ander object dat hopelijk genoeg rendement opbrengt, of door uit te lenen aan particulieren (hypotheek of consumptief krediet).
    @Theo1,
    Dit is juist.
    Maar wat ik probeerde duidelijk te maken is dat banken het geleende geld OOK in een doldraaiende geldcaroussel storten en/of aan derden de faciliteit verlenen om daarin mee te spelen. Die parallelle financiële "economie" is een eigen leven gaan leiden met de huidige ellende als beloning.
  16. aad94 26 oktober 2015 15:35

    Schuld is goed, alleen teveel schuld niet, het moet betaalbaar blijven en daarom is er ook inflatie nodig.

    De wereld waar wij nu in leven zou een ramp zijn zonder schulden, een schuld zorgt er (in het algemeen) voor dat we met een reden ons bed uit moeten. We moeten gaan werken, iets creëren, iets toevoegen aan deze wereld. Zonder schuld is er veel minder motivatie en mogelijkheden voor de 'mens' om hard te werken en om net even iets meer te geven.

    Helaas, teveel schuld is niet goed, je moet er niet in verzuipen, het moet wel realistisch blijven.
    Inflatie is daarom onze vriend en Draghi is goed bezig. De rest moeten mensen zelf doen, gewoon gaan, hard werken, af en toe een biertje, leuk feestje erbij en niet teveel zeiken.
    Dan komt het allemaal goed.
16 Posts
|Omhoog ↑

Meedoen aan de discussie?

Word nu gratis lid of log in met je emailadres en wachtwoord.

Onderwerpen:

Laatste beursnieuws

  1. Wall Street op winst
  2. BAVA Brunel akkoord met benoeming Kuiper als commissaris
  3. Europese beurzen sluiten licht hoger na rustige dag
  4. Indiase tak Unilever gaat ijsdivisie naar de beurs brengen
  5. Achmea Bank keert dividend van bijna 31 miljoen euro uit
  6. AEX blijft op rustige maandag dicht bij huis
  7. Slotcall: het Damrak begint deze belangrijke macroweek op z'n dooie gemak
  8. MicroStrategy koopt ruim 55.000 bitcoins
  9. Beursagenda: macro-economisch
  10. Beursagenda: buitenlandse fondsen

IEX Premium: Meest gelezen

  1. Premium

    Analyse en Advies

    ASML stelt beleggers gerust
  2. Premium

    Analyse en Advies

    Knaus Tabbert is zijn geloofwaardigheid kwijt
  3. Premium

    Tip van de Maand

    IEX Tip van de Maand: onmisbare chiptoeleverancier met een Hollands tintje
  4. Premium

    Analyse en Advies

    Gifbeker voor aandeelhouders Ebusco nog niet geheel leeg
  5. Premium

    Analyse en Advies

    Just Eat Takeaway: werk in uitvoering