Renteswap: mooi instrument

Marcel Tak

op woensdag 27 januari 2016

Als er twee ruilen, moet er één huilen. Dat oude spreekwoord lijkt perfect van toepassing op de problemen van het midden- en kleinbedrijf (MKB) met rentederivaten. ABN Amro gaat nu een aantal MKB-bedrijven compenseren die een swaptransactie hebben afgesloten.

Wat is er nu precies aan de hand met deze swaptransacties? Tijdens en vlak na de kredietcrisis leken de rentes in eerste instantie fors op te lopen. Veel (kleine) ondernemers hadden leningen met variabele rente of leningen met vaste rente die ze op (korte) termijn zouden moeten verlengen.

Bij een stijgende rente zouden de rentekosten voor deze bedrijven sterk stijgen. De banken hadden een oplossing: de renteswap. Een bedrijf met een variabele rentelening kon die ruilen tegen een vaste rente. Als de rente conform de toenmalige verwachting zou stijgen, was dat een mooie ruil.

Rentecompensatie

Stel de rente is 4% en er wordt een tienjaars swap op dat renteniveau afgesloten. Het bedrijf gaat dan tien jaar een vaste rente van 4% betalen en ontvangt daarvoor de variabele rente, die in principe gelijk is aan de variabele rente op de al bestaande lening. Deze ruil vindt plaats met gesloten beurzen.

Stel vervolgens dat de rente met 1% stijgt. Het bedrijf heeft zijn rente door de swap op 4% vastgezet, maar gaat wel 1% meer variabele rente betalen. Echter, die hogere variabele rente wordt gecompenseerd omdat uit hoofde van de swap ook een hogere variabele rente wordt ontvangen.

Tot zover is het plaatje mooi. Het bedrijf heeft zich ingedekt tegen de rentestijging. Maar het liep anders. De rente is na de kredietcrisis enorm gedaald. Het bedrijf betaalt echter door de swap 4% rente en profiteert niet van de rentedaling.

De variabele rente op de oorspronkelijke lening is weliswaar omlaag, maar via de swaptransactie wordt ook een lagere variabele rente ontvangen. Tot zover is er nog steeds niets aan de hand. Het bedrijf heeft geen voordeel van de rentedaling, maar dat is nu eenmaal het gevolg van de keuze de rente vast te zetten.

Niets aan de hand?

Waarom ging het dan toch vaak fout met deze rentederivaten? Daarvoor zijn verschillende oorzaken.

1. Hoge marge
Ten eerste moet de gebruiker van de swaptransactie bij ongunstige renteveranderingen (in dit geval een rentedaling) doorgaans een marge aanhouden om de bank de zekerheid te geven dat aan de swapverplichtingen kan worden voldaan.

Als een tienjaars 4%-swap is afgesloten, en de rente gaat naar 3%, dan wil de bank zeker weten dat die dan 1% hogere rente over de gehele looptijd wordt ontvangen. Die 1% over de gehele looptijd van tien jaar vertegenwoordigt een waarde van ongeveer 9%.

Als het gaat om een lening van 1 miljoen, kan de bank 90.000 euro aan zekerheid vragen. Lang niet alle MKB-bedrijven kunnen een dergelijk bedrag ophoesten.

2. Opslag
Een tweede probleem is dat de variabele rente minder, of helemaal niet daalt, terwijl de ontvangen variabele rente wel afneemt. Dat heeft te maken met het feit dat de bank onder bepaalde omstandigheden een opslag mag rekenen.

Bijvoorbeeld als er sprake is van financiële problemen bij het bedrijf, of er moeilijke omstandigheden zijn voor de bank om (kort) geld te lenen. Het bedrijf ontvangt daardoor minder rente dan het aan variabele rente (inclusief opslag) moet betalen.

3. Toch geen lening nodig
Een ander probleem kan ontstaan als het bedrijf, mogelijk door veranderde omstandigheden, uiteindelijk geen lening meer nodig heeft. Vaak, zeker bij een variabele rentelening, kunnen bedrijven zonder problemen de lening dan aflossen. Maar als een swap is afgesloten, moet die worden teruggekocht.

En zoals aangegeven, is de waarde van de swap flink opgelopen als de rente is gedaald. Het terugkopen van de swap kost dan veel geld, met alle gevolgen voor het betreffende bedrijf van dien.

Als het gaat om problemen van bedrijven omdat zij achteraf toch geen lening nodig hadden en de swap moesten afkopen, vraag ik mij af of de onderneming recht zou moeten hebben op compensatie.

Stel het bedrijf had destijds geen swaptransactie aangegaan, maar de variabele rentelening afgelost en daarvoor direct een nieuwe tienjarige lening afgesloten met vaste rente. Dan waren dezelfde problemen ontstaan als later zou blijken dat het bedrijf deze lening niet meer nodig zou hebben.

De (vervroegde) aflossing van de tienjarige lening met vaste rente zou dan met een boete van dezelfde omvang als die van het swapcontract hebben moeten plaatsvinden.

Verkeerd advies

Bij het berekenen van de opslag op de korte rente zit wel een fout die mijns inziens de banken valt toe te rekenen. Vaak wordt gezegd dat de mogelijkheid van een dergelijke opslag in de leningvoorwaarden staat.

Dat zal ongetwijfeld juist zijn, maar met een op de loer liggende opslag is een renteswap een onjuist instrument om het renterisico af te dekken. De bank had deze methode dan ook niet mogen adviseren.

Uiteindelijk staat alles, zoals zo vaak als het om beleggen gaat, bij transparantie. Rentederivaten zijn mooie producten om risico's mee te beheersen.

Het is jammer dat zowel het gedrag van klanten (indienen van claims, als er sprake is van een logische consequentie van zelf genomen risico's) als van aanbiedende partijen (verkoop uit hebzucht, zonder het klantbelang centraal te stellen) deze producten in een negatief daglicht hebben gesteld.

Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en oprichter/beheerder van het Bufferfund. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.

Meld u aan voor de dagelijkse Beursupdate

Dagelijks een update van het laatste beursnieuws en beleggingskansen in uw mailbox!

Uw emailadres

Ja, ik blijf graag op de hoogte van de speciale acties en aanbiedingen van IEX Media

Auteur: Marcel Tak

Marcel Tak is dé special product-specialist van IEX en IEXProfs, maar schrijft ook graag over rente, obligatiemarkt en toezicht als hij zich daartoe geroepen voelt. "De financiële sector is in belangrijke mate bezig met het verplaatsen van lucht. De werkelijke toegevoegd waarde is beperkt. In mijn columns wil ik r...

Meer over deze auteur

Recente artikelen van Marcel Tak

dec '21 Van pindakaas tot bitcoin
jul '21 AFM: Meer verbiedend dan bindend
jan '21 Turbo: hoge hefboom in de ban?

Reacties

Volgen

6 Posts

| Omlaag ↓

[verwijderd] 30 januari 2016 23:30
   [verwijderd]

Lid sinds: 01 jan 0001

Laatste bezoek: 01 jan 0001

   Aanbevelingen

Ontvangen: 0

Gegeven: 0

   Aantal posts: 0
Weinig respons maar toch goede column van Marcel. Gaat nota bene over een onderdeel van Matching de meest nunnige functie van bankieren.

Met de renteswap is op zich dan ook niets mis, maar de ellende kan zitten in die kleine lettertjes. Die kleine lettertjes zijn er ook bij bijvoorbeeld een straight 10-jaars lening tegen zeg 4.

Wat ik wat mis in het artikel is het verschil in die voorwaarden bij een renteswap en die laatste lening.

Groet, Jonas

0
”
Quote Reageren

Niet oké
[verwijderd] 31 januari 2016 17:47
   [verwijderd]

Lid sinds: 01 jan 0001

Laatste bezoek: 01 jan 0001

   Aanbevelingen

Ontvangen: 0

Gegeven: 0

   Aantal posts: 0
quote:
jonas schreef op 30 januari 2016 23:30:
Weinig respons maar toch goede column van Marcel. Gaat nota bene over een onderdeel van Matching de meest nunnige functie van bankieren.

Met de renteswap is op zich dan ook niets mis, maar de ellende kan zitten in die kleine lettertjes. Die kleine lettertjes zijn er ook bij bijvoorbeeld een straight 10-jaars lening tegen zeg 4.

Wat ik wat mis in het artikel is het verschil in die voorwaarden bij een renteswap en die laatste lening.

Groet, Jonas
Dat hele renteswap verhaal is voor de belegger alleen interessant als je aandelen bezit van de grote banken abn amro ,rabo, deutche bank ing.
Omdat deze anker evt gigantische claimen krijgen.
De rente swap zijn voornamelijk uitgekeerd aan het mkb

Niet aan beurs genoteerde bedrijven.

1
”
Quote Reageren

Niet oké
[verwijderd] 31 januari 2016 21:30
   [verwijderd]

Lid sinds: 01 jan 0001

Laatste bezoek: 01 jan 0001

   Aanbevelingen

Ontvangen: 0

Gegeven: 0

   Aantal posts: 0
Moonlight het is inderdaad meer een MKB-probleem. Grote ondernemingen hebben specialisten die kleine lettertjes kunnen begrijpen en bij het MKB zijn die er minder.

Eigenlijk geeft die swapaffaire ook het falen in de service-organisatie weer van de MKB-belangenorganisaties. Ze schreeuwen nu achteraf, maar hadden gewoon hun service inzake contractbeoordeling voor hun leden beter op orde moeten hebben.

Groet, Jonas

0
”
Quote Reageren

Niet oké
sjaak1918 4 februari 2016 13:45
   sjaak1918

Lid sinds: 02 jun 2008

Laatste bezoek: 30 jun 2024

   Aanbevelingen

Ontvangen: 47

Gegeven: 48

   Aantal posts: 234
Marcel, wil je een keer in een column aandacht besteden aan beleggingsinstrumenten waarmee j als belegger in kunt spelen op een grote renteverandering?
Ik denk dan aan het afdekkingen van het risico op een rentestijging bij een portefeuille met obligaties. Niet te ingewikkeld, lange termijn en geen risico op snel uitstoppen als het effe de verkeerde kant op gaat.
Als reageerders suggesties hebben, hou ik me ook aanbevolen.

0
”
Quote Reageren

Niet oké
[verwijderd] 4 februari 2016 19:55
   [verwijderd]

Lid sinds: 01 jan 0001

Laatste bezoek: 01 jan 0001

   Aanbevelingen

Ontvangen: 0

Gegeven: 0

   Aantal posts: 0
Sjaak even een voorzet.

Stel rente op US-dollarobligaties omhoog dan is dat dollarvraag en dollar omhoog al het overige gelijkblijvend. Dus als je dat verwacht dan kan je future dollarkoop doen.

Valutahandel is echter link en scherp zeilen. Mogelijk is ook een EFT zoals MCRI-world met vooral toch Amerikaanse topbedrijven. (doe ik). Die koop je dan als je dollarstijging verwacht met "dure" Euro's. Daar staat dan wel weer tegenover het effect van hogere rente op de export van die bedrijven.

Groet, Jonas

1
”
Quote Reageren

Niet oké
sjaak1918 23 februari 2016 21:51
   sjaak1918

Lid sinds: 02 jun 2008

Laatste bezoek: 30 jun 2024

   Aanbevelingen

Ontvangen: 47

Gegeven: 48

   Aantal posts: 234
Dank, Jonas.

0
”
Quote Reageren

Niet oké

6 Posts

|Omhoog ↑

Aantal posts per pagina:

Meedoen aan de discussie?

Word nu gratis lid of log in met je emailadres en wachtwoord.